تکرر ادرار در زنان و مردان و کودکان یک مشکل رایج و ناخوشایند است که گاهی اوقات می‌تواند علامتی هشداردهنده از بروز مشکلی جدی در بدن باشد. بررسی علت تکرر ادرار و همچنین آشنایی با علائم جدی این مشکل می‌تواند به شما کمک کند تا هر چه سریع‌تر اقدامات لازم برای درمان تکرر ادرار را انجام دهید. اما تکرر ادرار چیست و دقیقاً چه علائمی دارد؟ در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش می‌توانید با همه چیز درباره تکرر ادرار، علت، علائم و روش‌های درمان تکرر ادرار آشنا شوید.
تکرر ادرار چیست؟
تکرر ادرار به معنی افزایش تعداد دفعات ادرار در طول روز است که بیشتر از حالت طبیعی به نظر می‌رسد. اکثر افراد در طول شب نیاز به ادرار کردن ندارند و یا نهایتان یک بار برای ادرار از خواب بیدار می‌شوند. اما برای برخی افراد قضیه کاملاً متفاوت است. این افراد معمولاً در شب چند بار برای ادرار کردن اقدام می‌کنند و به این وضعیت «شب ادراری» گفته می‌شود.
علائم تکرر ادرار
ادرار کردن بیشتر از ۴ تا ۸ بار در روز معمولاً به عنوان تکرر ادرار در نظر گرفته می‌شود. درواقع یک بزرگسال در طول روز حدود ۷۰۰ میلی‌لیتر تا ۳ لیتر ادرار دفع می‌کند. کسانی که بیشتر از این میزان نیاز به ادرار کردن دارند، معمولاً به تکرر ادرار مبتلا هستند.
در بسیاری از مواقع تکرر ادرار با علائم دیگری همراه است که می‌تواند از مشکلی جدی در بدن خبر دهد. در ادامه به علائم هشداردهنده تکرر ادرار اشاره شده است.
- ادرار بد رنگ یا بد بو
- کدر بودن رنگ ادرار
- وجود خون در ادرار
- ادرار دردناک
- مشکل در ادرار کردن
- درد شکم
- از دست دادن کنترل مثانه
- مشاهده ترشحات غیرعادی از آلت تناسلی یا واژن
- حالت تهوع و استفراغ
- تب
علت تکرر ادرار
دلایل تکرر ادرار چیست؟ آیا می‌دانید چرا به تکرر ادرار دچار می‌شویم؟ تکرر ادرار معمولاً ناشی از بیماری‌ها و مشکلاتی است که به دستگاه ادراری از جمله کلیه‌ها، مثانه و مجرای ادرار مربوط می‌شود.
از طرف دیگر ابتلا به بیماری‌هایی مثل دیابت، مشکلات پروستات و همچنین بارداری نیز موجب تکرر ادرار می‌شود. در ادامه به مهم‌ترین دلایل تکرر ادرار اشاره شده است.
۱- عفونت دستگاه ادراری
عفونت دستگاه ادراری رایج‌ترین علت تکرر ادرار است که به دلیل ورود باکتری‌ها به مجرای ادرار ایجاد می‌شود. این مشکل معمولاً در کنار تکرر ادرار، سبب ایجاد التهاب می‌شود و می‌تواند توانایی مثانه برای نگه داشتن ادرار را کاهش دهد.
عفونت‌های ادراری می‌توانند بخش‌های متعددی از دستگاه ادراری را تحت تأثیر قرار دهند. این بیماری معمولاً در دختران و زنان شایع‌تر است و موجب ایجاد سوزش و ناراحتی در زمان ادرار کردن و همچنین تب، کمردرد، وجود خون در ادرار و بد بو شدن ادرار می‌شود.
۲- بیماری دیابت
گاهی اوقات علت تکرر ادرار ابتلا به بیماری دیابت است. درواقع زمانی که دیابت نوع ۱ یا ۲ کنترل یا درمان نشود، بدن برای دفع قند اضافی حجم ادرار را افزایش می‌دهد. افرادی که قند خون بالایی دارند، معمولاً احساس تشنگی، گرسنگی مفرط، خستگی، مشکلات بینایی، تغییرات خلقی را نیز در کنار تکرر ادرار تجربه می‌کنند.
۳- مشکلات مربوط به پروستات
معمولاً علت تکرر ادرار در مردان مربوط به مشکلات پروستات است. بزرگ شدن پروستات موجب انقباض مثانه می‌شود و سبب تکرر ادرار می‌شود. شایع‌ترین علت تکرر ادرار در مردان بالای ۵۰ سال معمولاً همین موضوع است. معمولاً افرادی که چنین مشکلی دارند در کنار تکرر ادرار علائمی مثل قطره‌ای شدن ادرار، شب ادراری و ادرار کردن به صورت ناقص را تجربه می‌کنند.
