نقد و بررسی و خلاصه سریال «خاتون» | روزی روزگاری ایران

سریال «خاتون» جدیدترین عنوان سریال پخش اینترنتی در ژانر تاریخی است که این روزها از شبکه نمایش خانگی پخش می شود. مجموعه پخش خانگی خاتون به کارگردانی تینا پاکروان و حضور چهره های شناخته شده ای همچون نگار جواهریان محصول اختصاصی نماوا است. امروز در سرویس هنر و سینما مجله کوروش درباره این درام تاریخی جذاب نوشته ایم.

درباره سریال خاتون

سریال خاتون جدیدترین مجموعه نمایش خانگی است که از زمان آغاز پخش تا به حال توانسته نظر مساعد بسیاری از بینندگان را جلب کند. خاتون با گروهی از بازیگران سرشناس به همراه دکورهای فوق العاده ای که حاکی از دقت بالای سازندگانش است، سریال تاریخی خوش ساختی است که کمتر نمونه مشابه آن در سال های اخیر در کشور ساخته شده است.

موفقیت بالای سریال خاتون را باید در ادامه موفقیت ساخته های شبکه نمایش خانگی و حکمرانی پلتفرم های پخش اینترنتی بدانیم که به خصوص طی نزدیک به ۱۸ ماه گذشته با بحران کرونا، کسادی بازار سینماها و مجموعه های تلویزیونی صدا و سیما، بازار آثار نمایشی را قبضه کرده است.

در حالی که در سال های گذشته، اکثر ساخته های شبکه نمایش خانگی را سریال های عامه پسندی تشکیل می دادند که از پخش صداوسیما جا مانده بودند. ولی با پخش سریال هایی همچون «قهوه تلخ» و بعدا «شهرزاد» این رویه کاملا تغییر کرد. این روزها سریال های شبکه نمایش خانگی برای ذائقه ها و سلیقه های مختلف ساخته می شوند.

هم اکنون بازار سریال های تاریخی داغ است، به طوری که دو سریال خاتون و «قبله عالم» همزمان در حال پخش از شبکه نمایش خانگی هستند. به این جمع باید سریال «جیران» را نیز باید اضافه کرد که پخش مورد آخر زودتر شروع شده بود. سریال های «قورباغه»، «آقازاده»، «زخم کاری» و این اواخر خاتون نیز نشان داده اند که شاهد تغییر رویکرد مثبتی در شبکه نمایش خانگی هستیم.

مشخصات سریال خاتون

ژانر: درام، تاریخی و عاشقانه

تهیه کننده: علی اسدزاده

کارگردان: تینا پاکروان

نویسندگان: تینا پاکروان

بازیگران: نگار جواهریان، اشکان خطیبی، میرسعید مولویان، شبنم مقدمی، مهران مدیری، مهران غفوریان، پژمان بازغی، سروش صحت، جهانگیر الماسی و دیگران…

آهنگساز: کیهان کلهر

فیلمبرداری: هومن بهمنش

تدوینگر: محمد نجاریان

فصل ها: ۱

تعداد قسمت ها: ۱۶

مدت زمان هر قسمت:  ۵۰ دقیقه

توزیع‌ کننده: نماوا

پخش کننده: شبکه نمایش خانگی

زمان پخش: دوشنبه ها ساعت ۲۰

قسمت های پخش شده: ۷ قسمت

آغاز به پخش: ۱۹ مرداد ۱۴۰۰

سال تولید: ۱۴۰۰

درجه بندی سنی: ۱۲+

IMDb: ۷،۹

نماوا: ۹۳٪

خلاصه داستان:

سریال خاتون روایتی از زندگی خانواده ای ایرانی در شهریور ۱۳۲۰ و بحبوحه اشغال ایران توسط روسیه و انگلیس در دوران جنگ جهانی دوم است. شخصیت اصلی مجموعه زنی شجاع و میهن پرست به نام خاتون (نگار جواهریان) است که وقایع اصلی سریال حول محور او می گردد.

خلاصه قسمت های اول تا ششم سریال خاتون

در اولین قسمت نمایش خانگی خاتون شخصیت های اصلی آن خانواده‌ سرگرد شیرزاد ملک (اشکان خطیبی) معرفی می شود. سرگرد شیرزاد به همراه همسرش خاتون (نگار جواهریان) و مادرش (شبنم مقدمی) در رشت زندگی می کند. زندگی آنان همچون بسیاری از مردم ایران در شهریور ماه ۱۳۲۰ با ورود متفقین به خاک کشور دستخوش تغییر شده است. اکنون که قوای روس به شمال کشور آمده اند، در بین نیروهای نظامی ایرانی تفرقه به وجود آورده اند و به خوبی حس می شود که اوضاع کشور تحت اشغال چندان مساعد نیست و هر آن ممکن است فاجعه ای رخ دهد. در این میان شخصیت خاتون را ملاقات می کنیم که زنی پیشرو و مترقی و به شدت میهن پرست است.

