فیلم ماتریکس ۴ یا «رستاخیزهای ماتریکس» جدیدترین فیلم از مجموعه فیلم‌های ماتریکس به کارگردانی، نویسندگی و تهیه کنندگی لانا واچوفسکی است. این فیلم علمی تخیلی پس از «انقلاب‌های ماتریکس (۲۰۰۳)» چهارمین فیلم از مجموعه‌ی ماتریکس است که سرانجام به انتظار نزدیک به دو دهه‌ای طرفداران فرنچایز خاتمه می‌دهد. وقایع فیلم رستاخیزهای ماتریکس شصت سال بعد از انقلاب‌های ماتریکس رخ می‌دهد و این‌بار نئو (کیانو ریوز) را در نقش یک برنامه‌نویس و سازنده بازی‌های کامپیوتری می‌بینیم که در تشخیص واقعیت از خیال به مشکل برخورده است. نئو همچون فیلم‌های قبلی ماتریکس بار دیگر راه خود را به دنیای ماتریکس باز می‌کند و این بار نیز به گروهی از شورشیان می‌پیوندد. امروز در مجله کوروش به معرفی و نقد و خلاصه جدیدترین فیلم ماتریکس می‌پردازیم. در سرویس هنر و سینما همراه ما باشید.
مشخصات فیلم «رستاخیزهای ماتریکس (The Matrix Resurrections)»
ژانر: علمی تخیلی، اکشن
کارگردان: لانا واچوفسکی
فیلمنامه‌نویسان: لانا واچوفسکی، دیوید میچل، الکساندر همن
بازیگران: کیانو ریوز، کری آن ماس، جادا پینکت اسمیت، لامبرت ویلسون و دنیل برنهارت، یحیی عبدالمتین دوم، نیل پاتریک هریس، جسیکا هنویک، جاناتان گروف، توبی اونومر، مکس ریملت، ارندیرا ایبارارا، پریانکا چوپرا، اندرو کالدول، برایان جی اسمیت، الن هولمن و کریستینا ریچی
موسیقی: جانی کلیمک، تام تیکور
فیلمبرداری: دانیلی ماساچسسی، جان تولی
تدوین: جوزف جت سالی
تهیه‌کنندگان: جیمز مک‌تیگو، لانا واچوفسکی، گرنت هیل
شرکت تولیدکننده: ویلیج رودشو پیکچرز، وینیس کاستینا پروداکشن
توزیع‌کننده: برادران وارنر پیکچرز
اکران: ۲۲ دسامبر ۲۰۲۱ (۱ دی ۱۴۰۰)
مدت زمان: ۱۴۸ دقیقه
محصول کشور: ایالات متحده
زبان: انگلیسی
بودجه: ۱۹۰ میلیون دلار
فروش گیشه: ۶۶،۷ میلیون دلار
آی‌ام‌دی‌بی (IMDb): ۵،۸
راتن تومیتوز: ۶۴٪
متاکریتیک: ۶۴٪
خلاصه داستان:
۶۰ سال پس از اتفاقات انقلاب‌های ماتریکس، «نئو» در قالب شخصیت حقیقی خودش «توماس اندرسون» در سانفرانسیسکو زندگی می‌کند. او برای مقابله با افکار ناخوشایندی که دارد به روانشناسی مراجعه می‌کند که به او قرص‌های آبی تجویز می‌کند.
«نئو» به زنی شبیه به «ترینیتی» نیز برخورده، اما هیچ‌کدام از آنها یکدیگر را نمی‌شناسند. در ادامه نسخه‌ای دیگر از «مورفئوس» به «نئو» قرص قرمز می‌دهد تا دوباره چشم او را به دنیای ماتریکس باز کند. «نئو» این بار به گروهی از شورشیان پیوسته تا با دشمن جدیدی مبارزه کنند.
نقد و بررسی فیلم رستاخیزهای ماتریکس
از زمان ساخت اولین فیلم ماتریکس بیش از دو دهه می‌گذرد و جهان ما دگرگونی‌های زیادی را به خود دیده است. «واچوفسکی»ها با ساخت ماتریکس نوآوری‌های بی‌نظیری را در سینمایی علمی تخیلی رقم زدند و اساسا با افزودن مفهوم تازه‌ای به سینمای اکشن الهام‌بخش فیلم‌های زیادی بودند.
