کریسمس ارامنه چه روزی است | چرا تاریخ کریسمس ارامنه فرق می کند؟

تاریخ دقیق کریسمس ارامنه چه روزی است؟ از آنجایی که ارامنه دین مسیحی دارند، کریسمس به عنوان بزرگ‌ترین جشن آنها شناخته می‌شود و آداب و رسوم خاصی نیز دارند. در ضمن تاریخ برگزاری جشن کریسمس ارامنه نیز با دیگر مسیحیان فرق می‌کند. در این مقاله از سرویس سبک زندگی در مجله کوروش به این موضوع می‌پردازیم که روز کریسمس ارامنه چه روزی است و چگونه برگزار می‌شود.

ارمنی‌ها چه دینی دارند؟

قبل از این که درباره تاریخ برگزاری جشن کریسمس ارامنه بپردازیم باید کمی بیشتر درباره دین ارمنی‌ها بدانید. ارامنه یا ارمنی‌ها جزو شهروندانی هستند که بزرگ‌ترین گروه مسیحیان ایرانی را تشکیل می‌دهند.

ارامنه در تهران، شیراز، اصفهان، رشت، اراک و دیگر شهرهای ایران سکونت دارند. ارمنی‌ها از قرن هفدهم به ایران وارد شدند و ایرانی‌ها نیز به خوبی آن‌ها را پذیرفته و برای قرن‌ها در کنار هم زندگی می‌کنند.

همان‌طور که بسیاری از مردم می‌دانند، مذهب ارمنی‌ها، «مسیحی» است اما مسیحیت مانند هر دین دیگر، فرقه‌هاى متعددى دارد که برخى از آنها باستانى و برخى نسبتا تازه هستند، همچنین برخى از آنها پیروان بسیار و برخى دیگر پیروان اندک دارند.

مسیحیت به‌ طور کلی به سه گرایش بزرگ کاتولیک (Catholic)، ارتودوکس (Orthodox) و پروتستان (Protestant) که اعتقاد بر «تثلیث» دارند، تقسیم می‌شوند. تثلیث به معنای سه‌گانه پرستی و سه‌خدایی نیست، بلکه تفسیری از یکتاپرستی است. در این میان، کاتولیک‌ها اکثریت جمعیت مسیحیان را تشکیل می‌دهند.

بد نیست بدانید که ارمنی نام دین یا مذهب نیست. ارمنی نام زبانی است از خانواده زبان‌های هندی اروپایی و با زبان‌های هندی، فارسی، انگلیسی، روسی، ایتالیایی، و آلبانیایی هم ریشه و هم خانوده است. اکثر مردم ارمنی زبان، دین مسیحی و مذهب ارتدکس دارند؛ البته برخی از آنها مذاهب دیگر نیز دارند.

کلیسای ارمنی‌ها

«ارمنستان» نخستین سرزمینى است که مسیحیت را به عنوان دین رسمى خود پذیرفت و آن هنگامى بود که پادشاه این سرزمین، به نام تیرداد دوم در سال ۳۰۱، به دعوت «گریگورى نوربخش»، مسیحى شد. البته کلیساى ارمنى با کلیساهاى کاتولیک و ارتدوکس متحد نیست و رهبر آن کلیسا کاتولیکوس (جاثلیق) شهر «اچمیازین» است.

از حدود پانصد سال پیش تا کنون فرقه‌هاى پروتستان بى‌شمارى در مسیحیت پدید آمده‌اند. پروتستان‌ها به رهبرى متمرکز عقیده ندارند و براى روحانیت مسیحى ارزش چندانى قائل نیستند. پروتستان‌ها بسیارى از اعتقادات فرقه‌هاى دیگر را رد مى‌کنند و نوعى مسیحیت پیراسته را مى‌پذیرند. البته ‌ نیز بسیارى اعتقادات مانند «تثلیث» و «فدا» را همچنان حفظ کرده‌اند.

کلیسای حواری ارمنی یا به اختصار کلیسای ارمنی (به زبان ارمنی Հայ Առաքելական Սուրբ Եկեղեցի) فقط به ارمنیان تعلق دارد و اعضای آن فقط افرادی هستند که ارمنی متولد شده‌اند. کلیسای ارمنی گاهی با نام «کلیسای گریگوری» به کار می‌رود.

