خوردن یک فنجان چای سبز در هر فصلی از سال، می تواند علاوه بر احساس طراوت، مواد مفیدی را به بدن برساند. به همین خاطر این چای برخی مواقع مشتری های بیشتری نسبت به چای سیاه دارد. حتی این نوشیدنی مفید جای خود را در مهمانی ها هم باز کرده است. البته مصرف آن در کنار همه مزایا و فوایدی که دارد، برای سلامت بدن بدون ضرر هم نیست. ما قرار است در این مطلب از مجله کوروش، به خواص و مضرات چای سبز بپردازیم.
تاریخچه چای سبز
چای سبز از هزاران سال پیش در چین و ژاپن یک نوشیدنی محبوب و همچنین یک داروی سنتی بوده است. برخی از مورخان فرهنگی می گویند که منشاء چای سبز به ۳۰۰۰ سال قبل بر می گردد. برخی دیگر هم داستان های دیگری را برای آن تعریف کرده اند.
چای در چین
مثلا گفته می شود حدود ۲هزار سال قبل از میلاد مسیح در چین، امپراتوری به نام «شن نونگ» که گیاه شناس و پزشک زبردستی بود، در یکی از مسافرت هایش هنگام استراحت در زیر درختی نشسته بود.
خدمتکار او فنجان آب گرمی برایش آورد. بر حسب تصادف برگی از گیاه چای که بالای سر او بود، در فنجان او افتاد و رنگ آب کمی تیره شد. وقتی امپراتور آب را نوشید، احساس شادابی کرد، طوری که خستگی راه از بدنش خارج شد. از آن پس او از افراد کاروان خود خواست از این پس این نوشیدنی را برایش تهیه کنند. این رویداد در تاریخ چای به ویژه چای سبز به عنوان اولین نمونه ثبت شده به حساب می آید.
چای در اروپا و دیگر کشورها
اما کشورهای اروپایی، اواخر قرن هفدهم با پدیده ای به نام چای آشنا شدند. در قرن هجدهم انگلستان، چای سبز به قدری ارزشمند و محبوب بود که برای جلوگیری از مالیات، مرتبا قاچاق می شد. این روزها دیگر نیازی به استفاده از قاچاق نیست. در ایران هم گفته می شود حدود یک قرن پیش، بذر گیاه چای در خطه شمالی ایران کاشته و مورد استقبال واقع شد.
در حال حاضر چای سبز به طور گسترده ای در سراسر جهان در دسترس است. حتی برندهای مختلف چای سبز کیسه ای را به طور متنوعی می توانید در قفسه های فروشگاه ها پیدا کنید. این چای ها در طعم ملس و شیرین و همچنین پودرهای چای سبز وجود دارد. به هر روشی که بخواهید چای سبز مصرف کنید، احتمالا محصولی در بازار موجود است.
بیشتر بخوانید » انواع چای در جهان و آداب و رسوم سرو آن در کشورهای مختلف «
طبع و اطلاعات تغذیه ای چای سبز
طبع چای سبز سرد و خشک است. در حالی که بسیاری از ترکیبات، مواد مغذی، ویتامین ها و مواد معدنی در برگ چای سبز وجود دارد، این عناصر در یک فنجان چای بسیار رقیق می شوند. مواد مغذی موجود در تقریبا یک لیوان چای سبز شامل:
کالری: ندارد
پروتئین: ندارد
چربی: ندارد
کربوهیدرات ها: ندارد
فیبر: ندارد
شکر: ندارد
به همین ترتیب، ویتامین ها و مواد معدنی موجود در چای سبز نیز بسیار کم است. موارد کمی که به مقدار قابل اندازه گیری یافت می شود شامل کلسیم، آهن و پتاسیم است. بد نیست بدانید چای سبز دارای کافئین نسبتا بالایی است و حدود یک چهارم قهوه، کافئین دارد. در آخر، به میزان قابل توجهی از پلی فنول ها (نوعی آنتی اکسیدان) را در خود جای داده است.
