سردرد میگرن نوعی اختلال عصبی مزمن است که موجب ایجاد سردردهای متوسط تا شدید میشود و گاهی اوقات با علائم دیگر مثل حالت تهوع، اختلالات بینایی و حساسیت به نور همراه میشود. شناسایی دقیق علائم سردرد میگرنی به شما کمک میکند تا بتوانید هر چه سریعتر نسبت به درمان این مشکل اقدام کنید. معمولاً درمان سردرد میگرنی با توجه به شدت بیماری متفاوت است. اما آیا میدانید مسکن سردرد میگرنی چیست؟ مهمترین علت سردرد میگرنی چیست و چطور میتوان از این سردرد جلوگیری کرد. در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش میتوانید با راههای درمان میگرن و علائم سردرد میگرن آشنا شوید.
میگرن چیست؟
میگرن یک بیماری عصبی است که موجب ایجاد دردهای شدید و گاهی اوقات ضرباندار در سر میشود. این دردها گاهی در یک سمت سر و گاهی در دو طرف ایجاد میشوند و در بسیاری از مواقع با علائم دیگری نیز همراه هستند.
حدود ۱۴ درصد از مردم دنیا در طول زندگی خود حملات میگرنی را تجربه میکنند. آمارها نشان میدهد که این بیماری ۱۸ تا ۲۱ درصد در خانم و ۶ تا ۱۰ درصد در مردان ایجاد میشود. از هر ۶ زن در آمریکا ۱ نفر از سردردهای میگرنی رنج میبرد و جالب است بدانید که بیشتر از ۸۰ درصد از مبتلایان به این بیماری سالانه ۴ تا ۶ روز قادر به کار کردن نیستند و این موضوع بیشتر از ۱۳ میلیارد دلار در سال هزینه اقتصادی برای آمریکا به دنبال دارد.
قبل از بلوغ ابتلا به میگرن در پسران شایعتر از دختران است. اما معمولاً زنان بالغ تا ۳ برابر بیشتر به سردردهای میگرنی مبتلا میشوند. معمولاً شیوع میگرن در دهه سوم زندگی به اوج خودش میرسد و پس از ۴۰ سالگی کاهش پیدا میکند. در اکثر افراد بعد از ۵۰ سالگی علائم میگرن از بین میرود.
با انواع میگرن آشنا شوید
میگرن انواع مختلفی دارد که در ادامه به بررسی آنها میپردازیم.
میگرن مبتنی بر هاله
«میگرن مبتنی بر هاله» نوعی میگرن است که با افکار گیج کننده، لکههای دیداری و مشکل در بینایی همراه است.
میگرن بدون هاله
«میگرن بدون هاله» نیز خود به دستهبندیهای مختلفی تقسیم میشود و علائم و نشانههای متفاوتی دارد.
میگرن مزمن
این نوع میگرن معمولاً بیشتر از ۱۵ روز در ماه ایجاد میشود و فرد هر ماه با علائم متوسط تا شدید بیماری روبرو خواهد شد.
میگرن قاعدگی
نوع دیگری از میگرن که در زمان قاعدگی خانمها اتفاق میافتد و به مسائل هورمونی مرتبط است.
میگرن همی پلژی
در این نوع میگرن با شروع حملات عملکرد یک سمت از بدن ضعیف میشود و این مشکل برای چند دقیقه تا چند ساعت ادامه پیدا میکند.
میگرن شکمی
میگرن شکمی معمولاً به اختلالات روده و شکم مربوط میشود و با علائمی نظیر اسهال و یبوست و دردهای شکمی همراه است.
میگرن همراه با هاله ساقه مغز
نوع بسیار کمیابی از میگرن به عنوان «میگرن همراه با هاله ساقه مغز» شناخته میشود که موجب بروز علائم عصبی شدید در فرد میشود.
میگرن خاموش
این نوع میگرن معمولاً بدون علائم درد بروز میکند و فرد معمولاً دردی در شقیقهها و اطراف چشم خود احساس نمیکند. گاهی اوقات «میگرن خاموش» تنها به صورت حساسیت به نور یا صدا ظاهر میشود.
حملات میگرنی چقدر طول میکشد؟
سردردهای میگرنی ممکن است ۱ تا ۲ ساعت طول بکشد و یا برای ۴ تا ۷۲ ساعت نیز ادامه پیدا کند. استفاده از برخی داروهای مسکن میتواند درمان سردردهای میگرنی را بسیار سریعتر کند. برخی افراد ممکن است بعد از ۷۲ ساعت نیز همچنان سردردهای میگرنی را تجربه کنند.
علت سردرد میگرنی
سردردهای میگرنی معمولاً مربوط به رگهای خونی مغز هستند. شواهد نشان میدهد افرادی که به میگرن مبتلا هستند معمولاً فوقالعاده تحریکپذیرتر از سایر افراد هستند.
