نبات یکی از متداول‌ترین شیرین‌کننده‌ها در بین ایرانی‌ها است که همراه با چای، دمنوش و حتی در طرز تهیه برخی خوراکی‌ها از آن استفاده می‌شود. اما معمولا خیلی‌ها نبات را به صورت آماده و از فروشگاه‌ها تهیه می‌کنند و در مورد روش درست کردن نبات، اطلاعات چندانی ندارند. در این مقاله از سرویس آشپزی در مجله کوروش، طرز تهیه نبات را به روش سالم و خانگی به شیوه‌های مختلف از نبات چوبی گرفته تا نبات نخی و تخته‌ای و نبات سوخته، به همراه فوت و فن‌های کاربردی تهیه نبات به شما آموزش خواهیم داد.
طرز تهیه نبات چوبی
مدت زمان مورد نیاز برای پخت: ۱۰ دقیقه
مدت زمان آماده شدن نبات: ۵ روز
مواد لازم برای تهیه نبات زعفرانی
• شکر: ۱کیلوگرم
• آب: نیم لیتر
• زعفران: ۲ قاشق غذاخوری
• چوب نبات: به مقدار لازم
مراحل طرز تهیه نبات مشهدی چوبی
نبات زعفرانی از محبوب‌ترین نبات‌ها به حساب می‌آید و به خاطر استفاده از ادویه زعفران، طبع گرمی دارد. این نبات برای درمان سردمزاجی نیز استفاده می‌شود. برای درست کردن نبات به روش خانگی و زعفرانی، مراحل زیر را انجام دهید.
مرحله اول: آب و شکر را بجوشانید
در اولین مرحله از طرز تهیه نبات زعفرانی، شکر و آب را در یک قابلمه بریزید و روی حرارت متوسط قرار دهید. اجازه دهید آب و شکر بجوشند و دانه‌های شکر در آن حل شوند. زعفران دم کرده را بعد از جوشیدن آب به آن اضافه کنید و حرارت را قطع کنید.
مرحله دوم: چوب‌ها را در بطری قرار دهید
چوب‌ها را داخل بطری بگذارید و با یک گیره، آن را از سر بطری فیکس کنید، طوری که انتهای سیخ به کف بطری نزدیک باشد ولی به آن نچسبد. (می‌توانید به جای سیخ، از نخ هم استفاده کنید.) شربت را به داخل بطریها اضافه کنید و روی بطریها را با یک پارچه تمیز بپوشانید.
مرحله سوم: نبات‌ها را خشک کنید
به مرور زمان و طی ۴، ۵ روز، آب داخل بطریها بخار می‌شود و بلورهای شکر، به سیخ می‌چسبند. سپس آنها را بیرون بیاورید و اجازه دهید رطوبت خود را کاملا از دست بدهند. سپس نبات‌ها را در جای خشک نگهداری و سرو کنید.
طرز تهیه نبات تخته‌ای
زمان پخت: ۱۰ دقیقه
زمان آماده شدن نبات تخته‌ای: ۵ روز
مواد لازم برای تهیه نبات سفید
• شکر: ۳ لیوان دسته‌دار فرانسوی
• آب: ۱ لیوان دسته‌دار فرانسوی
مراحل طرز تهیه نبات تخته‌ای بیرجندی
برای درست کردن نبات تخته‌ای، نیازی به سیخ چوبی یا نخ ندارید و این روش بسیار راحت‌تر است. شما باید بعد از درست کردن شربت، آنها را در یک ظرف کنار بگذارید تا آب خود را از دست بدهند و بلورهای شکر، تبدیل به نبات شوند. همچنین استفاده از زعفران در این دستور اختیاری است. برای مشاهده مراحل درست کردن این نبات پرکاربرد، مراحل زیر را ادامه دهید.
مرحله اول: شکر و آب را بجوشانید
برای طرز تهیه نبات سفید تخته‌ای، در یک ظرف آب بریزید و روی حرارت قرار دهید. اجازه دهید آب شروع به جوشیدن کند. سپس شکر را اضافه کنید. شکر و آب را روی حرارت هم بزنید تا کاملا با هم حل شوند.