خواص و فواید و مضرات چای سبز
قرن ها است که ادعاهای زیادی درباره فواید سلامتی چای سبز عنوان می شود. به طور سنتی، در چین و هند، چای سبز دارویی برای کنترل خونریزی، کمک به هضم غذا و تنظیم دمای بدن به کار می رفته است. در دوران مدرن، تحقیقات توانسته است برخی از مزایای این نمونه از چای را برای سلامتی نشان دهد.
فواید چای سبز برای سلامت قلب در یک مطالعه بزرگ در ژاپن، ۴۰ هزار شرکت کننده بزرگسال طی ۱۱ سال مورد بررسی قرار گرفتند. در این مطالعه مشخص شد، مصرف روزانه چای سبز با کاهش خطر مرگ ناشی از بیماری های قلبی عروقی ارتباط دارد.
به طور خاص، این مطالعه در حال بررسی ارتباط بین پلی فنول ها (آنتی اکسیدان ها) در چای سبز و بیماری های قلبی عروقی بود. حداقل مصرف روزانه مورد نیاز برای دیدن این فایده پنج فنجان در روز بود.
چای سبز با نرخ پایین سرطان مرتبط است
چای سبز با داشتن آنتی اکسیدان بالا، تأثیرات امیدوار کننده ای را برای مبارزه با انواع مختلف سرطان نشان داده است. یک بررسی سیستماتیک و متا آنالیز در دسامبر ۲۰۱۸ در Nutrients منتشر شد و نشان داد که چای سبز باعث بهبود سرطان، به ویژه سرطان پستان می شود.
برخی از مطالعات اولیه آزمایشگاهی حتی کشف کردند که کاتچین اپی گالوکاتچین-۳-گالات (EGCG)، یک پلی فنول موجود در چای سبز، می تواند باعث مرگ سلول تومور شود. در حالی که یک پلی فنل دیگر، اپی گالوکاتچین (ECG)، می تواند باعث توقف تولید مثل سلول های لوسمی شود.
در حالی که مطالعات آزمایشگاهی، EGCG و ECG را با داشتن خواص ضد سرطانی مرتبط کرده است، برای تأیید این مزایا به مطالعات آینده، به ویژه در مورد انسان، تحقیقات بیشتری نیاز است.
چای سبز به کاهش وزن کمک می کند
اگر می خواهید چند کیلو وزن کم کنید، افزودن چای سبز به برنامه روزانه ممکن است به شما کمک کند تا در این تلاش، پیروز شوید. نه تنها کافئین موجود در چای سبز می تواند به طور موقت میزان متابولیسم شما را افزایش دهد، بلکه ترکیبات موجود در چای نیز باعث تجزیه اسیدهای چرب می شود.
سال ۲۰۱۳ یک مطالعه در مجله تحقیقات علوم پزشکی منتشر شد که نشان داد مصرف چهار فنجان چای سبز در روز، باعث کاهش وزن و کاهش سایز دور کمر می شود. محققان این نظریه را مطرح می کنند EGCG که باعث اکسیداسیون چربی و سوزاندن کالری می شود، ممکن است نقش اساسی در کنترل چربی سبز داشته باشد.
علاوه بر این، تجزیه و تحلیل ماه می سال ۲۰۲۰ از ۲۶ آزمایش تصادفی کنترل شده منتشر شده در «تحقیقات گیاه درمانی» نشان داد که نوشیدن چای سبز برای بیش از ۱۲ هفته با کاهش وزن بدن و شاخص توده بدن در افراد چاق ارتباط دارد.
بیشتر بخوانید » انواع دمنوش لاغری که چربی سوزی شکم و پهلو را افزایش می دهند «
چای سبز به تقویت مغز کمک می کند
نوشیدن چای سبز همچنین می تواند به محافظت از مغز شما کمک کند و خطر ابتلا به بیماری های نورودژنراتیو را کاهش دهد. یک مطالعه در سپتامبر ۲۰۱۶ نشان داد ماده شیمیایی طبیعی به نام «تئانین» موجود در چای سبز می تواند اثر آرام بخشی را ایجاد کند. در نتیجه آن، ذهن شما احساس آرامش می کند.