در دومین قسمت سریال خاتون، خاتون و شیرزاد پس از بازگشت از میهمانی سرهنگ با بمباران متفقین به دشواری از مهلکه می گریزند. همانطور که انتظار می رفت، نیروهای متفقین اصلا توجهی به اعلام بی طرفی ایران در جنگ جهانی دوم نکرده اند و از شمال و جنوب به کشور یورش برده اند. شیرزاد به سرعت خودش را به قرارگاه ارتش می رساند تا بتواند همراه باقی نیروهای ارتش برای جنگ و دفاع از خاک کشور آماده باشد. ولی در فرماندهی ارتش توافق نظری وجود ندارد. در حالی که برخی می خواهند با رشادت تمام از آب و خاک کشور دفاع کنند، برخی نیز که بعدا معلوم می شود از قبل از ورود متفقین خبر داشته اند، به گرمی از نیروهای روس و انگلیس استقبال کرده اند.

چو فردا برآید بلند آفتاب

خاتون که احساس مسئولیت کرده از شیرزاد می خواهد که به او اسلحه بدهد تا او هم بتواند از کشور دفاع کند. خاتون در همین حال نگران پدرش است که به بندر لنگه تبعید شده است. در حالی که شیرزاد با تمام وجود به تعهداتش به کشور و ارتش وفادار است، متوجه می شود که همرزمانش با سنگ اندازی و خیانت های خود نمی خواهند او و دیگر میهن پرستان موفق شوند. در قسمت سوم مجموعه نمایش خانگی خاتون پایان جنگ چند روزه را شاهدیم. اکنون کشور کاملا تسلیم متفقین شده است. انگلیسی‌ ها جنوب کشور و روس ها نیز شمال را به تصرف خود در می آورند.

واضح است که تلاش های آزادیخواهانی همچون شیرزاد موفقیت آمیز نبوده و خائنینی بوده اند که راه را برای تسلیم شدن کشور هموار کرده اند. به این ترتیب شیرزاد تصمیم می گیرد که از خیانتکارانی همچون سروان سنگری (پژمان بازغی) انتقام بگیرد. ولی اندکی بعد از این ماجرا، نیروهای روس با یورش به خانه شیرزاد او را دستگیر می کنند.

خاتون که حالا با دستگیری همسرش با پسرش تنها مانده، سعی می کند در روزهای سخت اشغال که با قحطی و گرسنگی عمومی نیز همراه است مراقب خانواده اش باشد. خاتون در همین حال به کمک گروهی از آزادیخواهان که همچون او مخالف اشغالگران هستند می رود. در همین زمان، کمیسر رجب اف (بابک حمیدیان) از نیروهای روس به شیرزاد پیشنهاد می کند که مسئولیت امنیت شهر را بپذیرد. پیشنهادی که تیمساز آریا قبول نکرده و بعدا نیز به دلیل تخطی از آن به دار آویخته شده است. اکنون شیرزاد در دو راهی سخت قرار گرفته است.

پاینده ایران

شیرزاد از طرفی می تواند با پذیرفتن این پیشنهاد جان خود و خانواده اش را نجات دهد، ولی از طرف دیگر نمی تواند به تمام آرمان های وطن پرستانه و همینطور خون همرزمانش بی اعتنا باشد. در قسمت چهارم مجموعه نمایش خانگی خاتون، شیرزاد که نمی خواهد به عاقبت تیمسار دچار شود، پیشنهاد رجب اف را قبول می کند. در حالی که شیرزاد در زندان است، امیر علی (بنیامین نوروزی) پسر او و خاتون بر اثر بیماری تیفوس فوت می کند. به این ترتیب، وقتی که شیرزاد با ترفیع درجه پای به خانه می گذارد، اهل خانه را در سوگ فرزندش می بیند. شیرزاد پس از اینکه از ماوقع خبردار می شود، خاتون را مسبب این اتفاق می داند.