۴- بارداری
علت تکرر ادرار در زنان در دوران بارداری بزرگ شدن رحم و فشار آوردن به مثانه است. این مشکل معمولاً در ماه‌های آخر بارداری ایجاد می‌شود و امری کاملاً طبیعی است و معمولاً مشکل خاصی ایجاد نمی‌کند. خانم‌های باردار ممکن است با عطسه و سرفه نیز احساس نشت ادرار را تجربه کنند.
۵- مصرف کافئین
مصرف کافئین موجب افزایش حجم ادرار می‌شود. اگر در طول روز از حجم زیادی از نوشیدنی‌های حاوی کافئین مثل قهوه و چای پررنگ استفاده کنید، حجم ادرار شما به طرز محسوسی افزایش پیدا می‌کند و دچار تکرر ادرار به صورت موقتی می‌شوید.
۶- سردی و تکرر ادرار
گاهی اوقات سردی شدید بدن موجب تکرر ادرار می‌شود. اگر نوشیدنی یا غذای سردی میل کرده‌اید و بعد از آن دچار تکرر ادرار مقطعی شده‌اید، بهتر است کمی غذای گرم بخورید تا مشکل برطرف شود. این تکرر ادرار بدون سوزش و ناراحتی در زمان ادرار ایجاد می‌شود و تنها ممکن است احساس بی‌حالی و خستگی را نیز تجربه کند.
مصرف دمنوش‌های گرم و یا نوشیدن مقداری چای با انواع نبات می‌تواند این علائم را برطرف کند.
۷- مصرف برخی داروها
مصرف برخی داروها موجب تکرر ادرار می‌شود. «دیورتیک»ها همانند فوروزماید، بومتانید، هیدروکلروتیازید، تریامترن و هیدروکلروتیازید موجب افزایش حجم ادرار و تکرر ادرار می‌شوند. مصرف برخی از داروهای آرام بخش‌ها مثل دیازپام، کلردیاپوکساید، لورازپام نیز می‌توانند سبب تکرر ادرار شوند.
۸- سایر دلایل تکرر ادرار
تکرر ادرار گاهی اوقات دلایل پیچیده‌تری دارد و در ادامه به بیماری‌ها و مشکلاتی که سبب تکرر ادرار می‌شوند، اشاره شده است.
- سیستیت بینابینی
- سکته
- سرطان مثانه
- سرطان پروستات
- اضطراب
- سنگ مثانه
- عفونت کلیه
- پرتو درمانی
- دیابت بی‌مزه
- واژینیت
- تومور لگن
- سندرم مثانه بیش فعال
آزمایش‌های لازم برای تشخیص علت تکرر ادرار
برای بررسی و تشخیص تکرر ادرار معمولاً پزشک ابتدا میزان ادرار بیمار را برای ۲۴ ساعت اندازه‌گیری می‌کند. در صورتی که پزشک مشکوک به عفونت باشد، آزمایش ادرار انجام می‌شود. گاهی اوقات برای تشخیص علت تکرر ادرار لازم است از روش سیستوسکوپی یا سونوگرافی استفاده شود.
در صورتی که فرد در کنار تکرر ادرار مشکلات دیگری مثل بزرگ شدن پروستات را تجربه می‌کند، باید سطح آنتی ژن اختصاصی پروتئین PSA خون اندازه‌گیری شود و در صورت نیاز نمونه‌برداری از پروستات انجام شود.
بررسی میزان قند خون نیز می‌تواند به تشخیص دیابت و پیدا کردن علت تکرر ادرار مؤثر باشد. پزشک در صورت صلاحدید برای درمان از تست سیستم عصبی، سی تی اسکن و ام آر آی نیز استفاده می‌کند.
روش‌های درمان تکرر ادرار
درمان تکرر ادرار معمولاً با توجه علت بروز مشکل انجام می‌شود. در ادامه به رایج‌ترین روش‌های درمان تکرر ادرار اشاره شده است.
۱- مصرف دارو برای درمان تکرر ادرار
درمان تکرر ادرار تنها پس از انجام آزمایش‌های تشخیصی و پیدا کردن علت تکرر ادرار صورت می‌گیرد. در بسیاری از مواقع لازم است بیمار برای درمان عفونت از آنتی‌بیوتیک استفاده کنید. اگر علت تکرر ادرار بزرگ شدن پروستات باشد، قرص مناسب تکرر ادرار، داروهایی است که برای کوچک کردن پروستات کمک کند. افرادی که به سندرم مثانه بیش فعالی مبتلا هستند، معمولاً باید از داروهایی مثل اکسی بوتینین یا سولیفناسین استفاده کنند.
