شراکت همیشه به آن آسانی که همه فکر می کنند، نیست. شراکت در زندگی زناشویی گاهی اوقات بسیار پیچیدهتر هم هست. برخی مواقع والدین، به صورت آگاه یا ناآگاه به عواقب طلاق بر خود و فرزندانشان تصمیم به طلاق و جدایی می گیرند. طبیعتا طلاق تاثیر روانی زیادی بر زندگی و احوالات روحی و سلامت ذهنی و روانی کودکان دارد. اما در مورد خانواده ها و کودکان مختلف این آثار متفاوت است. در این مطلب از مجله کوروش به بررسی ۱۰ تاثیر روانی طلاق بر فرزندان می پردازیم. راه های کاهش این آسیب ها را نیز به شما شرح خواهیم داد.
دو راهی جداشدن یا نشدن
این دو راهی همیشه سر راه زوج هایی که تصمیم به جدایی می گیرند، قرار دارد که آیا ماندن در رابطه زناشویی شان بهتر است یا ترک آن؟ به هر حال اگر با بررسی همه جوانب به این نتیجه رسیده اید که چاره ای جز طلاق ندارید، باید موارد زیادی را در نظر بگیرید. وقتی پای یک کودک یا کودکانی هم به زندگی شده باز شده است، باید مسائل مختلف مربوط به تربیت و زندگی آن ها را نیز در نظر بگیرید. برنامه ریزی و تلاش برای تربیت صحیح و فراهم کردن امکانات مورد نیاز برای فرزندان یکی از اقدامات اساسی و مهم است.
شما باید بدانید که کودکان با وجود دخیل نبودن در ازدواج و جدایی شما، اولین کسانی هستند که دچار آسیب می شوند. اما آسیب های ناشی از جدایی بر اساس نوع و شیوه تربیتی، میزان آمادگی شما برای طلاق، آینده نگری، بالا بردن آگاهی شخصی درباره بهترین شیوه برخورد با فرزندان و …، در کودکان متفاوت خواهد بود. قبل از هر چیز باید از تاثیر روانی طلاق بر فرزندان آگاهی داشته باشید تا بتوانید اوضاع را تحت کنترل بگیرید. همچنین از این راه می توانید صدمه های ناشی از طلاق را کاهش دهید.
تاثیر روانی طلاق بر فرزندان
۱- کودکان احساس خشم می کنند
بچه ها ممکن است از طلاق عصبانی شوند. اگر به آن فکر کنید هم منطقی به نظر می رسد. عصبانیت به این خاطر است که در نتیجه طلاق، تمام دنیای آنها دستخوش تغییر می شود. این در حالی است که آنها تصمیم گیرنده هم نیستند.
عصبانیت می تواند در هر سنی بروز کند، اما در کودکان و نوجوانانی که به سن مدرسه رفتن رسیده اند، بیشتر مشاهده می شود. این احساسات ممکن است ناشی از احساس رهاشدگی یا از دست دادن کنترل باشد. عصبانیت حتی ممکن است به سمت داخل نیز هدایت شود، زیرا بعضی از کودکان، خود را مقصر طلاق والدین خود می دانند. در این صورت کودکان احتمالا خشم خود را هم چندان بروز ندهند ولی این عصبانیت در آن ها رشد می کند.
بیشتر بخوانید » روش های مدیریت و کنترل خشم در کودکان «
۲- احتمال کناره گیری اجتماعی، یکی از آثار روانی طلاق بر کودکان
یکی از تاثیر ات روانی طلاق بر فرزندان این است که ممکن است بعد از مدتی متوجه شوید که کودک اجتماعی شما کاملا خجالتی یا مضطرب شده است. در این مدت کودکان درگیر افکار و احساسات زیادی هستند. ممکن است در مورد مسائل مختلف، به نظر بی علاقه برسند. یا حتی ترس از موقعیت های اجتماعی مانند معاشرت با دوستان یا شرکت در برنامه های برگزار شده در مدرسه را داشته باشند. تلاش برای افزایش اعتماد به نفس و گفتوگوی درونی کودک شما ممکن است به او کمک کند تا دوباره از پوسته انزوای خود بیرون بیاید.