میگرن زمانی ایجاد میشود که تعداد محرکهای موجود از آستانه بحرانی بیمار فراتر رود. از مهمترین محرکهای ایجاد میگرن میتوان به استرس، سیگار کشیدن، قرار گرفتن در معرض برخی بوها، قرار گرفتن در معرض نور شدید و نور فلورسنت، خواب زیاد یا خواب ناکافی، ضربه خوردن به سر، تغییرات آب و هوایی (تاثیر گرما بر میگرن) خوردن یک نوشیدنی یخی، عدم فعالیت، کم آبی، گرسنگی و تغییرات هورمونی قاعدگی اشاره کرد.
برخی افراد با مصرف داروهایی خاص یا خوردن برخی غذاها به میگرن مبتلا میشوند. مصرف الکل، کافئین بیش از حد و شیرینکنندههای مصنوعی نیز میتواند موجب بروز سردردهای میگرنی شود.
برخی مبتلایان به میگرن با مصرف مرکبات، پاپایا، آووکادو، آلو قرمز، موز رسیده، میوه خشک، خامه ترش، دوغ، آجیل، کره بادام زمینی، نان، گوشتها کهنه، پنیر، سوسیس و کالباس و ترشی و مواد غذایی تخمیری نیز با علائم میگرن روبرو میشوند.
در ادامه به مهمترین دلایل سردردهای میگرنی اشاره شده است.
- تغییرات هورمونی
- مصرف الکل
- خوردن برخی غذاها
- استرس
- داروها
- فشار کاری زیاد
- ناراحتی و عصبانیت
- قرار گرفتن در معرض نور، بو یا صدای شدید
- کم خوابی
علائم سردرد میگرنی
تقریباً ۶۰ درصد مبتلایان به میگرن قبل از شروع سردرد علائم خاصی را تجربه میکنند. در بسیاری از افراد این علائم عبارتاند از بیحالی، خمیازه کشیدن، افزایش میل به غذا خوردن، تغییرات خلقی، احساس تشنگی شدید، عارضه یبوست، عارضه اسهال، حساسیت به نور، حساس شدن به بوها و صداها. در ۴۱ درصد از بیماران درد در دو طرف سر و ۵۰ درصد دردهای غیر ضربان دار را تجربه میکنند.
سردردهای میگرنی در برخی افراد یک طرفه و در برخی دیگر دو طرفه، ضرباندار و یا بدون ضربان است. سردرد میگرنی ممکن است در هر جایی از سر ایجاد شود. بیشتر درد در نواحی جلوی سر، پهلوها و پشت چشم ایجاد میشود.
۸۰ درصد بیماران حالت تهوع را تجربه میکنند و تنها در ۳۳ تا ۵۰ درصد از آنها استفراغ رخ میدهد. ۷۵ درصد از مبتلایان به میگرن نیز از نوعی ناراحتی یا درد در ناحیه گردن خود رنج میبرند.
دردهای ضرباندار سر معمولاً از یک احساس ضربان متوسط یا شدید در سر شروع میشود که با حرکت شدت آن افزایش پیدا میکند. در ادامه به سایر علائم میگرن اشاره شده است.
- احساس کسالت و خستگی
- حساس شدن به نور و صدا و لمس
- کاهش تمرکز
- احساس گرما یا سرمای شدید
- اسهال
- ضربان دار شدن درد
- گردن درد
- درد شکم
- تعریق
- سرگیجه
چه کسانی بیشتر در معرض میگرن قرار دارند؟
قبل از هر چیزی باید بدانید که سردردهای میگرنی در اکثر مواقع ریشه ژنتیکی دارند. درواقع اگر در خانواده یا خویشاوندان شما فردی به میگرن مبتلا است، احتمال ابتلا به میگرن در شما نیز وجود دارد. زمانی که یکی از والدین به میگرن مبتلا باشد، به احتمال ۵۰ درصد کودک این خانواده نیز با این مشکل روبرو خواهد شد. در صورت ابتلای مادر و پدر به میگرن درصد ابتلای کودک به میگرن تا ۷۵ درصد افزایش پیدا میکند.
آمارها نشان میدهد که افرادی که اضافه وزن دارند، بیشتر در معرض حملات میگرنی قرار میگیرند. از طرف دیگر افراد دارای فشار خون و کلسترول بالا، بیماران دیابتی و افرادی که سابقه سکته مغزی دارند، معمولاً بیشتر به میگرن مبتلا میشوند.
