آش ابودردا جزو قدیمیترین غذاهای چهارشنبه سوری است که به نیت شفای بیماران و طلب عافیت در سال جدید پخته میشود. در مورد تاریخچه آش ابودردا چه میدانید؟ طرز تهیه آش مشهور ابودردا چهارشنبه سوری و جزییات جالب آن را در مجله کوروش بخوانید. در انتهای مقاله به سوالات متدال در مورد ابو آش پاسخ خواهیم داد. با سرویس آشپزی همراه باشید.
تاریخچه آش ابودردا چهارشنبه سوری
آش ابودردا یکی از قدیمیترین و خوشمزهترین غذاهای چهارشنبه سوری است. به عنوان تاریخچه آش ابودردا باید بدانید که در گذشته رسم بر این بود خانوادههایی که فرد بیماری در خانه داشتند در شب چهارشنبه سوری این آش را در خانه میپختند به نیت شفای بیمار یا آرزوی سلامتی افراد خانواده در سال جدید.
اما چرا اسم این آش «ابودردا» است؟ ظاهرا «دردا» نام پزشکی در زمان پیامبر بوده، «دردا» هم ریشه در کلمه درد ندارد. «دردا» در زبان عربی یعنی کسی که دندان ندارد. احتمالا چون تلفظ این کلمه شبیه کلمه درد در زبان فارسی بوده یکی از قدیمیترین غذاهای چهارشنبه سوری ابودردا نام گرفته است به همان نیتی که گفتیم، شفای بیماران.
آداب پخت آش ابودردا در شهرهای مختلف ایران
اما نکته جالب در جریان پخت آش ابودردا این است که در گذشته معمولا مراسم «رشتهبری» یعنی درست کردن رشته از خمیر با مراسمی خاص و دعا و استغاثه به درگاه خداوند بوده که همه در آن شرکت می کردند.
خوردن غذاهایی که رشته دارند مثل رشته پلو به نیت در دست گرفتن رشته کار و امور زندگی برای شب چهارشنبه سوری و شب سال تحویل عید نوروز همواره یک رسم و سنت بوده است. حبوبات و سبزی آش ابودردا را هم از مغازههایی که در جهت رو به قبله بودند تهیه میکردند.
در گذشته آش ابودردا شیراز را به صورت دسته جمعی میپختند. یعنی گروهی از زنان همسایه و فامیل برای پخت این آش دور هم جمع میشدند و با شور و حال خاصی و احتمالا هر کس به نیت عزیزی به پخت این آش مشغول میشدند.
علاوه بر این حین آماده کردن رشته، توپهای قلقلی شبیه سر آدمک از خمیر درست میکردند و به نیت تک تک افراد خانواده در این آش می ریختند. بعد از پخت آش، این گلولههای خمیری را از آش خارج کرده و روی پشتبام خانه می ریختند تا خوراک پرندگان شود و یا در آب می ریختند که ماهیان بخورند. دلیل این کار نیت از بین رفتن بیماری و ماندن سلامتی و خوشی بود.
آش ابودردا حاجت میدهد؟
هر زنی که مراد و حاجتی داشت با وضو سر دیگ آش ابودردا حاضر میشد و آش را هم میزد. در برخی از شهرها مثل «سروستان» هم فقط دختران دم بخت آش ابودردا را هم میزدند. بعد از پخت آش آن را بین همسایه ها و فقرا تقسیم میکردند و سهمی نیز به خانواده و بیماران مورد نظر میدادند.
این رسم جالب بیشتر در میان مردم خراسان رایج بود. بد نیست بدانید که در برخی شهرهای ایران از جمله تهران آش ابودردا را در آخرین چهارشنبه ماه صفر هم میپزند. سروستانیها در چهارشنبه سوری و چهارشنبه آخر ماه صفر، خراسانیها در چهارشنبه آخر ماه صفر و مردم تربت حیدریه هم اگر قصد پخت داشتند حتما در یک روز چهارشنبه این کار را میکردند.
در کازرون استان فارس هم بر خلاف معمول، آش ابودردا را در ایام سوگواری ماههای محرم و صفر و بعد از غروب آفتاب و در کشور افغانستان در سیزدهم ماه صفر مىپختند. جالب است بدانید در برخى از شهرهای ایران هم مثل اصفهان، ملایر و سروستان فارس به چهارشنبه آخر ماه صفر «چهارشنبه سوری» میگفتند.
برای پختن آش ابودردا چهارشنبه سوری کار سختی در پیش ندارید. در واقع طرز تهیه این آش شبیه آش رشته است با این تفاوت که حتما باید هفت نوع بنشن و سبزی در این آش ریخته شود. احتمالا دلیل انتخاب عدد ۷ هم تقدس این عدد نزد ایرانیان است و مثل هفت نماد سفره هفت سین به قصد و نیت خاصی انتخاب شده است.