خاتون پس از این ماجرا تا مدت ها در خانه منزوی می شود و رخت سیاه عزا را از تنش بیرون نمی کند. حال که نیروهای روس در شمال کشور قدرت گرفته اند، اوضاع برای آزادیخواهان روز به روز خطرناک تر می شود. پروین (ستاره پسیانی) دوست خاتون به همراه دوستانش شبکه ای را شکل داده اند تا بتوانند در برابر اشغال روس ها مقاومت کنند. کمیسر رجب اف هم شیرزاد را مأمور شناسایی و به دام انداختن اعضای این شبکه کرده است. به این ترتیب، بار دیگر یک امتحان سخت دیگر سراغ شیرزاد می آید. حالا او بین عشق همسر و وطن و فشار و رعب و وحشتی که اشغالگران روس به وجود آورده اند گیر افتاده است.

بیشتر بخوانید: نقد و بررسی کامل سریال زخم کاری

محاله شیرزاد طلاقم بده

خاتون از شیرزاد درخواست طلاق کرده است. ولی شیرزاد به جای آن از او می خواهد که هر چه زودتر اختلافات را کنار بگذارد و به خانه و زندگی خود برگردد. خاتون سراغ پروین می رود و در دیدار کوتاهی به او وعده می دهد تا او را به زودی در تهران ببیند. ولی این اتفاق هیچ‌ وقت نمی افتد. خروج خاتون با ورود نیرو‌های ارتش به رهبری شیرزاد و همراهی نیرو‌های اشغالگر همراه می شود. روس ها که توجهی به دستورات شیرزاد ندارند، با به خاک و خون کشیدن اهالی خانه بسیاری از جمله پروین را می کشند. خاتون هم به دستور کمیسر رجب اف دستگیر می شود.

شیرزاد در اینجا نهایت تلاش خود را می کند تا او را با نفوذی که دارد آزاد کند. ولی خاتون اصلا در مقابل کمیسر نقطه ضعف نشان نمی دهد. به این ترتیب، کار زیادی از دست شیرزاد بر نمی آید. به مرور رابطه شیرزاد و خاتون بدتر می شود. در قسمت پنجم سریال خاتون اوضاع شیرزاد از همیشه بدتر است. او حالا از طرفی زیر فشار کمیسر و از طرفی خاتون است. مادر شیرزاد به او فشار می آورد تا هر چه زودتر با طلاق دادن خاتون از شر او خلاص شود.

در این میان، کمیسر رجب اف که ظاهرا به خاتون علاقه مند شده نیز موافق طلاق است. شیرزاد زیر فشارها از خاتون طلاق می گیرد. حالا سرنوشت خاتون به رجب اف بستگی دارد. ولی خاتون با گریختن از مهلکه دست او را در حنا می گذارد. ظاهرا آدامیان (مجتبی وحیدی) و افرادش به کمک فرهاد، گماشته شیرزاد (مهدی قربانی) خاتون را فراری داده اند. شیرزاد هم موفق می شود رد آنها را پیدا کند.

بیشتر بخوانید » نقد و بررسی سریال گیسو / عاشقانه ۲ «

درام تاریخی خوش ساخت و جذاب

تینا پاکروان، کارگردان و تهیه کننده سینما، یکی دیگر از کسانی است که برای اولین بار سریال سازی در شبکه نمایش خانگی را تجربه می کند. این سینماگر با سابقه در تجربه اخیر خود سراغ اتفاقات شهریور ماه ۱۳۲۰ رفته است. شخصیت اصلی سریال خاتون بختیاری، زن جوان متجدد و میهن پرستی در دوران پهلوی اول و دورانی است که کشور اندک اندک از سنت به مدرنیته گذر می کند. با این وجود شیرزاد ملک، همسر خاتون که افسر ارتش شاهنشاهی است،‌ همچنان تا حد زیادی اسیر سنت ها و آن سلطه گری هایی است که از جامعه ای مردسالار انتظار می رود. با این حال، شیرزاد همچون بسیاری از مردان روزگارش تلاش دارد رفتاری متمدنانه به خصوص در مقابل زنان داشته باشد.