مرحله دوم: آب و شکر را از پارچه رد کنید
بعد از اینکه آب و شکر جوشیدند، اجازه دهید آب روی حرارت بخار شود و تقریبا آب جذب شود. رنگ محلول باید به زردی بزند و غلیظ شود. بعد شعله را خاموش کنید. حدود ۲۰ دقیقه صبر کنید تا محلول کمی از دما بیفتد. اگر می‌خواهید رنگ نباتتان به سفیدی بزند، می‌توانید رنگ سفید خوراکی به آن اضافه کنید.
مرحله سوم: آب و شکر را در دمای محیط بگذارید
در این مرحله، کف یک ظرف را کمی چرب کنید، سپس روی آن را یک پارچه تمیز (به عنوان صافی) بگذارید. محلول آب و شکر را روی پارچه بریزید تا ناخالصی‌ها و شکرهای ذوب شده، روی پارچه بماند و آب و شکر تمیز در ظرف بریزید. روی ظرف را یک پارچه تمیز دیگر قرار دهید و ظرف را در دمای محیط به مدت چند روز قرار دهید تا به صورت لایه لایه، نبات‌ها آماده شوند.
نکته: اگر می‌خواهید نبات تخته‌ای زنجبیلی داشته باشید مقداری پودر زنجبیل به آب و شکر در حال جوش اضافه کنید.
طرز تهیه نبات یزدی با نخ
مدت زمان مورد نیاز برای پخت: ۱۰ دقیقه
مدت زمان آماده شدن نبات یزدی با نخ: ۵ روز
مواد لازم برای تهیه نبات یزدی
• آب: ۲ لیوان دسته‌دار فرانسوی
• شکر: ۵ لیوان دسته‌دار فرانسوی
• زعفران: به میزان لازم
مراحل طرز تهیه نبات یزدی در خانه
نبات یزدی از معروف‌ترین نبات‌ها است که معمولا به صورت زعفرانی تهیه می‌شود. این نبات را هم می‌توانید مانند روش اول با سیخ چوبی درست کنید و هم با نخ می‌توان آن را تهیه کرد. برای آماده کردن نبات یزدی با نخ، روش زیر را انجام دهید.
مرحله اول: آب و شکر را بجوشانید
در اولین مرحله از طرز تهیه نبات یزدی، مقداری زعفران را در یک هاون به خوبی آسیاب و پوره کنید. زعفران را کنار بگذارید. در یک قابلمه، آب بریزید و روی حرارت قرار دهید. وقتی آب شروع به جوشیدن کرد، شکر را به تدریج به آن اضافه کنید. مادامی که شکر را اضافه می‌کنید، مخلوط آب و شکر را هم بزنید.
مرحله دوم: زعفران را اضافه کنید
باید به صورت تدریجی شکر را اضافه کنید و به قدری مواد را هم بزنید تا آب و شکر به غلظت کافی برسند. سپس زعفران پوره شده را به آن اضافه کنید. در این مرحله، تکه‌ای نخ را به وسط یک چوب یا مداد گره زده و آن را درون لیوان قرار دهید.
توجه کنید که طول نخ بایستی به اندازه‌ای باشد که تا ته لیوان هم برسد. در این حالت همچنین می‌توانید به انتهای نخ نیز یک گیره فلزی را گره بزنید و آن را درون لیوان قرار دهید تا نخ صاف بماند.
مرحله سوم: نبات را سرو کنید
محلول نبات را در لیوان یا بطری شیشه‌ای بریزید و آنها را در یک دمای متعادل قرار دهید. ۳ تا ۵ روز صبر کنید تا دانه‌های بلور به نخ بچسبند و نبات شما درست شود. در این مدت به هیچ وجه بطریها را تکان ندهید. پس از آماده شدن نبات‌ها، آنها را سرو کنید.