با اکران «انقلاب‌های ماتریکس» در سال ۲۰۰۳ به نظر می‌رسید که حماسه‌ی ماتریکس برای همیشه به اتمام رسیده، موضوعی که خود واچوفسکی‌ها نیز تأیید می‌کردند. اما با فیلم رستاخیزهای ماتریکس دنباله‌ای تازه از دنیای ماتریکس ساخته شد. تصمیم برای ساخت دنباله‌ای برای سه‌گانه موفقی همچون ماتریکس ریسک شجاعانه‌ای بود. در واقع، «لانا واچوفسکی» با این ریسک خطر نابودی خاطرات آن سه‌گانه تاریخی را به جان خرید.
داستان فیلم رستاخیزهای ماتریکس در دوره‌ای می‌گذرد که «توماس اندرسون» (کیانو ریوز) که طراح بازی ماتریکس بوده، دچار مشکلات روحی و روانی حادی شده و دائم کابوس‌های هولناکی سراغ او می‌آید. «توماس» گمان می‌کند خالق بازی است، اما هر چه به ذهن او خطور می‌کند وهم و خیالی بیش نیست. اما بالاخره قرص‌های قرمز و آبی از راه می‌رسند تا چشم او به دنیای ماتریکس باز شود.
لانا واچوفسکی که این بار بدون خواهرش «لیلی» تصمیم به کارگردانی فیلم ماتریکس ۴ گرفته، فیلمی پر ایراد و آشفته را روانه سینما کرده که اصلا نشانی از آن ماتریکس‌های پرفروغ گذشته ندارد. ایده فیلم رستاخیزهای ماتریکس دستکم روی کاغذ جالب است، اما به نظر می‌رسد مسائل مختلفی از تغییر ذائقه مخاطب تا فشار بی‌امان استودیوهای فیلمسازی برای ساخت یک فیلم اکشن پرخرج دست به دست هم داده تا فیلم ماتریکس ۴ به کابوس طرفداران سهگانهی ماتریکس تبدیل شود.
بیشتر بخوانید: نقد و خلاصه فیلم مرد عنکبوتی: راهی به خانه نیست
فیلم رستاخیزهای ماتریکس؛ کابوسی عذاب‌آور
در فیلم ماتریکس ۴ قهرمانی را می‌بینیم که همچون شخصیتی که سرگیجه گرفته باشد دائم بدون اینکه بداند به دور خود می‌چرخد. در اینجا ظاهرا نه خبری از آن شور و اشتیاق «نئو» برای جستجوی حقیقت دیده می‌شود، نه اینکه شاهد علاقه‌ای از سوی سازندگان فیلم به بازگشت مجدد او به همان جایگاه قهرمانی فیلم‌های قبلی ماتریکس هستیم.
در ادامه فیلم ماتریکس چهار با «ترینیتی» آشنا می‌شویم که در سهگانهی افسانه‌ای ماتریکس یار و همراه «نئو» بود و رابطه عاشقانه‌ای پرشور میان این دو در گرفته بود. رابطه‌ای که نه تنها خللی در کلیت فیلمنامه به وجود نمی‌آورد، بلکه باعث جذابیت بیشتر فیلم‌های قبلی نیز می‌شد، اما در فیلم جدید ماتریکس خط اصلی داستان دوباره به هم رسیدن نئو و ترینیتی است.
هر چند این بن‌مایه‌ی اصلی کشش کافی برای مخاطب دارد، اما نحوه‌ی پرداخت آن و روایت‌های فرعی که در طول داستان مطرح می‌شوند، فیلم رستاخیزهای ماتریکس را به سطح فیلم‌های پرخرج ژانر نوجوانان تنزل می‌دهد. در کنار روایتی نامنسجم، با شخصیت‌پردازی‌های آشفته‌ای مواجه هستیم که باعث می‌شود هیچ‌کدام از شخصیت‌های فیلم باورپذیر نباشند.
شخصیت‌های زیادی به فیلمنامه اضافه شده‌اند که هیچ‌کدام هویتی باورپذیر و قابل لمس ندارند و نمی‌توانیم با انگیزه‌ها و دلایل وجود این شخصیت‌ها ارتباط برقرار کنیم.