خیلی زود در سریال خاتون می بینیم که خاتون و شیرزاد دو سوی یک سکه اند. خاتون زنی است که تمایلات و خواسته های متفاوتی نسبت به بسیاری از زنان همدوره خود دارد. در حالی که شیرزاد تصور دیگری از همسرش دارد و همچنان فکر می کند که طلا و جواهرات می تواند خاتون را خوشحال کند. ولی غافل از اینکه همسرش با یک جلد نسخه فرانسوی از «ژرمینال»، کتابی که با موضوع اعتصاب کارگران و قیام حقوق بگیران توسط امیل زولا به رشته تحریر درآمد، شاد و سرخوش می شود. خاتون از میهمانی های پرزرق و پرق اشرافی و آن دورهمی هایی که مملو از آدم های پرمدعا است نیز بیزار است. او در عوض دوست دارد در جمع آدم های اهل هنر و فرهنگ باشد و از تئاتر، ادبیات و موسیقی صحبت کند.

بیشتر بخوانید: معرفی و خلاصه تمام فصل های سریال «دکستر (Dexter)»

رویکردی دراماتیک و واقع گرایانه به مسائل تاریخی

شخصیت پردازی های قوی مجموعه نمایش خانگی خاتون به خصوص در همان قسمت اول چنان است که کنجکاوی تماشاگر برانگیخته شود تا هر چه بیشتر شخصیت های اثرگذار سریال از جمله خاتون، پروین و فهیمه و سرنوشت آنها را دنبال کند. بازی های بسیار روان و چشمگیر نگار جواهریان، غزل شاکری و ستاره پسیانی در نیز در برانگیختن این حس کنجکاوی تاثیر انکارناپذیری دارد. سریال ‌سازی بر بستر درام تاریخی همیشه همچون شمشیری دو لبه بوده است. در حالی که جذابیت اتفاقات تاریخی به تنهایی برای همراه کردن بینندگان در چنین مواردی کفایت می کند، ولی از طرفی بسیاری سازندگان درام های تاریخی را به تحریف تاریخ یا وفادار نبودن به مستندات واقعی و اصیل متهم کرده اند.

با این حال، تینا پاکرون در سریال خاتون توانسته با طراحی صحنه،‌ چهره ‌پردازی، جلوه‌ های تصویری قوی تا جای ممکن روایت تاریخی خود را به حال و هوای آن روزهای ایران نزدیک نگه دارد. این وسواس در جزئیات را می توان در بسیاری از موارد از جمله طراحی لباس و چهره شخصیت های مجموعه دید. در کنار این وفاداری خیره کننده به مستندات تاریخی، موسیقی دلنشین کیهان کلهر هم که به خوبی روی روایت و تصاویر می نشیند هم باعث شده تا خاتون را یک تجربه موفق در شبکه نمایش خانگی بدانیم. هر چند باید منتظر قسمت های آتی سریال بمانیم و ببینیم بر سر خاتون و شیرزاد چه می آید.

بیشتر بخوانید: نقد و بررسی سریال بریکینگ بد

نظر منتقدان درباره سریال خاتون

هم اکنون که هفت قسمت از مجموعه نمایش خانگی خاتون پخش شده، عمدتا نقدهای مثبتی از این درام تاریخی شده است. به عقیده بسیاری از منتقدان خاتون توانسته با نگاهی به دور از قضاوت و شعارزدگی به اتفاقات سال ۱۳۲۰، به خوبی بینندگان را تحت تاثیر قرار دهد و آنها را همراه داستانی که روایت می کند ببرد. منتقدان قاب بندی های جذاب و زنده، دقت بالای جزئیات و طراحی های صحنه پروسواس، گریم های قوی و سنجیده، بازیگری های بسیار قوی و در خدمت داستان به همراه کارگردانی عالی و موسیقی متن گوشنواز و مناسب را از نقاط قوت سریال خاتون دانسته اند. منتقدان همچنین سریال خاتون را درام تاریخی موفقی دانسته اند که توانسته با ترکیب مناسب شخصیت های واقعی و داستانی تصویر کاملا دقیق و ارزشمندی از اوضاع و احوال کشور در دوران جنگ جهانی دوم پیش روی بینندگان ترسیم کند.

با این حال، مجموعه نمایش خانگی خاتون منتقدانی نیز داشته است. شعارزدگی در دیالوگ ها و همینطور برخی ضعف های فنی در تصویربرداری و فیلمنامه نویسی از عمده ترین نقطه ضعف های سریال خاتون عنوان شده اند. به عقیده منتقدان مجموعه نمایش خانگی خاتون ضعف عمده ای در دیالوگ نویسی دارد که موجب شده دیالوگ های آن بین کم مایگی در سکانس های مهم تا اغراق و شعارزدگی در لحظات حساس در نوسان باشد. همچنین بسیاری از منتقدان عنوان کرده اند که داستان سریال کم و کاستی هایی دارد که امکان رفع آن به راحتی وجود داشته است.