«شیر سویا» (Soy Milk) از دانه‌های سویای خیس‌خورده و آسیاب شده به دست می‌آید. این نوشیدنی وگان از مقوی‌ترین انواع شیر گیاهی مناسب برای گیاهخواران و افرادی است که نمی‌توانند لاکتوز موجود در انواع شیر حیوانی را تحمل کنند. شیر سویای وگان حاوی پروتئین‌های گیاهی، چربی‌های سالم، کربوهیدرات‌ها، آنتی‌اکسیدان‌ها و مواد مغذی فراوان دیگری است. خبر خوب این است که شما به راحتی می‌توانید شیر سویا را در منزل درست کنید. با این مقاله از سرویس آشپزی در مجله کوروش همراه ما باشید تا طرز تهیه شیر سویای خانگی را به شما آموزش دهیم.
طرز تهیه شیر سویای خانگی در یک نگاه
برای تهیه شیر سویای خانگی، ابتدا یک لیوان دانه سویای خشک را بشویید و برای ۸ الی ۱۲ ساعت در آب سرد بخیسانید تا کاملا نرم شود. سپس، دانه‌های سویای خیس خورده را آبکشی کرده و در صورت تمایل، با دست مالش دهید تا پوست‌شان جدا شود؛ دانه‌های آماده را با ۳ الی ۴ لیوان آب تازه در مخلوط‌کن بریزید و آسیاب کنید تا مایع شیری رنگی به دست آید. این مایع شیری رنگ با پارچه تنظیف صاف کنید و مایع صاف شده را روی حرارت متوسط به جوش آورید. سپس، شیر سویا را برای ۱۵ الی ۲۰ دقیقه بجوشانید تا طعم خامی آن از بین برود؛ پس از خنک شدن، می‌توانید با کمی وانیل، نمک یا شیرین کننده طبیعی طعم‌دارش کرده و به مدت ۳ الی ۴ روز در بطری شیشه‌ای داخل یخچال نگهداری کنید.
برای مطالعه مواد لازم، جزییات و مراحل طرز تهیه شیر سویا ادامه این مطلب را بخوانید.
مواد لازم برای تهیه شیر سویای خانگی
| مواد اولیه | مقدار مورد نیاز |
| دانه خشک سویا | ۱ لیوان فرانسوی دسته‌دار |
| آب برای خیساندن دانه سویا | به مقدار لازم |
| آب تازه برای آسیاب دانه سویا | ۳ الی ۴ لیوان فرانسوی دسته‌دار |
مود لازم برای طعم‌دهی به شیر سویا (اختیاری)
| مواد اولیه | مقدار مورد نیاز |
| وانیل | نصف قاشق چای‌خوری |
| شکر، شیره افرا، عسل یا شیره خرما | ۱ الی ۲ قاشق غذاخوری |
| نمک | نوک قاشق چای‌خوری |
| دارچین (چوب یا پودر) | کمی |
مدت زمان لازم برای آماده‌سازی مواد اولیه: ۱۰ دقیقه
مدت زمان لازم برای خیساندن دانه‌های سویا در آب: حدود ۸ الی ۱۲ ساعت
مدت زمان لازم برای تهیه شیر سویای خانگی: حدود ۳۰ الی ۴۵ دقیقه
مراحل طرز تهیه شیر سویای خانگی
طرز تهیه شیر سویای خانگی و وگان هم با دانه کامل سویا و هم با سویای ماکارونی بدون مواد طعم‌دهنده یا در ترکیب با انواع طعم دهنده‌های طبیعی برای مصرف روزانه یا برای بدنسازان و کودکان قابل انجام است و مثل شیر نارگیل و شیر بادام یک شیر گیاهی مقوی و لذیذ است.
مرحله اول: دانه‌های سویا را بشویید
در اولین مرحله از طرز تهیه شیر سویای خانگی، ابتدا یک لیوان دانه سویای خشک را در ظرف مناسبی بریزید و با آب سرد فراوان بشویید؛ تا هرگونه گرد و غبار یا ناخالصی از سطح دانه‌های سویا زدوده شود.