لانا واچوفسکی نه تنها هیچ فکر بکری برای پرورش خط اصلی داستان نداشته، بلکه حتی تا سر حد نوستالژی‌سازی پیش رفته تا با خاطرات خوش ماتریکس‌های قبلی مخاطبان را پای فیلم نگه دارد. اوضاع وقتی وخیم‌تر می‌شود که بفهمیم لانا واچوفسکی حتی به این هم بسنده نکرده و برخی از صحنه‌های اکشن فیلم را عینا مو به مو بازسازی کرده است!
نوستالژی سه‌گانه ماتریکس در رستاخیزهای ماتریکس
ماتریکس اصلی یکی از بهترین فیلم‌های تاریخ سینما به لحاظ طراحی صحنه‌های اکشن و جلوه‌های ویژه بود و با کارگردانی دقیق و کم‌نقص خود به اثری ماندگار تبدیل شده بود. اگر چه فیلم ماتریکس ۴ را هم یکی از واچوفسکی‌ها کارگردانی کرده، اما حاصل آن فیلمی خالی از ظرافت و پر ایراد است. ظاهرا کیانو ریوز هم از این ماجرا خبر داشته که دائم در فیلم ترجیع‌بند
«نمی‌دانم» را تکرار می‌کند.
«کری آن ماس» هم وضع بهتری از کیانو ریوز ندارد و ترکیب این دو هیچ جذابیتی برای مخاطب ندارد. بازیگر محبوب دیگری که در فیلم حضور دارد، «نیل پاتریک هریس» است که حتی پیش از اکران فیلم هم به نوعی خیلی‌ها می‌دانستند انتخاب او برای این فیلم فاجعه‌آمیز خواهد بود.
فیلم رستاخیزهای ماتریکس اثری کاملا مأیوس‌کننده است که جز چنگ زدن به نوستالژی‌ها و خاطرات شیرین فیلم‌های قبلی ماتریکس چاره‌ی دیگری برای جذب مخاطب پیدا نکرده است. فیلمنامه رستاخیزهای ماتریکس آشفته و شلخته است که نه در آن خبری از شخصیتی قابل‌باور و نه داستانی پرکشش است.
در فیلم ماتریکس ۴ حتی به لحاظ طراحی صحنه‌های اکشن و جلوه‌های ویژه نیز ظرافت خاصی به چشم نمی‌خورد و بدتر از آنکه با پایان‌بندی شُل و واررفته‌ای که دارد هر بیننده‌ای را دلسرد می‌کند.
بیشتر بخوانید: نقد فیلم «اسپنسر (Spencer)»
نظر منتقدان درباره فیلم رستاخیزهای ماتریکس چه بود؟
فیلم رستاخیزهای ماتریکس نقدهای آمیخته‌ای را از منتقدان دریافت کرد. بسیاری از منتقدان با وجود تمجید از بازیگری‌های خوب و پخته‌ی فیلم انتقادات زیادی به فیلم‌نامه‌ی ضعیف و طراحی صحنه‌های اکشن و جلوه‌های ویژه پرنقص آن داشتند.
وب‌سایت جمع‌آوری نقد و بررسی «راتن تومیتوز» بر اساس ۲۳۶ بررسی، نمره ۶۴ از ۱۰۰ را به ماتریکس جدید داد. در برآیند نقدهای این وب‌سایت می‌خوانیم: «اگرچه فیلم رستاخیزهای ماتریکس فاقد ظرافت‌های نسخه‌ی اصلی است، اما با هوشمندی به دنیای ماتریکس بازمی‌گردد.»
«متاکریتیک» دیگر وب‌سایت جمع‌آوری نقد و بررسی نیز امتیاز ۶۴ از ۱۰۰ را به فیلم رستاخیزهای ماتریکس داد که در میانگین نمرات این سایت به معنای «نقدهای عموما مطلوب» است.
نشریه «لس‌آنجلس تایمز» در گزارش خود خبر از واکنش‌های متفاوت مخاطبان به ماتریکس ۴ داد. «کتی والش» از منتقدانی بود که ضمن تمجید از فیلم ماتریکس ۴ طراحی صحنه‌های اکشن آن را «خیره‌کننده و رنگارنگ» توصیف کرد.