جالب است بدانید که در بیماری میگرن هر چقدر بیشتر از داروهای مسکن استفاده کنید، شدت بیماری بیشتر خواهد شد. تحقیقات نشان میدهد افرادی که در ماه بیشتر از ۱۰ روز از مسکنهایی مثل استامینوفن، ناپروکسن، آسپرین یا سایر داروها استفاده میکنند، معمولاً میگرن آنها شدیدتر و به حالت مزمن تبدیل میشود.
در حالی که مصرف کمتر مسکنها در ماه میتواند شدت بیماری را کاهش دهد. معمولاً خانمها بیشتر در معرض ابتلا به میگرن قرار دارند و سردردهای میگرن تا قبل از ۴۰ سالگی بیشتر اتفاق میافتد.
میگرن عصبی چیست؟
«میگرن عصبی» نوعی اختلال در عملکرد سیستم عصبی است که موجب بروز سردرد میشود. به طور معمول «عصب سه قلو» نقش مؤثری برای ایجاد سردرد میگرن عصبی دارد. افرادی که به این نوع میگرن مبتلا هستند سیستم عصبی حساسی دارند. از همین رو بدن با قرار گرفتن در برابر محرکها خیلی زود واکنش نشان میدهد و فرد سردرد و سایر علائم مربوط به میگرن را تجربه میکند.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم؟
در صورتی که علائم میگرن شما در حال افزایش است و با مصرف مسکنهای بدون نسخه قادر به کنترل بیماری نیستید، بهتر است برای درمان به پزشک مراجعه کنید. سعی کنید برای درمان سردردهای میگرنی از دوزهای پایینتر مسکنها استفاده کنید تا به مرور قرصها بدون اثر نشوند.
در صورتی که سردردهای میگرنی شما بیشتر از ۵ روز در ماه طول میکشد، بهتر است حتماً برای درمان با یک پزشک متخصص مشورت کنید. توجه داشته باشید که اگر سردردهای میگرنی با علائم زیر همراه بود باید به سرعت خودتان را به بیمارستان برسانید.
- سخن گفتن به صورت نامفهوم
- سردرد ناگهانی که شدت آن نسبت به همیشه بیشتر است.
- تب بالا
- سردرد همراه با سفتی گردن
- تشنج
- دوبینی
- بثورات پوستی
درمان سردرد میگرنی
درمان میگرن به معنی جلوگیری از بروز علائم سردرد میگرنی است. درواقع استفاده از برخی راهکارها و ایجاد تغییراتی ساده در سبک زندگی میتواند به شما کمک کند تا کمتر در معرض سردرد قرار بگیرید. از طرف دیگر شما میتوانید با کمک گرفتن از روشهای خانگی علائم بیماری را تا حدود زیادی کنترل کنید.
به علاوه استفاده از روشهای درمانی تخصصی در کنار مصرف برخی داروها نیز میتواند به درمان و کنترل میگرن کمک زیادی کند. در ادامه میتوانید با مؤثرترین روشهای درمان سردرد میگرنی آشنا شوید.
۱- تغییر سبک زندگی
برای کاهش علائم سردرد میگرنی قبل از هر چیزی باید سبک زندگی خود را کمی تغییر دهید. باور کنید ایجاد این تغییرات ظاهراً کوچک میتواند تا حد زیادی سردردهای شما را کاهش دهد. در ادامه به مهمترین راهکارهای سبک زندگی برای درمان سردرد میگرنی اشاره شده است.
- خوب بخوابید؛
- استرس را از خود دور کنید؛
- آب و مایعات بیشتری بنوشید؛
- به طور منظم ورزش کنید؛
- میزان مصرف گلوتن و کربوهیدراتهای ساده را کاهش دهید.
۲- درمان میگرن با بوتاکس
یکی دیگر از روشهای مؤثر برای درمان سردرد میگرن تزریق بوتاکس است. بوتاکس یا دیسپورت موجب جلوگیری از ترشح «پلی پپتیدهای ژن نوروپپتید کلسی تونین» میشود و با شل کردن عضلات از انتقال عصبی جلوگیری میکند.
درواقع تزریق بوتاکس جلوی انتشار درد در سر را میگیرد و سردردهای میگرنی را تا حد زیادی کاهش میدهد. افرادی که از سردردهای مزمن یا حملات میگرنی رنج میبرند، کسانی که در کنار سردرد از کشیدگی و درد در چشمها نیز رنج میبرند، میتوانند از این روش استفاده کنند.
توجه داشته باشید که در این روش به عضلات سرد، گردن و پیشانی تزریق انجام میشود و باید هر ۳ ماه یک بار تکرار شود. پس از ۲ تا ۳ هفته از تزریق بوتاکس علائم درد میگرن کاهش پیدا میکند و به تدریج از بین میرود.
۳- استفاده از داروهای مسکن
برای بهبود علائم سردرد میگرنی میتوانید با شروع علائم میگرن از داروهای مسکن استفاده کنید. معمولاً برای درمان میگرن بهتر است از مسکنهایی مثل آسپرین و ایبوپروفن استفاده شود.