طرز تهیه نبات قهوه‌ای یا نبات سوخته
مدت زمان مورد نیاز برای پخت نبات سوخته: ۳۰ دقیقه
مواد لازم برای تهیه نبات سوخته
• نبات: ۱ لیوان دسته‌دار فرانسوی
• آب جوش: ۱ لیوان دسته‌دار فرانسوی
• گلاب، زعفران، پودر هل یا پودر گل محمدی: به میزان دلخواه
مراحل طرز تهیه نبات سوخته
نبات سوخته یا قهوه‌ای از جوشاندن دوباره نبات درست می‌شود و برای طعم‌دهی آن از پودر دارچین، دانه هل، پودر گل محمدی و … می‌توان استفاده کرد. این نبات برای درمان سردی و دل پیچه مفید است. طعم این نبات بین تلخی و شیرینی است و برای درمان اسهال کودکان نیز کاربرد دارد. برای تهیه نبات سوخته، روش زیر را انجام دهید.
مرحله اول: نبات را روی حرارت بگذارید
در اولین مرحله از طرز تهیه نبات سوخته یا نبات قهوه‌ای، نبات‌هایی را که دارید، زیر آب تمیز بشویید و در یک قابلمه قرار دهید. قابلمه را روی حرارت قرار دهید و شعله را روی حالت ملایم تنظیم کنید. صبر کنید تا نبات‌ها داخل قابلمه بدون اضافه کردن آب، ذوب شوند.
مرحله دوم: آب جوش را اضافه کنید
در این مرحله، وقتی نبات‌ها کاملا ذوب شدند، به آنها آب جوش اضافه کنید. محلول را با سرعت بیشتری در آب هم بزنید تا نبات‌ها به حالت گلوله درنیایند. در ضمن سعی کنید از یک همزن با دسته بلند استفاده کنید تا دستتان دچار سوختگی نشود. چون در حین جوشیدن، قطرات آب و شکر، ممکن است روی دست بپاشند.
مرحله سوم: نبات را سرو کنید
در آخر، چاشنی‌ها (پودر دارچین، هل و … ) را اضافه کنید و صبر کنید تا محلول شما کاملا قوام بگیرد و غلیظ شود. این نبات را می‌توانید مانند روش‌های قبل با سیخ یا نخ و یا به شکل تخته‌ای آماده کنید. با اینکه به صورت محلول غلیظ در شیشه بریزید و در یخچال نگهداری کنید. نبات سوخته در یخچال، یک سال ماندگاری دارد.
فوت و فن‌های طرز تهیه نبات
*برای گرفتن و جدا کردن ناخالصی‌های شکر بعد از ذوب شدن در آب، یک سفیده تخم مرغ را به آب در حال جوش و شکر اضافه کنید. در این صورت ناخالصی‌ها به سفیده می‌چسبد و سفیده روی آب جوش، می‌بندد. سپس سفیده را از آب بیرون بیاورید.
*برای طرز تهیه نبات، هر چه میزان شکر را بیشتر در نظر بگیرید، نبات بهتری خواهید داشت. در این صورت بلورهای نبات هم بعد از آماده شدن، درشت‌تر خواهند بود.
*بهتر است از لیوان‌های پلاستیکی یا یک بار مصرف برای درست کردن نبات استفاده نکنید. چون در حالت اولیه محلول آب و شکر، دمای بالایی دارد و باعث ذوب شدن لیوان شده و همچنین برای سلامت بدن مضر است.
*تا زمان درست بلورهای نبات، به هیچ وجه ظرف حاوی محلول را تکان ندهید.
سوالات متداول
چه کار کنیم که بلورهای نبات، درشت شود؟
برای اینکه ظاهر نبات زیباتر و بلور‌ها درشت‌تر باشند، محلول آب و شکر باید غلیظ باشد. یعنی میزان شکر باید زیاد در نظر گرفته شود.
برای تهیه نبات قلبی چه کنیم؟
برای درست کردن نبات به شکل قلب یا اشکال دیگر، کافی است از قالب دلخواه استفاده کنید و نبات را به شکل تخته‌ای به عمل بیاورید. بعد از تشکیل نبات، آن را از قالب بیرون بیاورید.
