طرز تهیه ۷ شیرینی سنتی ارومیه برای عید نوروز

آوازه و شهرت شیرینی های سنتی ارومیه قدمتی طولانی دارد. درست است که ارومیه‌ای‌ها تنقلات یا شیرینی‌های سنتی متعددی دارند، اما برخی از آن‌ها را به صورت ویژه برای عید نوروز درست می‌کنند. معمولا ویژگی اصلی و مشترک این شیرینی‌ها که جزو معروف‌ترین سوغاتی‌های ارومیه هم محسوب می‌شوند زمان ماندگاری طولانی آن‌ها است. اما این شیرینی‌ های سنتی ارومیه برای عید شامل چه چیزهایی می‌شوند؟ در این مقاله از سرویس آشپزی در مجله کوروش، به معرفی و طرز تهیه شیرینی های سنتی ارومیه برای شب عید می‌پردازیم.

بهترین شیرینی های سنتی ارومیه برای عید نوروز

اگر به شهر ارومیه سفر کرده باشید، حتما متوجه لیست بلند بالای شیرینی‌ها در این شهر خواهید شد. معمولا شیرینی‌ های سنتی ارومیه برای عید، ماندگاری بالایی داشته و البته با طبع مردم این شهر همخوانی دارند. شیرینی‌های ارومیه‌ای معمولا شیرین‌تر از شیرینی‌های شهرهای مرکزی و جنوبی هستند و در آن‌ها از شکر بیشتری استفاده می‌شود.

اما شما می‌توانید این شیرینی‌ها را بنا بر طبع و ذائقه خودتان درست کنید. ایده ما برای عید نوروز امسال، تنوع دادن به لیست شیرینی‌های نوروزی‌تان است. بهتر است در سال جدید، طرز تهیه چند شیرینی سنتی ارومیه‌ ای را یاد بگیرید و در کنار دیگر شیرینی‌ها آن را سرو کنید. ما در ادامه لیست بهترین شیرینی‌ های سنتی ارومیه را به همراه روش تهیه آن‌ها، برای شما آماده کرده‌ایم.

۱- لوزانک یا باستخ ارومیه

میزان انرژی در ۱۰۰ گرم لوزانک: ۲۷۰ کالری
مدت زمان آماده سازی مواد: ۱۵ دقیقه
زمان پخت: ۱ ساعت

مواد لازم برای تهیه لوزانک یا باستخ

• نشاسته: ۱۵۰ گرم
• گلاب: ۶۰ میلی‌ لیتر
• شیره انگور: ۱ لیوان دسته‌دار فرانسوی
• پودر هل: ۱ قاشق چای خوری
• مغز گردو خرد شده: به میزان دلخواه

طرز تهیه لوزانک یا باستخ ارومیه‌ای

در یک کاسه نشاسته را به همراه مقداری آب مخلوط کنید و با چنگال هم بزنید تا نشاسته کاملا در آب حل و گلوله‌ها باز شود. سپس محلول را از یک صافی رد کنید. کف یک سینی یا قالب با اندازه ۲۰ در ۳۰ سانتی متری را با کمی روغن چرب کنید. نشاسته را در یک قابلمه بریزید و روی حرارت قرار دهید.

سپس به آرامی شیره انگور را به محلول نشاسته اضافه کنید. مواد داخل قابلمه را به صورت مداوم هم بزنید تا وقتی که غلیظ شود. سپس هل و گلاب را اضافه کرده و همچنان روی حرارت، مواد را هم بزنید تا غلظت آن به اندازه ماست چکیده شود.

در آخرین مرحله از طرز تهیه لوزانک، مواد داخل قابلمه را به سینی منتقل کنید. با یک قاشق یا کاردک سطح روی مواد را صاف کنید. صبر کنید تا مواد داخل سینی، کمی از دما بیفتند. مغز گردوی خرد شده را روی مایه داخل سینی بپاشید و کمی فشار دهید تا به مایه لوزانک بچسبند.