اکثریت ارمنیان عضو این کلیسا هستند و گروهی اقلیت در کلیساهای دیگر شرکت دارند: کلیسای کاتولیک از سده ۱۷میلادی. کلیسای ارمنیان پروتستان یا کلیسای انجیلی ارمنی، کلیسای آدونتیست‌های ارمنی (یا شنبه داران)، ارمنیان کاتولیک کارملیت، کلیسای جماعت ربانی و جماعت برادری و همچنین کلیسای گواهان یهوه.

با نگاهی به همین اطلاعات مختصر هم می‌توان متوجه شد که ارمنی‌ها هر چند اکثریت آنها پروتستان هستند ولی اقلیت‌های دیگر نیز در میان آنها وجود دارد.

کریسمس برای ارمنی‌ها

کریسمس ارمنی‌ها، همانطور که عموما به آن گفته می‌شود، نقطه اوج جشن وقایع مربوط به «تجسم مسیح» است. Theophany یا Epiphany (یا Astvadz-a-haytnootyoon در ارمنی) به معنای «مکاشفه خدا» است که موضوع اصلی فصل کریسمس در کلیسای ارمنی است.

اعیاد مهم ارمنیان به طور کلی «داغاوار» یا «اَبَرجشن» گفته می‌شود که جشن میلاد مسیح، عید پاک، عید صلیب، عید مریم مقدس و عید «وارداروار» را در برمی‌گیرد. روز بعد از این جشن‌ها به مراسم یادبود مردگان اختصاص دارد که «مِرِلوتس یا مِرِلوتسک» نام دارد.

کریسمس ارامنه چه روزی است؟

در طول فصل «کریسمس ارمنی»، رویدادهای مهمی که جشن می‌گیرند میلاد مسیح در «بیت لحم» و «غسل تعمید» او در رود اردن است. روز این جشن بزرگ در کلیسای ارمنی ۶ ژانویه است. مراسمی به نام «برکت آب» در کلیسای ارمنی به مناسبت غسل تعمید مسیح برگزار می‌شود.

در ۶ ژانویه، مصادف با ۱۲ روز پس از کریسمس، کلیسای غربی عید عیسی را جشن می‌گیرد. کلمه «Epiphany» از یک کلمه یونانی به معنای «نمایش یا نشان دادن» گرفته شده است. در این تاریخ، کلیسا به طور سنتی دیدار «مغان» و «تعالی» را که خدا خود را در شخص مسیح به غیریهودیان نشان داد، گرامی می‌دارد.

چرا تاریخ کریسمس ارامنه فرق می‌کند؟

اغلب این سوال مطرح می‌شود که چرا ارامنه کریسمس را در ۲۵ دسامبر با سایر نقاط جهان جشن نمی‌گیرند. بدیهی است که تاریخ دقیق تولد مسیح از نظر تاریخی مشخص نشده و این تاریخ در «اناجیل اربعه» (انجیل‌های چهارگانه) نیز ثبت نشده است.

با این حال، از نظر تاریخی، همه کلیساهای مسیحی تا قرن چهارم، تولد مسیح را در ۶ ژانویه جشن می‌گرفتند. بر اساس منابع کاتولیک رومی، تاریخ از ۶ ژانویه به ۲۵ دسامبر تغییر یافت تا جشن بت پرستی که به «تولد خورشید» اختصاص داشت که در ۲۵ دسامبر جشن گرفته می‌شد، لغو شود.

در آن زمان مسیحیان به برگزاری این جشن‌های بت پرستانه ادامه می‌دادند. به منظور تضعیف اهمیت این عمل بت پرستان، سلسله مراتب کلیسا، ۲۵ دسامبر را به عنوان «تاریخ رسمی کریسمس» و ۶ ژانویه را به عنوان «عید عیسی مسیح» تعیین کرد. بنابراین، ارامنه با وفاداری به سنت‌های نیاکان خود، جشن کریسمس را در ۶ ژانویه تا به امروز ادامه داده‌اند.