علاوه بر این، اجزای فعال زیستی موجود در چای سبز، مانند پلی فنل ها، تئانین، کافئین و تئافلاوین ها، با کاهش خطر ابتلا به بیماری پارکینسون و بیماری آلزایمر مرتبط هستند. به این ترتیب چای سبز حتی در سنین پیری از مغز محافظت می کند.
کاهش قند خون با چای سبز
این نوشیدنی همچنین می تواند به تنظیم سطح قند خون کمک کند. تحقیقاتی که در ژوئن ۲۰۱۳ در مجله آمریکایی تغذیه بالینی انجام شد، نشان داد که چای سبز به طور قابل توجهی قند خون را کاهش می دهد. همچنین ممکن است غلظت انسولین ناشتا را کاهش دهد. از طرفی چای سبز حتی ممکن است ابزاری مفید در مبارزه با دیابت باشد.
چندین آزمایش بالینی نشان داده است که چای سبز اثرات امیدوار کننده ای را در پیشگیری و درمان دیابت و عوارض ناشی از آن در هر سال در بررسی آنتی اکسیدان ها نشان می دهد.
گرچه چای سبز به طور مستقیم کنترل گلوکز را بهبود نمی بخشد، اما این مطالعه نشان می دهد که می تواند عملکرد انسولین را در بدن بهبود بخشد، التهاب را کاهش دهد و از سلول های سازنده انسولین در بدن محافظت کند. این امر به کاهش خطر ابتلا به دیابت و عوارض آن کمک می کند.
بیشتر بخوانید » ۱۷ خوراکی که باعث کاهش سریع قند خون می شوند «
چای سبز برای سلامت پوست
آنتی اکسیدان ها برای پوست ما بسیار مفید هستند و چای سبز حاوی بسیاری از آن هاست. این پلی فنول مانند فلاونوئیدها، یک ضد اکسیدان قوی است. این ماده می تواند از تشکیل رادیکال های آزاد در بدن بکاهد. شما هم می توانید از آن به صورت ماسک استفاده کنید و هم آن را بنوشید. در هر دو صورت چای سبز باعث می شود پوست شما چین و چروک نداشته باشد و درخشان شود.
اگر به ساحل می روید، یک بسته چای سبز همراه با عینک آفتابی و ضد آفتاب با خودتان ببرید. چون کاتچین های موجود در چای سبز می توانند پوست را در برابر اثرات اشعه ماورای بنفش مقاوم کرده و از آفتاب سوختگی جلوگیری کنند. در یک کلام، چای سبز یکی از بهترین محصولات ضد پیری است.
چای سبز برای بهداشت دهان و دندان
کاتچین های موجود در چای سبز ممکن است از رشد باکتری ها و برخی ویروس ها جلوگیری کنند. این مواد، از اتصال باکتری های مرتبط با پوسیدگی دندان در دندان پیشگیری می کنند. بنابراین مصرف چای سبز، نه تنها باعث حفظ بهداشت دندان می شود بلکه بوی بد دهان را نیز کاهش می دهد.
بیشتر بخوانید « ۲۰ درمان خانگی رفع بوی بدن دهان «
مضرات چای سبز
در کنار خواص چای سبز از مضرات چای سبز هم غافل نشوید. اگر بدن شما به کافئین حساس است، آن را با احتیاط بنوشید. اگر چه مقدار کافئین چای سبز کمتر از نمونه های مشابه آن است اما مصرف بیش از حد آن می تواند به انواع بیماری ها منجر شود: تپش قلب، بی خوابی، از دست دادن اشتها، عصبی بودن، بی قراری، تحریک.
مضرات چای سبز برای زنان باردار
خواص و مضرات چای سبز برای زنان باردار هم بارها سوژه مطالعات مختلف بوده است. باز هم، به دلیل محتوای کافئین و تانن، زنان باردار و زنانی که شیردهی می کنند باید در مصرف چای سبز احتیاط کنند. چای می تواند از شیر مادر عبور کرده و منجر به اختلالات احتمالی خواب شود. همچنین چای سبز می تواند متابولیسم آهن را در تغذیه نوزادان مختل کند.