افرادی که سردردهای فوقالعاده شدید را تجربه میکنند و با مسکنهای معمولی درمان نمیشوند، باید تحت نظر پزشک از داروهای تجویزی همانند سومانریپتان، زولمیتریپتان، ناراتریپتان، آلموتریپتان استفاده کنند. در بسیاری از مواقع اگر درد باز هم با این مسکنها فروکش نکرد، از داروهای خوابآور استفاده میشود.
۴- استفاده از داروهای کمکی
در کنار داروهای درمانی، در بسیاری از مواقع استفاده از مکملهای رژیمی و داروهای کمکی نیز میتواند به کاهش علائم سردرد میگرنی کمک کند. در این شرایط معمولاً از مکملهایی مثل ویتامین B2 و منیزیم استفاده میشود.
۵- امتحان کردن درمانهای خانگی
استفاده از روشهای درمان خانگی برای کاهش علائم میگرن بسیار مؤثر است. برای این منظور میتوانید از یکی از روشهای درمان سردرد میگرنی در منزل استفاده کنید.
- در یک اتاق تاریک و آرام استراحت کنید.
- از یک کمپرس سرد یا گرم روی پیشانی و پشت گردن استفاده کنید.
- محل سردرد را ماساژ دهید.
- یوگا و مدیتیشن را امتحان کنید.
- شقیقهها را به صورت دورانی ماساژ دهید.
- هفتهای سه بار ورزش کنید.
- روغن اسطوخودوس را استنشاق کنید و یا روی شقیقهها ماساژ دهید.
- طب سوزنی را امتحان کنید.
- پیشانیتان را با روغن نعنا فلفلی یا اکالیپتوس ماساژ دهید.
- دمنوش زنجبیل یا سایر دمنوشهای موثر در تسکین میگرن را بخورید.
- از مواد غذایی حاوی منیزیم مثل بادام، کنجد، تخمه آفتابگردان، کره بادام زمینی و تخم مرغ استفاده کنید.
- برای درمان میگرن بهتر است روزانه از میوه و سبزیجات تازه استفاده کنید و در طول روز مواد غذایی حاوی امگا ۳ مصرف کنید.
- روشهای درمان میگرن در طب سنتی و بدون دارو را امتحان کنید.
۶- استفاده از آمپول کتورولاک برای میگرن
«آمپول کتورولاک» یک داروی قوی برای درمان دردهای متوسط تا شدید است. استفاده از این آمپول موجب میشود تا فرد درد کمتری را تجربه کند. در شرایطی که سردرد بیمار با استفاده از قرصهای مسکن، روشهای خانگی و سایر راهکارها بهبود پیدا نکرد، تزریق آمپول کتورولاک میتواند به برطرف شدن درد کمک کند.
۷- تحریک مغناطیسی مغز برای میگرن
روش بعدی برای کنترل علائم و درمان میگرن استفاده از «تحریک مغناطیسی مغز» است. در این روش درمان غیر تهاجمی یک وسیله روی جمجمه قرار میگیرد و پالسهای مغناطیسی به مغز ارسال میشود. فرکانس، شدت و طول این پالسها با توجه به شدت بیماری تنظیم میشود تا دردهای میگرن به طور کامل برطرف شود.
روشهای تشخیص میگرن
در بسیاری از مواقع تشخیص میگرن نیاز به آزمایشهای تشخیصی خاصی ندارد و پزشک با بررسی علائم میتواند ابتلا به میگرن را تشخیص دهد. اما در صورتی که علائم واضح نباشند یا مشکل بیمار فراتر از یک سردرد معمولی باشد، لازم است پزشک از بیمار آزمایش خون و یا تصویربرداریهایی مثل MRI یا اسکن مغز استفاده کند.
این آزمایشها نشان میدهند که سردردهای بیمار علت پیچیدهتری ندارد و تنها به دلیل میگرن ایجاد میشوند. در کنار اینها در نظر گرفتن، شدت درد، نوع درد، محل دقیق درد در کنار سایر علائم میتواند به تشخیص این اختلال کمک زیادی کند.
سوالات متداول
برای درمان میگرن چه بخوریم؟
برای کاهش علائم سردرد میگرنی بهتر است روزانه از میوه و سبزیجات تازه و غذاهای سرشار منیزیم استفاده کنید و در طول روز مواد غذایی حاوی امگا ۳ مصرف کنید.
درد میگرن کجای سر است؟
میگرن یک بیماری عصبی است که درد آن گاهی در یک سمت سر و گاهی در دو طرف ایجاد میشوند و در بسیاری از مواقع با علائم دیگری نیز همراه هستند.
منابع: creeksidechiro، nhs، familydoctor، healthline
