کیست تخمدان یکی از رایج‌ترین انواع کیست در خانم‌ها است که به صورت کیسه‌هایی در داخل یا روی سطح تخمدان ایجاد می‌شود. در اکثر خانم‌ها کیست تخمدان با درد بسیار کم همراه است و یا هیچ علامتی ندارد و بیشتر اوقات بعد از چند ماه به خودی خود برطرف می‌شود. اما گاهی این کیست‌ها درد زیادی دارند و با عوارض جدی‌تری همراه هستند. در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش می‌توانید با علائم کیست تخمدان و همچنین روش‌های پیشگیری و درمان کیست تخمدان آشنا شوید.
کیست تخمدان چیست؟
تخمدان‌ها اندام‌های کوچکی هستند که در لگن قرار دارند و از سلول‌های تخمک نگهداری می‌کنند و هورمون‌هایی مثل استروژن و پروژسترون را می‌سازند. کیست تخمدان به کیسه‌های پر از مایع در تخمدان گفته می‌شود که معمولاً خوش‌خیم و غیرسرطانی هستند و مشکل جدی برای فرد ایجاد نمی‌کنند.
این کیست‌ها اندازه‌های متفاوتی دارند و ممکن است اندازه یک نخود و یا اندازه یک خربزه بزرگ باشند. در بدن یک خانم سالم هر ماه یک تخمک به سمت رحم آزاد می‌شود. اما در افرادی که دارای کیست هستند، معمولاً تخمک آزاد شده نمی‌تواند وارد رحم شود.
فراموش نکنید که علائم کیست تخمدان در هر فردی می‌تواند متفاوت باشد، بنابراین بهتر است از یک پزشک متخصص برای اطمینان از وجود این کیست‌ها کمک بگیرید.
انواع کیست تخمدان
کیست‌های تخمدان انواع مختلفی دارند و به دلایل متفاوتی در بدن ایجاد می‌شوند. در ادامه می‌توانید با انواع کیست‌های تخمدان آشنا شوید.
کیست‌های عملکردی تخمدان
اکثر کیست‌های تخمدان «کیست‌های عملکردی» یا ساده هستند که باید در هر ماه آزاد شوند، اما این کیست‌ها آزاد نمی‌شوند و موجب عقب انداختن قاعدگی می‌شوند. معمولاً علائم کیست تخمدان عملکردی بعد از ۶۰ روز بدون هیچ درمانی برطرف می‌شود و کیست‌ها کوچک می‌شوند.
کیست‌های فولیکولی تخمدان
این نوع کیست‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که فولیکول‌های تخمدان تخمک آزاد نکنند. در این شرایط فولیکول با مایع پر می‌شود و بزرگ می‌شود.
کیست جسم زرد تخمدان
زمانی که تخمک توسط فولیکول آزاد می‌شود، گروهی از سلول‌های تولید کننده هورمون به نام جسم زرد آزاد می‌شوند. کیست جسم زرد تخمدان به کیست‌های گفته می‌شود که جسم زرد از مایع پر شود و بزرگ شود.
سایر انواع کیست‌های تخمدان
از دیگر کیست‌های موجود در تخمدان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.
- سیستادنوما
- کیست‌های درموئید
- کیست‌های اندومتریوما
- سرطان تخمدان
علائم کیست تخمدان چیست؟
اکثر افرادی که به کیست تخمدان مبتلا هستند، هیچ علامتی را تجربه نمی‌کنند و در بسیاری از مواقع این کیست‌ها به خودی خود بعد از چند ماه از بین می‌روند. اما به هر حال برخی افراد ممکن است دردهای مبهم یا شدید را در ناحیه زیر شکم و متمایل به یک سمت را احساس کنند.
به علاوه باید بدانید که در اکثر افراد زمانی که اندازه کیست‌ها بزرگ شود، علائم کیست تخمدان خود را نشان می‌دهد. درواقع علائم بیشتر در افرادی بروز می‌کند که سایز کیست آن‌ها از ۸ سانتی‌متر بزرگ‌تر باشد.