کریسمس ارامنه چگونه برگزار می‌شود؟

ارمنی‌ها جشن کریسمس را با استقبال از آن شروع می‌کنند. مثل ایرانی‌ها برای عید نوروز، ارمنی‌ها هم قبل از کریسمس، خانه‌تکانی می‌کنند و با درخت کریسمس به استقبال آن می‌روند. ارامنه هم درخت کریسمس را با کبوترهای سفید به نشان صلح و کمان‌های طلایی تزیین می‌کنند. معمولا هم پرچم ارمنستان را که به رنگ قرمز، نارنجی و آبی است، به تزیینات آن اضافه می‌کنند.

هدیه‌های کریسمسی ارامنه

ارمنی‌ها برای کریسمس، رسم هدیه دادن را مثل رسم عیدی دادن ایرانی‌ها حفظ کرده‌اند. کادوهای مرسوم کریسمس ارمنی‌ها شامل گل، لوازم تزیینی و وسایل نقره‌ای، کارت پستال، لباس‌های بافتنی با تم کریسمس، جوراب، کلاه، دستکش و … می‌شوند که به عنوان یادگاری به یکدیگر هدیه می‌دهند.

غذاهای سنتی ارمنی برای کریسمس

شاید جالب باشد بدانید که ارمنی‌ها در جشن کریسمس از خوردن گوشت پرهیز می‌کنند. در کریسمس ارامنه، خانواده و دوستان برای یک وعده غذایی بزرگ خانوادگی دور هم جمع می‌شوند. در نهایت گوشت، اغلب به شکل غذاهای سنتی ارمنی مانند «poulgeur pilav»، یک غذای بره و برنج معرفی می‌شود.

«قاپاما» نیز یک غذای سنتی ارمنی با کدو حلوایی است که اغلب در کریسمس سرو می‌شود. علاوه بر این، ارمنی‌ها در شب کریسمس یک غذای سنتی ماهی به نام «ایشخاناتسوگ» یا «قزل آلای شاهزاده» می‌خورند.

یکی از غذاهایی که معمولا به عنوان غذای مخصوص و پر افتخار ارمنی‌ها شناخته می‌شود، پلو با کشمش و میوه خشک (چامیچوف پلو) است که هم در کریسمس و هم در عید پاک خورده می شود و معمولا با آن ماهی سرو می‌شود.

نوعی غذا نیز با نام «پلو با میوه‌های خشک و لواش‌» شامل برنج و میوه‌های خشک شیرین است که با نان ارمنی به آن «لواش» می‌گویند، پخته می‌شود. در این غذا از میوه‌های خشک بسیار زیادی مانند سیب، گلابی و همچنین زردآلو خشک استفاده می‌شود.

دسرهای ارمنی برای کریسمس

بساط نان بافته سنتی، انجیر، باقلوا، پودینگ برنج در جشن کریسمس ارمنی‌ها به راه است. ارمنی‌ها همچنین با پودینگی به نام «انوشابور» از مهمانان پذیرایی می‌کنند. این پودینگ گندم با توت و زردآلو درست می‌شود.

برای دسر کریسمس، همچنین میوه‌های خشک و آجیل و «روژیک» یا گردو کامل در ژله انگور قرار داده شده و روی یک رشته آویزان شده‌اند، روی میز مخصوص پذیرایی یافت می‌شوند. شیرینی گاتا هم کوکی‌هایی است که با آجیل، وانیل و شکر پخته و در این شب سرو می‌شود.

سوالات متداول

تاریخ کریسمس ارامنه چه روزی است؟

در بیشتر کشورهای با دین مسیحی، کریسمس در ۲۵ دسامبر جشن گرفته می‌شود ولی ارمنی‌های ایرانی، کریسمس را ۶ ژانویه جشن می‌گیرند.

ارامنه چه فرقه‌ای از مسیحیت هستند؟

فرقه ارمنیان به صورت اکثریت پروتستان است ولی اقلیت کاتولیک و دیگر فرقه‌ها را نیز شامل می‌شوند.