در صورتی که فرد به دیابت شیرین مبتلا است، باید تغییراتی اساسی در رژیم غذایی خود ایجاد کند و از داروهای کاهنده و کنترل کننده قند خون استفاده کند.
۲- درمان خانگی تکرر ادرار با تمرینات کگل
تمرین «کگل» یک روش مؤثر بر درمان خانگی تکرر ادرار است که اغلب خانم‌های باردار انجام می‌دهند. این ورزش موجب تقویت عضلات لگن و مجرای ادرار می‌شود. برای درمان باید تمرینان کگل را ۱۰ تا ۲۰ بار در هر ست و ۳ بار در طول روز به مدت ۴ تا ۸ هفته انجام دهید.
۳- درمان خانگی تکرر ادرار با نگه داشتن ادرار
برای درمان خانگی تکرر ادرار می‌توانید تمرین قوی کردن عضلات مثانه را انجام دهید. برای این کار باید سعی کنید ادرار خود را هر بار برای چند دقیقه بیشتر نگه دارید. این کار موجب می‌شود تا به مرور توانایی بیشتری برای نگه داشتن ادرار کسب کنید و عضلات مثانه شما قوی‌تر شود.
۴- بهترین دمنوش برای رفع تکرر ادرار
اگر به دنبال درمان تکرر ادرار با روش‌های خانگی هستید، پیشنهاد می‌شود از دمنوش‌های خانگی استفاده کنید. بهترین دمنوش برای تکرر ادرار دمنوش «پونه کوهی» است. پونه کوهی به رفع عفونت در بدن کمک می‌کند و در درمان تکرر ادرار ناشی از عفونت بسیار مؤثر است.
دمنوش زنجبیل یکی دیگر از بهترین دمنوش ها برای رفع تکرر ادرار است که نه تنها با عفونت مبارزه می کن، بلکه PH ادرار را متعادل می‌کند و از رشد باکتری‌ها، سوزش ادرار و التهاب کلیه‌ها جلوگیری می‌کند و به سم‌زدایی بدن کمک می‌کند.
دمنوش دارچین نیز یکی دیگر از دمنوش‌های مفید برای درمان تکرر ادرار و رفع عفونت و تنظیم PH ادرار است که پیشنهاد می‌شود مصرف کنید.
بیشتر بخوانید: بهترین درمان‌های گیاهی و سنتی درمان عفونت ادراری
سوالات متداول
آیا تکرر ادرار همیشه نشانه بیماری است؟
تکرر ادرار همیشه نشانه بیماری نیست. بسیاری از زنان و مردان مسن به دلیل کاهش ظرفیت مثانه نیاز به دفع بیشتری دارند و مجبور هستند که دفعات بیشتری ادرار کنند. از طرف دیگر خانم‌های باردار به ویژه در ماه‌های آخر بارداری نیز به دلیل بزرگ شدن رحم و فشار به مثانه نیاز بیشتری به ادرار کردن دارند.
علت تکرر ادرار در کودکان چیست؟
گاهی اوقات کودکان در طول ماه‌های آموزشی ادرار کردن در دستشویی بیشتر از حالت معمول ادرار می‌کنند. این مشکل که «پولاکیوری» نام دارد، معمولاً در اثر استرس ایجاد می‌شود و بعد از مدتی برطرف خواهد شد. اگر تکرر ادرار در کودک همراه با سوزش، نشت ادرار، درد و یا تغییر در حرکات روده باشد، لازم است برای بررسی مشکل با یک پزشک مشورت کنید.
آیا راهی برای پیشگیری از تکرر ادرار وجود دارد؟
تکرر ادرار علت‌های متفاوتی دارد. اما به هر حال تغییر سبک زندگی می‌تواند تا حدودی به کاهش تکرر ادرار کمک کند. انجام تمرینات کگل برای تقویت عضلات مثانه و لگن، کاهش مصرف الکل و کافئین و همچنین کاهش مصرف مایعات قبل از خواب از مهم‌ترین عوامل مؤثر بر پیشگیری تکرر ادرار محسوب می‌شوند.
تکرر ادرار در زنان نشانه چیست؟
معمولاً علت ادرار زیاد در زنان مربوط به عفونت واژن، سردی شدید، بارداری و مصرف مایعات زیاد و یا ابتلا به بیماری‌هایی مثل دیابت است.
علت تکرر ادرار سفید رنگ چیست؟
گاهی اوقات علت تکرر ادرار در شب در زنان و مردان مصرف غذاهای سرد است. این مشکل بیشتر در افراد بلغمی و سرد مزاج ایجاد می‌شود و موجب تکرر ادرار و سفید شدن ادرار می‌شود. از طرف دیگر برخی اوقات نیز مصرف مایعات در حجم زیاد موجب تکرر ادرار سفید رنگ می‌شود.
منابع: everydayhealth، medicalnewstoday