مرحله دوم: دانه‌های سویا را بخیسانید
سپس، دانه‌های شسته شده را در کاسه بزرگ و مناسبی بریزید و مقداری آب سرد به این کاسه بیفزایید. مقدار آب باید به اندازه‌ای باشد که حدود ۵ سانتی‌متر بالاتر از سطح دانه‌های سویا قرار بگیرد. این کاسه را به مدت ۸ الی ۱۲ ساعت در آشپزخانه به حال خودش بگذارید تا دانه‌های سویا حسابی خیس بخورند و کاملا نرم شوند. در فصول گرم، توصیه می‌کنیم این ظرف را در یخچال قرار دهید تا دانه‌های سویا در اثر گرما تخمیر نشوند.
مرحله سوم: دانه‌های سویا را پوست‌گیری کنید
پس از گذشت این مدت و در این مرحله از طرز تهیه شیر سویا در منزل، دانه‌های خیس خورده و متورم شده سویا را در سبد بریزید و به خوبی آبکشی کنید. سپس، دانه‌های سویا را با دست حسابی مالش دهید تا پوست نازک آن‌ها جدا شود. توجه داشته باشید، این مرحله الزامی نیست؛ ولی موجب لطافت بیشتر شیر سویا می‌شود.
مرحله چهارم: دانه‌های سویا را آسیاب کنید
در این مرحله از طرز تهیه شیر سویا با دانه سویا خشک، دانه‌های خیس خورده، نرم و بدون پوست سویا را به همراه ۳ الی ۴ لیوان آب تازه در مخلوط‌کن بریزید. این ترکیب را برای ۲ الی ۳ دقیقه با سرعت بالا آسیاب کنید تا مایع یکنواخت و شیری رنگی ایجاد شود. این مخلوط هر چقدر یکدست‌تر باشد، عصاره بیشتری از سویا استخراج خواهد شد.
مرحله پنجم: مایع سویای آسیاب شده را صاف کنید
اکنون، مایع شیری رنگ را در کیسه تنظیف بریزید و صاف کنید. توجه داشته باشید، روش کار به این صورت است که کیسه تنظیف را باید روی ظرف مناسبی قرار دهید. سپس، مایع سویا را درون این کیسه بریزید و پارچه را با دست تمیز فشار دهید.
به این ترتیب، تمام عصاره شیر سویا از تفاله‌ها (که با عنوان اوکارا نیز شناخته می‌شوند) جدا می‌شود. در صورت تمایل، می‌تواندی از تفاله سویا در تهیه انواع نان و انواع کیک استفاده کنید یا آن را در سوپ‌های مختلف بریزید.
مرحله ششم: شیر سویا را بجوشانید
در این مرحله از طرز تهیه شیر سویا وگان، مایع صاف شده را در قابلمه مناسبی بریزید و روی حرارت متوسط قرار دهید تا گرم شود و بجوشد. در طی مراحل گرم شدن تا جوش آمدن، شیر سویا را به طور مداوم هم بزنید تا ته نگیرد.
پس از به جوش آمدن، حرارت را کم کنید و اجازه دهید شیر سویا به مدت ۱۵ الی ۲۰ دقیقه به آرامی بجوشد. در این مدت، کف ایجاد شده بر روی قابلمه را با قاشق بردارید. پختن شیر سویا برای از بین بردن طعم خامی و آنزیم‌های غیر مطلوب سویا بسیار ضروری است. در طول انجام این کار، مراقب باشید شیر سویا سر نرود یا نسوزد.
مرحله هفتم: شیر سویا را خنک و طعم‌دار کنید
پس از پخت کامل، حرارت را خاموش کنید و اجازه دهید شیر سویا در دمای محیط خنک شود. در این مرحله از طرز تهیه شیر سویا خوشمزه، می‌توانید اندکی وانیل، نمک، شکر، یا مقدار کمی دارچین، خرما یا عسل یا از دیگر مواد شیرین‌کننده طبیعی به شیر سویا بیفزایید تا طعم‌دار شود.
در صورت تمایل، برای خرید وانیل، نمک، شکر، دارچین، خرما و عسل می‌توانید به روش‌های حضوری و اینترنتی به فروشگاه‌های افق کوروش مراجعه کنید.