منتقد «ایندیپندنت» نیز نقد مثبتی به فیلم ماتریکس ۴ داشت و به آن نمره‌ی بسیار خوب ۴ (از پنج) داد. وب‌سایت «گیزمودو» نیز رستاخیزهای ماتریکس را فیلم عالی دانست.
اما منتقد «گاردین» ماتریکس جدید را فیلمی مأیوس‌کننده، فاقد خلاقیت و غیراصیل دانست که به عقیده این منتقد، هیچ‌جایی در دنیای ماتریکس ندارد. وب‌سایت «دی وِرج» نیز نقد منفی به فیلم داشت. منتقد این وب‌سایت ضمن ستایش از بازی‌ها و جلوه‌های ویژه‌ی خوب فیلم از فیلمنامه، شخصیت‌پردازی و انتخاب بازیگران آن انتقاد کرد.
«آملیا امبروینگ» از «آی‌جی‌ان» نیز به شدت از فیلم ماتریکس ۴ انتقاد کرد و آن را فیلم بسیار بدی دانست. امبروینگ در پایان نقد خود نتیجه‌گیری کرد: «فیلم رستاخیزهای ماتریکس ایده‌های واقعا خوبی دارد که برای ساخت فیلمی بد و گاهی حتی زشت در کنار یکدیگر قرار گرفته‌اند.»
ماتریکس ۴ از ۱ دی ماه روی پرده سینماهای دنیا و پخش اینترنتی
شرکت برادران وارنر پیکچرز فیلم ماتریکس ۴ را از روز ۲۲ دسامبر ۲۰۲۱ (۱ دی ۱۴۰۰) در آمریکا و سایر کشورهای دنیا روی پرده برد. ماتریکس ۴ از طریق سرویس آنلاین اچ‌بی‌او مکس نیز به صورت اینترنتی پخش شد. رستاخیزهای ماتریکس با فروشی بالغ بر ۶۶ میلیون دلار، نقدهای آمیخته‌ای دریافت کرده است.
در حالی که بسیاری از منتقدان از بازیگری‌های فیلم تمجید کرده‌اند، اما نقدهای منفی زیادی به نویسندگی فیلمنامه، طراحی صحنه‌های اکشن و جلوه‌های ویژه آن شده است.
بیشتر بخوانید: نقد و بررسی فصل اول سریال آرکین: لیگ افسانه ها
سوالات متداول
۱- داستان فیلم رستاخیزهای ماتریکس چیست؟
۶۰ سال از وقایع انقلاب‌های ماتریکس می‌گذرد، «توماس اندرسون» (کیانو ریوز) که طراح بازی ماتریکس بوده، دچار مشکلات روحی و روانی حادی شده و دائم کابوس‌های هولناکی سراغ او می‌آید. توماس گمان می‌کند خالق بازی است، اما هر چه به ذهن او خطور می‌کند وهم و خیالی بیش نیست. اما بالاخره قرص‌های قرمز و آبی از راه می‌رسند تا چشم او به دنیای ماتریکس باز شود.
۲- آیا برای تماشای رستاخیزهای ماتریکس لازم است سایر فیلم‌های مجموعه را نیز تماشا کنیم؟
متأسفانه با وجود ارجاع‌ها و فلاش‌بک‌های زیادی که در فیلم ماتریکس ۴ وجود دارد، در صورتی که سایر فیلم‌های مجموعه را ندیده باشید کاملا خط داستان را گم می‌کنید. حتی اگر فیلم‌های مجموعه را قبلا دیده باشید باز هم تماشای دوباره‌ی آنها خالی از لطف نیست.
۳- نظریه‌ی ماتریکس چیست؟
دنیای ماتریکس دنیایی مجازی است که در آن انسان‌ها درون یک واقعیت شبیه‌سازی شده که ماشین‌های هوشمند خلق کرده‌اند زندگی می‌کنند. هر چند این ایده ظاهرا به ایده‌ای از کتاب‌های علمی تخیلی شبیه است، اما برخی فلاسفه و فیزیکدانان تئوری امکان‌پذیر بودن این فرضیه‌ی را دستکم روی کاغذ با فرمول‌های فیزیکی به اثبات رسانده‌اند.
منبع: arstechnica