معمولاً علائم کیست تخمدان بدخیم با علائم کیست تخمدان خوش خیم متفاوت است. افراد مبتلا به کیست تخمدان بدخیم در کنار علائم معمول ممکن است تب، سرگیجه، تنفس سریع و درد شدید لگن را نیز تجربه کنند. در ادامه به رایج‌ترین علائم کیست تخمدان اشاره شده است.
- نفخ شکم
- قاعدگی نامنظم
- درد استخوان لگن
- درد در زمان رابطه جنسی
- حالت تهوع و استفراغ
- شکم درد
- درد کمر و ران
- قاعدگی دردناک
- موهای زائد به خصوص در ناحیه چانه و گونه
علت کیست تخمدان
کیست تخمدان به دلایل مختلفی ایجاد می‌شود. مهم‌ترین علت کیست تخمدان «تخمک‌گذاری» است. از طرف دیگر ابتلا به بیماری التهابی لگن نیز می‌تواند منجر به عفونت‌های شدید لگن و ایجاد کیست در تخمدان شود. به علاوه مشکلات هورمونی، مصرف داروهای بارداری و همچنین باردار شدن از عواملی هستند که خطر ابتلا به کیست تخمدان را افزایش می‌دهند.
راه‌های درمان کیست تخمدان
کیست تخمدان در بسیاری از مواقع نیاز به درمان خاصی ندارد و با تغییر رژیم غذایی و کاهش وزن تا حد زیادی درمان می‌شود. اما برخی اوقات لازم است فرد تحت نظر پزشک از دارو و یا روش‌های جراحی برای درمان استفاده کند. در ادامه می‌توانید با راه‌های درمان کیست تخمدان آشنا شوید.
۱- مصرف قرص برای کیست تخمدان
در بسیاری از مواقع پزشک برای درمان کیست تخمدان قرص‌های ضد بارداری برای بیمار تجویز می‌کند. این قرص‌ها به تنظیم هورمون‌های بدن و همچنین کاهش رشد بیشتر کیست‌ها کمک می‌کنند.
۲- پیروی از رژیم غذایی مناسب
افرادی که به کیست تخمدان مبتلا هستند، باید رژیم غذایی خود را تغییر دهند و از مواد غذایی سالم در طول روز استفاده کنند. مصرف غذاهای فرآوری شده و کنسرو شده برای این افراد به هیچ عنوان مناسب نیست.
افرادی که به کیست تخمدان مبتلا هستند، نباید از غذاهایی مثل پیتزا، سالاد الویه، آش رشته، ماکارونی، لازانیا، حلوا، شیرینی‌ها، کله پاچه و لوبیا استفاده کنند. این افراد باید مصرف گوشت را کاهش دهند و بیشتر گوشت سفید بدون چربی و سبزیجات مصرف کنند.
بیشتر بخوانید: بهترین رژیم غذایی برای سندرم تخمدان پلی کیستیک
۳- گرمادرمانی
یک راهکار ساده و مؤثر برای درمان و کاهش علائم کیست تخمدان استفاده از کیسه آب گرم است. قرار دادن کیسه آب گرم زیر شکم می‌تواند به کاهش درد و ناراحتی در افرادی که به کیست تخمدان مبتلا هستند، کمک کند.
۴- استفاده از روش‌های خانگی برای درمان کیست تخمدان
برای درمان و کاهش علائم کیست تخمدان می‌توانید از روش‌های خانگی استفاده کنید. برای این کار بهتر است از غذاهای حاوی منیزیم مثل بادام در رژیم غذایی خود استفاده کنید. روزانه چای بابونه و چای زنجبیل بنوشید.
مطالعات نشان می‌دهد که مصرف چای بابونه به کاهش درد کمک می‌کند و چای زنجبیل نقش مؤثری بر کاهش درد و از بین بردن سلول‌های سرطانی تخمدان و همچنین جلوگیری از سرطان تخمدان دارد.