مرحله آخر: شیر سویا را در بطری شیشه‌ای بریزید
پس از طعم‌دهی و خنک شدن کامل، شیر سویا را در بطری‌های شیشه‌ای دربسته بریزید و در یخچال نگه دارید. شیر سویا خانگی و بدون مواد نگهدارنده برای ۳ الی ۴ روز در یخچال ماندگاری دارد.
توجه داشته باشید، پیش از مصرف، باید بطری شیر را به آرامی تکان دهید؛ زیرا ممکن است بخشی از مواد موجود در شیر سویا به صورت جزئی ته‌نشین شوند. شما می‌توانید شیر سویای خوشمزه را به عنوان جایگزین شیر گاو در تهیه انواع نوشیدنی، قهوه، غلات صبحانه، انواع دسر و غذاهای روزمره به‌کار برید.
در ضمن شما می‌توانید انواع شیر از جمله شیر سویا را به روش‌های حضوری و اینترنتی از فروشگاه‌های افق کوروش تهیه کنید.
طرز تهیه شیر سویا به روش‌های دیگر
شیر سویا را به روش‌های دیگر هم می‌توانید در خانه درست کنید.
روش تهیه شیر سویا با سویای ماکارونی
برای تهیه شیر سویا با سویای ماکارونی، ابتدا یک لیوان سویای ماکارونی را برای ۳۰ الی ۶۰ دقیقه در آب گرم بخیسانید تا کاملا نرم شود. سپس، سویای خیس خورده را در سبد بریزید و چند بار با آب سرد بشویید تا بوی زهم آن گرفته شود؛ برخلاف دانه سویا، سویای ماکارونی هیچ پوستی ندارد؛ بنابراین، مرجله پوست‌گیری دانه‌ها حذف می‌شود. باقی مراحل را عینا مانند دستور بالا دنبال کنید.
آموزش تهیه شیر سویا برای بدنسازی
روش تهیه شیر سویا برای بدنسازی درست مانند همان چیزی است که در رسپی بالا گفتیم؛ با این تفاوت که پس از پخت کامل شیر سویا و برای افزایش ارزش غذایی و کالری آن، باید ۱ قاشق غذاخوری کره بادام زمینی (طرز تهیه کره بادام زمینی)، ۱ عدد موز، کمی عسل یا خرما و در صورت تمایل، مقداری پودر پروتئین را به شیر سویا اضافه کنید. این ترکیب را در مخلوط‌کن بریزید و مواد را به خوبی هم بزنید تا یک نوشیدنی مقوی، سرشار از پروتئین و مناسب برای بدنسازی آماده شود.
روش تهیه شیر سویا برای کودکان
روش درست کردن شیر سویا برای کودکان هم در مراحل اولیه عینا مانند دستور بالاست؛ با این تفاوت که پس از پخت کامل و خنک شدن شیر سویا، با افزودن کمی وانیل یا شیرین کننده‌های طبیعی مانند شیره خرما (طرز تهیه شیر خرما) یا عسل (برای کودکان بالای ۱ سال) می‌توانید طعم شیر سویا را برای بچه‌ها دلپذیرتر کنید.
نکات مهم در طرز تهیه شیر سویای خانگی
- برای تهیه شیر سویا در منزل، حتما از دانه‌های تازه، بدون کپک و بدون کرم‌زدگی یا بوی کهنگی استفاده کنید؛ کیفیت سویا مستقیما روی طعم شیر نهایی اثر دارد.
- سویا را حداقل ۸ الی ۱۲ ساعت در آب سرد بخیسانید. در فصول گرم، بهتر است آن را در یخچال قرار دهید تا دانه‌ها در اثر گرما تخمیر نشوند یا بو نگیرند.
- پوست‌گیری دانه‌های سویا ضروری نیست؛ با این حال، جدا کردن پوسته نازک دانه‌ها موجب لطافت بیشتر، کاهش تلخی و بهتر شدن طعم شیر سویا خواهد شد.
- برای آسیاب کردن دانه‌های سویا حتما از آب تازه و سرد استفاده کنید تا طعم شیرینی طبیعی سویا بهتر حفظ شود و طعم خامی کاهش یابد.