۳- ممکن است از لحاظ تحصیلی آسیب ببیند
از نظر تحصیلی، بچه هایی که پدر و مادرشان از هم طلاق می گیرند نمرات کمتری کسب می کنند. حتی نرخ ترک تحصیل آن ها در مقایسه با همسالان خود بیشتر است. این عوارض ممکن است از اوایل ۶ سالگی مشاهده شود. اما با رسیدن کودکان به سنین ۱۳ تا ۱۸ سالگی بیشتر قابل توجه است و به اوج می رسد.
بیشتر بخوانید » درمان اضطراب جدایی در کودکان دبستانی «
۴- اضطراب جدایی، یکی دیگر از تاثیرات روانی طلاق بر کودکان
در کودکان با سنین پایین تر ممکن است علائم اضطراب جدایی مانند گریه و بی قراری بیشتر یا چسبیدگی به والد وجود داشته باشد. البته، این نیز یک مرحله رشد است که از سنین ۶ تا ۹ماهگی، شروع و معمولا تا ۱۸ ماهگی برطرف می شود.هنوز هم، کودکان نوپا و بزرگسالان ممکن است علائمی از اضطراب جدایی نشان دهند یا ممکن است از والدین دیگر درخواست ماندن در کنارشان کنند، در حالی که در کنارشان نیستند.
بعضی از بچه ها ممکن است به یک روال ثابت و همچنین ابزارهای بصری، مانند تقویم، که بازدیدها روی آن مشخص است، خوب پاسخ دهند.
بیشتر بخوانید » روش های کاهش و کنترل اضطراب جدایی «
۵- فرزندان طلاق رفتارهای دوران کودکی را تکرار می کنند
کودکان نوپا و پیش دبستانی در سنین ۱۸ ماهگی تا ۶ سالگی ممکن است به رفتارهایی مانند چسبندگی، خیس کردن رختخواب (شب ادراری)، مکیدن انگشت شست و تغییر خلق و خو و مزاج برگردند. اگر متوجه رگرسیون (بازگشت به رفتارهای کودکی) شدید، باید بدانید که ممکن است نشانه افزایش استرس به کودک شما یا مشکل او در انتقال و بیان احساساتش باشد.
این رفتارها می تواند نگران کننده باشد. البته شاید شما ندانید که کمک به کودک خود را از کجا شروع کنید. باید سعی کنید اقداماتی انجام دهید که باعث شود کودک شما احساس امنیت کند.
۶. الگوی خوردن و خواب در کودکان طلاق تغییر می کند
یک مطالعه در سال ۲۰۱۹ این پرسش را مطرح می کند که آیا فرزندان به معنای واقعی کلمه وزن طلاق را تحمل می کنند یا نه؟ در حالی که این موضوع بر شاخص توده بدنی (BMI) در کودکان بلافاصله تاثیری ندارد. BMI کودکان طلاق با گذشت زمان ممکن است «به طور قابل توجهی» بالاتر از کودکانی باشد که طلاق نگرفته اند. این تأثیرات به ویژه در کودکانی که قبل از ۶ سالگی جدایی را تجربه می کنند، مشاهده می شود.
کودکان در اکثر گروه های سنی نیز با مشکلات خواب رو به رو هستند که ممکن است در افزایش وزن آن ها نقش داشته باشد. این امر به بازگشت به عقب (رگرسیون) برمی گردد. اما شامل مواردی مانند کابوس، اعتقاد به هیولاها یا موجودات خارق العاده دیگر است که احساس اضطراب را در زمان خواب به وجود می آورد.