بیشتر بخوانید » بهترین و مفیدترین دمنوش های گیاهی در دوران بارداری «
کسانی که داروهای رقیق کننده خون مصرف می کنند
چای سبز حاوی ویتامین K است و می تواند با رقیق کننده های خون مانند کومادین و وارفارین تداخل داشته باشد. افرادی که از این داروها استفاده می کنند باید محتاط باشند. فراموش نکنید که چای سبز ممکن است توانایی لخته شدن خون شما را مختل کنند.
احتمال تداخل دارویی با خوردن چای سبز
چای سبز به جز بر هم زدن داروهای ضد انعقاد خون و ضد پلاکت، ممکن است بر اثربخشی سایر داروها نیز تأثیر بگذارد. بنابراین، در صورت استفاده از دارو، در مورد ایمنی مصرف چای سبز با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
احتمال کاهش کلسیم با چای سبز
کمبود کلسیم منجر به پوکی استخوان می شود. نوشیدن بیش از حد چای سبز می تواند مقدار کلسیم خارج شده در ادرار را افزایش دهد. در واقع چای سبز جذب کلسیم در استخوان ها را منع کرده و منجر به پوکی استخوان می شود.
افزایش اسید معده
تانن موجود در چای سبز اسید معده را افزایش می دهد که ممکن است باعث درد معده و یبوست شود. افراد مبتلا به زخم معده یا ریفلاکس اسید، باید از نوشیدن چای سبز با معده خالی خودداری کنند. همیشه توصیه می شود که چای را بعد از غذا یا بین وعده ها میل کنید.
آسیب به کلیه
سنگ کلیه از کلسیم همراه با اسید فسفات یا اگزالیک ساخته شده است. چای سبز، غنی از اسید اگزالیک به کلیه آسیب می رساند. مکمل های عصاره چای سبز با چندین مورد آسیب کبدی نیز مرتبط هستند.
مضرات چای سبز برای کودکان
کودکان خردسال باید از نوشیدن این ماده غذایی خودداری کنند زیرا ممکن است برای بدن آنها مناسب نباشد یا با هورمون های رشد تداخل داشته باشد.
طرز تهیه چای سبز
برای درست کردن یک لیوان چای سبز آب را جوش بیاورید. سپس کمی صبر کنید تا آب از جوش بیفتد و به حدود دمای ۸۰ درجه سانتی گراد برسد (برای حفظ آنتی اکسیدان های موجود در چای). یک قاشق چایخوری چای سبز را در یک لیون مخصوص دم کردن چای سبز بریزید و آب در دمای ۸۰ درجه سانتی گراد را به آن اضافه کنید.
درب لیوان را ببندید و ۵ تا ۸ دقیقه صبر کنید تا چای سبز دم بکشد. برای دم کردن چای سبز از لیوان یا قوری استیل استفاده نکنید. تانن موجود در چای سبز با استیل واکنش نشان داده و تشکیل رسوب می دهد. برای درست کردن اسموتی چای سبز میتوانید از این چای استفاده کنید.
روش صحیح نگهداری از چای سبز
شاید یکی از مهم تریم نکات در مورد چای سبز، نحوه نگهداری صحیح از آن است. برگهای چای سبز پس از تولید با اکسیژن هوا ترکیب و این موضوع موجب تلخ و خراب شدن چای میشوند. چای سبز بیش از هر نوع چای دیگری، مستعد این نوع واکنشهاست، بنابراین بهتر است آن را به درستی نگه داری کنید.
بهترین روش برای نگه داری از چای سبز، ریختن آن در یک ظرف مات و تیره و قرار دادن در محیط سرد و خشک است. بهتر است ظرف محتوی چای سبز را در یخچال قرار دهید. نکته دیگری که باید به خاطر بسپارید این است که تغییر دما موجب خرابی و تلخی چای میشود.
بنابراین اگر یخچال را برای نگهداری از چای انتخاب کردید، این انتخاب باید دائمی باشد. یعنی یا چای سبز را همیشه در یخچال قرار دهید یا از همان اول بیرون از یخچال بگذارید تا چای دچار تغییر دما نشود.
بیشتر بخوانید » راهنمای خرید قهوه و روش های تشخیص قهوه اصل «
منابع: webmd/livestrong/befitandfine