- پختن شیر سویا به مدت ۱۵ الی ۲۰ دقیقه برای از بین بردن آنزیم‌های زیان‌آور و برطرف کردن طعم خامی دانه‌های سویا ضروری است؛ در این مرحله، حتما شیر سویا را به طور مداوم هم بزنید تا ته نگیرد.
- در حین جوشیدن، کف شیر سویا را بگیرید و مراقب سر رفتن یا سوختن آن باشید؛ حرارت متوسط و هم زدن مداوم کلید موفقیت است.
- وانیل، نمک یا شیرین کننده‌ها را بعد از خاموش کردن حرارت و هنگام خنک شدن شیر سویا اضافه کنید تا عطر و طعم آن‌ها حفظ شود.
- شیر را پس از خنک شدن در بطری شیشه‌ای دربسته بریزید و در یخچال نگهداری کنید. پیش از مصرف، بطری حاوی شیر سویا را تکان دهید و شیر سویا خانگی را بیش از ۳ الی ۴ روز نگه ندارید.
فوت و فن‌های خوشمزه شدن شیر سویای خانگی
آیا شیر سویا طعم خامی یا بوی بدی دارد؟
اگر شیر سویا را به درستی نجوشانید، ممکن است طعم خامی یا بوی نامطبوعی داشته باشد. جوشاندن به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه و گرفتن کف روی قابلمه، این مشکل را برطرف می‌کند.
چرا شیر سویا گاهی ته‌نشین می‌شود؟
ته‌نشین شدن شیر سویا طبیعی است؛ کافی‌ست پیش از مصرف بطری شیر را خوب تکان دهید.
چگونه باید شیر سویا را شیرین یا طعم‌دار کنیم؟
بعد از خنک شدن، می‌توانید از شیرین کننده‌هایی مانند عسل، شیره خرما، وانیل یا دارچین استفاده کنید.
آیا تفاله سویا (اوکارا) را باید دور بریزیم؟
خیر. تفاله سویا سرشار از فیبر است و می‌توانید از آن در تهیه کوکو، نان، کیک یا سوپ استفاده کنید.
چرا شیر سویا کف می‌کند یا سر می‌رود؟
به دلیل وجود پروتئین و نشاسته، در زمان جوشیدن شیر سویا باید آن را به طور مداوم هم بزنید و حرارت را کم کنید تا سر نرود.
شیر سویا را تا چند روز می‌توانیم نگه داریم؟
شما می‌توانید شیر سویا را برای ۳ الی ۴ روز داخل ظرف دربسته در یخچال نگهداری کنید. اگر بوی ترش یا تغییر رنگ داد، دیگر قابل استفاده نیست.
آیا می‌توانیم شیر سویا را از سویای ماکارونی استخراج کنیم؟
بله. ولی کیفیت، طعم و میزان پروتئین نهایی این نوع شیر سویا به مراتب پایین‌تر از دانه کامل خواهد بود.
شیر سویا برای چی خوبه؟
شیر سویا سرشار از پروتئین گیاهی، فاقد لاکتوز و کلسترول است و برای سلامت قلب، عضله‌سازی، تعادل هورمونی و تقویت استخوان‌ها مفید است. همچنین، شیر سویا گزینه‌ای عالی برای گیاهخواران و افراد حساس به لاکتوز است.
مضرات شیر سویا چیست؟
مصرف زیاد شیر سویا ممکن است در برخی افراد باعث اختلالات گوارشی، نفخ یا حساسیت شود. همچنین، به دلیل وجود فیتواستروژن‌ها، مصرف بی‌رویه شیر سویا در بلندمدت می‌تواند احتمال اختلال در تعادل هورمونی یا عملکرد تیروئید را افزایش دهد. توجه داشته باشید، مصرف شیر سویا برای افرادی که سابقه آلرژی به سویا دارند اصلا توصیه نمی‌شود.
طریقه مصرف شیر سویا به چه صورت است؟
شیر سویا را می‌توانید به تنهایی بنوشید یا به عنوان جایگزین شیر گاو همراه با قهوه، چای، غلات صبحانه یا در تهیه انواع اسموتی، انواع دسر یا در پخت‌وپز استفاده کنید.