۵- جراحی لاپاراسکوپی
لاپاراسکوپی یک نوع جراحی ساده است که با استفاده از یک ابزار پیشرفته مجهز به دوربین انجام می‌شود. برای این جراحی این وسیله با استفاده از چهار برش کوچک روی شکم وارد بدن می‌شود و جراحی با دقت بالا انجام می‌شود.
۶- لاپاراتومی
یک روش دیگر برای درمان کیست تخمدان در شرایطی که اندازه کیست بزرگ باشد. در این روش برش بزرگی روی شکم ایجاد می‌شود. سپس پزشک کیست را از بدن خارج می‌کند و نمونه برداری و آزمایش‌های لازم را انجام می‌دهد. در صورتی که کیست سرطانی باشد، لازم است فرد رحم و تخمدان را بردارد.
پیشگیری از کیست تخمدان
برای پیشگیری از کیست تخمدان هیچ روش قطعی وجود ندارد و انجام معاینات منظم لگن همراه با داشتن سبک زندگی سالم می‌تواند تا حد زیادی از بروز این مشکل جلوگیری کند. به خاطر داشته باشید برای پیشگیری از کیست تخمدان باید رژیم غذایی خود را اصلاح کنید. مصرف غذاهای سرد، کنسروی و ناسالم ریسک ابتلا به کیست تخمدان را افزایش می‌دهد.
سعی کنید برنامه مشخصی برای ورزش و فعالیت بدنی خود داشته باشید، زیرا چاقی خطر ابتلا به کیست تخمدان را افزایش می‌دهد. استرس را از خود دور کنید و برای این کار از روش‌های مختلفی مثل مدیتیشن، یوگا، نقاشی کردن و تکنیک‌های آرامش بخشی استفاده کنید.
عوارض کیست تخمدان
به طور کلی کیست‌های تخمدان عوارض جدی برای سلامت فرد ایجاد نمی‌کنند. اما در موارد محدود ممکن است فرد دچار عوارض و مشکلاتی شود. در ادامه به مهم‌ترین عوارض کیست تخمدان اشاره شده است.
- پارگی کیست تخمدان
- پیچ خوردگی تخمدان
- خونریزی در کیست
- دردهای شدید
سوالات متداول
فرق بین کیست تخمدان و فیبروم چیست؟
فیبروم به تومورهای سفت داخل رحم گفته می‌شود، در حالی که کیست‌ها کیسه‌هایی پر از مایع در تخمدان هستند. معمولاً درد در یک سمت خاص نشانه کیست تخمدان و درد همراه با مشکل در ادرار و قاعدگی نشانه فیبروم رحم است.
علت ترکیدن کیست تخمدان چیست؟
رابطه جنسی، حرکات ناگهانی و شدید، ضربه و استفاده از داروهای ضد انعقاد خون موجب پارگی کیست تخمدان می‌شود.
آیا کیست تخمدان خطرناک است؟
کیست تخمدان معمولاً بی‌ضرر است و اغلب اوقات به خودی خود برطرف می‌شود. کمتر از ۱ درصد از کیست‌های تخمدان سرطانی هستند و در سایر مواقع خطر جدی برای سلامت ایجاد نمی‌کنند.
ابتلا به کیست تخمدان در چه سنی رایج‌تر است؟
معمولاً ایجاد کیست‌های تخمدان تا قبل از سن یائسگی رایج‌تر هستند.
آیا کیست تخمدان باعث چاقی می‌شود؟
حقیقت این است که این کیست‌ها موجب نفخ شکم و افزایش تولید هورمون‌هایی در بدن می‌شوند که روی افزایش وزن و چاقی مؤثر هستند.
علائم دفع کیست تخمدان چیست؟
از رایج‌ترین علائم دفع کیست تخمدان می‌توان به درد، تب، خونریزی واژن، حالت تهوع، ضعف و سرگیجه اشاره کرد.
منابع: mayoclinic، clevelandclinic، patient