۷. احساس گیجی در انتخاب والد همراه
هنگامی که والدین با هم درگیر می شوند، تحقیقات توضیح می دهد که کودکان هم از نظر ناسازگاری شناختی و هم از تعارض وفاداری عبور می کنند. این فقط یک روش فانتزی برای گفتن این است که آنها از اینکه در وسط گیر کرده اند، احساس ناراحتی می کنند و نمی دانند که آیا باید پدر یا مادر دیگری را کنار دیگری قرار دهند یا خیر.
۸- افسردگی را پشت سر می گذارند
در حالی که کودک ممکن است در ابتدا از طلاق فقط احساس اندوه کند، اما مطالعات نشان می دهد که کودکان طلاق در معرض ابتلا به افسردگی بالینی قرار دارند. حتی نگران کننده تر این است که تعداد کمی از آنها بیشتر در معرض خطر تهدید یا اقدام به خودکشی قرار دارند. اگرچه این مسائل می تواند کودکان را در هر سنی تحت تأثیر قرار دهد، اما بیشتر در کودکان ۱۱ ساله و بالاتر برجسته می شود.
به گفته آکادمی اطفال آمریکا، پسران ممکن است بیش از دختران در معرض افکار خودکشی باشند. به همین دلیل درخواست کمک از یک متخصص بهداشت روان، مجاز بسیار مهم است. فراموش نکنید که کودکان نیاز به گذراندن روزهای سلامت روان دارند.
بیشتر بخوانید » رایج ترین اشتباهات والدین در تربیت کودکان «
۹- احتمال انجام رفتارهای پرخطر بالا می رود
سوء مصرف الکل و مواد مخدر، رفتار پرخاشگرانه و شروع زودهنگام فعالیت جنسی نیز از جمله تاثیر روانی طلاق بر فرزندان به حساب می آیند. به عنوان مثال، مطالعات نشان می دهد دختران نوجوان در سنین بالاتر وقتی در خانه ای زندگی می کنند که پدر در آن زندگی نمی کند، رابطه جنسی برقرار می کنند.
البته تحقیقات همان خطر را برای پسران نشان نمی دهد. این اولین «شروع جنسی» ممکن است به چندین عامل نسبت داده شود، از جمله باورهای اصلاح شده در مورد ازدواج و افکار در مورد بچه دار شدن.
۱۰. فرزندان طلاق احتمالا در روابط عاطفی دچار مشکل می شوند
تحقیقات نشان می دهند که وقتی والدین طلاق می گیرند، این احتمال وجود دارد که بچه های آنها در موقعیت بزرگسالان قرار بگیرند. ایده در اینجا این است که شکاف بین والدین ممکن است نگرش کودک نسبت به روابط را به طور کلی تغییر دهد. آنها ممکن است کمتر درگیر روابط عاطفی طولانی مدت و متعهدانه شوند.
یکی از دلایل این است که زندگی از طریق طلاق به بچه ها نشان می دهد که گزینه های زیادی برای مدل های خانواده وجود دارد. این تحقیق همچنین نشان می دهد که کودکان ممکن است زندگی مشترک (زندگی مشترک بدون ازدواج) را به جای ازدواج انتخاب کنند.
راهکارهایی برای کاهش آثار روانی طلاق بر کودکان
گفتن تصمیم جدایی
هر چند صحبت در مورد طلاق با بچه ها سخت است. البته هنگامی که در مرحله طلاق هستید، احتمالا قبلا به آن فکر و میلیون ها بار در مورد آن صحبت کرده اید. با این حال، فرزندان شما ممکن است هیچ سرنخی از آنچه اتفاق افتاده است، نداشته باشند. از نظر آنها، این ایده ممکن است کاملا مردود باشد. اما یک بحث آزاد و صادقانه می تواند کمک زیادی کند.
برای ایجاد آمادگی چه کار کنید؟
۲ یا ۳ هفته قبل از شروع جدایی موضوع را با فرزندتان به صورت شفاف و کامل مطرح کنید. این کار به کودکان کمی زمان می دهد تا شرایط را پردازش کنند.حتما برنامه ای در ذهن خود دارید، حتی اگر همه جزییات آن را در نظر نگرفته باشید.