جالب است بدانید که برای شب چهارشنبه سوری، مازندرانیها یک آش مخصوص دارند به نام «آش هفت میوه» که باز هم عدد هفت در آن نقش پر رنگی دارد. نامهای دیگر این آش در مناطق مختلف ایران عبارتند از: آش عمو درده، آش سلامتی، آش هَودردَه (هفت درد)، آش هَودونگاره (هفت حبوبات)، آش زینالعابدین (ع) و …
طرز تهیه آش ابودردا چهارشنبه سوری
مواد لازم برای تهیه آش ابودردا
- سبزی آش: ۱ و نیم کیلوگرم
- نخود گرد: ¼ لیوان
- لوبیا چیتی: ¼ لیوان
- عدس: ۱ لیوان
- رشته آش: ۳۰۰ گرم
- کشک: ۲ لیوان
- نعنا خشک: ۴ قاشق غذاخوری
- سیر داغ: ۵ قاشق غذاخوری
- پیاز بزرگ: ۵ عدد
- روغن مایع سرخ کردنی: به مقدار لازم
مراحل طرز تهیه آش ابودردا
برای طرز تهیه آش ابودردا شیراز، ابتدا باید قبل از هر چیز، از شب قبل حبوبات را خیس کنید. بعد از گرفته شدن نفخ حبوبات، آن دسته از حبوباتی که زمان پخت بیشتری دارند را زودتر بپزید و بعد بقیه حبوبات را اضافه کنید.
وقتی کل حبوبات پخته شدند، رشته آش را اضافه کنید و بعد از پختن رشته، به خود آش مقداری کشک و پیاز داغ اضافه کنید. مقداری از این مواد را هم برای تزیین روی آش ابودردا به کار ببرید. علاوه بر کشک و پیاز داغ، از نعنا داغ هم برای تزیین و خوشطعمتر شدن آش هفت رنگ استفاده و آن را در ظرف مناسب سرو کنید.
مرحله اول؛خیساندن حبوبات آش ابودردا
برای درست کردن آش ابودردا چهارشنبه سوری ابتدا باید حبوبات را از شب قبل خیس کنید و چند بار هم آبشان را عوض کنید تا بو نگیرند. حبوبات را جدا از هم بپزید چون عدس خیلی زودتر از لوبیا و نخود میپزد.
مرحله دوم؛ آماده کردن پیاز داغ آش ابودردا
در این فاصله پیازها را نازک و خلالی خرد کنید و یک پیاز داغ حرفهای درست کنید. در واقع فرض کنید ما قرار است آش رشته درست کنیم پس به همان ترتیب عمل میکنیم.
مرحله سوم؛ پحتن حبوبات و سبزی آش
وقتی که حبوبات کاملا پخته شد، آنها را با هم مخلوط کرده و سبزی آش را به همراه مقداری دلخواه پیاز داغ اضافه میکنیم. مقداری زردچوبه هم به دلخواه اضافه کنید و اجازه دهید سبزی آش ابودردا خوب بپزد.
مرحله چهارم؛ اضافه کردن کشک به آش ابودردا
در بیست دقیقه پایانی پخت آش، رشته آش و یک لیوان کشک را به آش ابودردا اضافه کنید و اجازه دهید آش خوب جا بیفتد. رشته نباید زیاد در آش بپزد چون خمیر و له میشود. آش ابودردا یک غذای کشکی خوشمزه است پس در ریختن کشک در آن دست و دلباز باشید.
مرحله پنچم؛ آماده شدن آش ابودردا
از زمانی که رشته آش را اضافه میکنید چند بار آش را هم بزنید تا رشتهها به هم نچسبند و آش ته نگیرد. نمک آش ابودردا را بعد از ریختن کشک و رشته آش اندازه کنید چون بعضی رشتههای آشی بیش از حد شور هستند. نمک و فلفل آش را اندازه کنید و اگر احساس کردید آش رقیق است یک قاشق غذاخوری آرد به آن اضافه کنید و هم بزنید.
یک قاشق غذاخوری نعنا داغ به آش ابودردا چهارشنبه سوری اضافه کنید و چند دقیقه بعد شعله را خاموش کنید. روی آش ابودردا چهارشنبه سوری را با پیاز داغ، سیر داغ و نعنا داغ و کشک تزیین کنید.
نکات مهم آش ابودردا
*اهالی خراسان به ویژه در خراسان جنوبی آش ابودردا را با گوشت چرخ کرده قلقلی درست میکنند. اگر دوست دارید آش ابودردا چهارشنبه سوری مجلسیتری داشته باشید گوشت چرخکرده مخلوط را به صورت قلقلی درست کنید و در ۵ دقیقه پایانی پخت به آش ابودردا اضافه کنید.
*آش زین العابدین بیمار یکی دیگر از آشهایی است که برای درمان بیماری پخته میشود، اما برعکس آش ابودردا که آش رشته است، آش زین العابدین بیمار مثل آش شله قلمکار درست میشود.
*آش هفت رنگ قوچان یکی دیگر از آشهای چهارشنبه سوری است که شباهت زیادی به ابو اش دارد و با هفت نوع حبوبات مختلف طبخ می شود.
*غذای سنتی شهر شما برای شب چهارشنبه سوری چه غذایی است؟ در کامنتهای زیر این نوشته در موردش صحبت کنید.
سوالات متداول
علت پختن آش ابودردا در چهارشنبه سوری چیست؟
در گذشته رسم بر این بود خانوادههایی که فرد بیماری در خانه داشتند در شب چهارشنبه سوری این آش را به نیت شفای بیمار یا آرزوی سلامتی افراد خانواده در سال جدید در خانه میپختند.
آش ابودردا همان آش زین العابدین است؟
آش زین العابدین بیمار یکی دیگر از آشهایی است که برای درمان بیماری پخته میشود، اما برعکس آش ابودردا که آش رشته است، آش زین العابدین بیمار مثل آش شله قلمکار درست میشود.
محصولات مرتبط