فرزند شما احتمالا در مورد این تصمیم شما سوالات زیادی دارد. مثلا چه کسی قرار است از خانه برود؟ به کجا نقل مکان می کنند؟ وضعیت مدرسه و دوست هایی که دارد، چه خواهد شد؟ سوال هایی از این دست حتما ذهن کودک را درگیر می کند. شما باید همه این موارد را توضیح و به او اطمینان خاطر دهید.
هنگام صحبت با کودک تمرکز داشته باشید
صحبت را در فضایی آرام و بدون حواس پرتی انجام دهید. مثلا یک روز آخر هفته ممکن است برای هر دو شما، بهترین زمان ممکن باشد.
با معلم کودک موضوع را در میان بگذارید
قبل از این که کودک خود را در جریان بگذارید، این موضوع را به معلم فرزند خود بگویید. در این صورت اگر فرزند شما نیاز به حمایت داشت، با معلم در تماس باشد. البته می توانید درخواست کنید که معلم این موضوع را با فرزند شما در میان نگذارد البته تا وقتی که فرزندتان خودش به معلم بگوید.
در مورد دشواری تصمیم گیری به کودکتان بگویید
با کودکتان این موضوع را مطرح کنید که چطور شما و شریک زندگی خود به راحتی این تصمیم را نگرفتید. در عوض، مدت ها در مورد این مسئله فکر کرده اید. اما پس از امتحان کردن بسیاری از راه های دیگر برای بهتر کردن کارها، دست به این انتخاب زده اید.
به کودکتان بگویید جدایی در پاسخ به رفتار او نیست
خیال کودک خود را راحت کنید که جدایی شما، ربطی به رفتارهای او ندارد. به او توضیح و اطمینان خاطر بدهید که آزاد است تا به طور کامل و برابر، هر یک از والدین را دوست داشته باشد. در برابر سرزنش و هر گونه تقصیر مقاومت کنید، حتی اگر با توجه به شرایط غیرممکن به نظر برسد.
در مورد عادی بودن احساساتش حرف بزنید
به کودکتان بگویید که همه احساساتش، عادی هستند. به او بگویید که ممکن است احساس نگرانی، عصبانیت یا حتی غمگینی کند و این اشکالی ندارد. کودک را مطمئن کنید که احساساتش را درک می کنید و در کنار او خواهید بود.
سخن پایانی درباره آثار روانی طلاق بر کودکان
بسیاری از تحقیقات و نوشتارهای مربوط به طلاق نشان می دهند که کودکان در برابر طلاق مقاوم هستند. اما تأثیر روانی جدایی و طلاق در سال اول تا سوم زندگی کودکان یعنی یک تا سه سالگی چالش برانگیزتر است. به علاوه، همه بچه ها اثرات منفی ناشی از طلاق را به صورت یکسان نمی بینند و بروز نمی دهند. کسانی که در محیط های با درگیری و تشنج بالا زندگی می کنند، حتی ممکن است جدایی را امری مثبت بدانند.
در پایان، این موضوع به کارهایی شما انجام می دهید که برای خانواده شما مناسب است، بر می گردد. خانواده ها می توانند اشکال مختلفی داشته باشند. تمام تلاش خود را بکنید تا به فرزند خود توضیح دهید که شما هنوز یک خانواده هستید. هر چند تغییراتی در بنیان آن ایجاد شده است.
فراموش نکنید که بیش از هر چیز، کودک شما می خواهد بداند که بدون توجه به وضعیت رابطه شما، از عشق و پشتیبانی بی قید و شرطتان برخوردار است.
بیشتر بخوانید » ویژگی های والدین کنترلگر و ۶ تاثیر آن بر سلامت روانی فرزندان «
منبع:healthline