سینی حاوی مواد را به مدت حداقل ۲ ساعت در یخچال قرار دهید تا خودشان را بگیرند. سپس آن را از یخچال خارج کرده و با یک چاقو روی آن برش‌هایی به شکل لوزی ایجاد کنید.

۲- سوجوق یا سوجوک ارومیه

ارومیه‌ای‌ها به سوجوق، سوجوک یا باسلوق شیره هم می‌گویند. ماده اصلی این شیرینی خشک خوشمزه به عنوان شیرینی سنتی ارومیه برای عید، گردو است ولی می توانید آن را با مغز پسته یا بادام هم جایگزین کنید. روش تهیه سوجوق به لوزانک هم شبیه است.

میزان انرژی در ۱۰۰ گرم سوجوق ارومیه: ۳۸۰ کالری
آماده سازی مواد: ۱۰ دقیقه
زمان پخت: ۴۵ دقیقه

مواد لازم برای تهیه سوجوق ارومیه

• گردو: ۵۰۰ گرم
• شیره انگور: ۱ و ۱/۲ لیوان دسته‌دار فرانسوی یا ۱۰۰ میلی‌لیتر
• شکر: ۱/۲ لیوان دسته‌دار فرانسوی
• آب: ۱ لیوان دسته‌دار فرانسوی
• نشاسته: ۴/۵ لیوان دسته‌دار فرانسوی
• شیر: ۱/۲ لیوان دسته‌دار فرانسوی

طرز تهیه سوجوق یا باسلوق ارومیه

برای تهیه سوجوق یا باسلوق محلی ارومیه، گردو‌ها را در آب خیس کنید. هر چه سایز گردوها بزرگ‌تر باشد، بهتر است. یک شب تا صبح گردو‌ها را در آب بخیسانید تا کاملا نرم شوند. با سوزن و نخ گردوها را سوراخ و نخ را از آنها رد کنید. اگر نخ کلفت‌تر باشد بهتر است. در این صورت احتمال پاره شدن آن کمتر است.

سپس ابتدا و انتهای نخ را گره بزنید و گردوهای نخ شده را آویزان کنید تا کاملا خشک شوند. مراقب باشید! اگر گردوها خیس باشند، شیرینی خراب می‌شود.

داخل یک قابلمه را شیره انگور، شکر و شیر را بریزید و روی حرارت قرار دهید. در یک ظرف جدا، نشاسته و آب را با هم ترکیب کنید و هم بزنید تا گلوله‌های آن‌ها از هم باز شود. سپس این محلول را به قابلمه اضافه کنید. مواد را به هم بزنید تا غلیظ شود. گردو‌هایی را که نخ کرده بودید و خشک شدند، داخل مایه سوجوق فرو ببرید و آن را آویزان کنید.

زیر آن‌ها را یک پلاستیک یا ظرف بگذارید تا موادی که چکه می‌کنند، سطح را کثیف نکنند. بعد از این شیرینی‌ها خودشان را گرفتند، برای اینکه ضخامت شیرینی بیشتر شود، دوباره آن را در مواد فرو ببرید و همین مراحل را تکرار کنید.

در انتها باید رول‌های شیرینی داشته باشید که داخل آن‌ها مغز گردوی نخ شده قرار دارد. صبر کنید تا سوجوق کاملا خشک شود. ممکن است خشک شدن آن‌ها چند روز هم طول بکشد. می‌توانید با چاقو، باسلق ارومیه‌ را به برش‌های کوچک‌تر هم تقسیم و سرو کنید.

۳- تنور شیرینی سی یا سوت شیرینی سی

این شیرینی در اصل نوعی نان محبوب است که در ارومیه و تبریز پخته می‌شود. مواد به کار رفته در این شیرینی، بسیار ساده هستند و می‌توان با افزودن موادی مثل زعفران، کاکائو، زنجبیل، دارچین و … می‌توان طعم‌های مختلف به آن داد. «تنور شیرینی سی»، معمولا به جای قند در کنار چای سرو می‌شود و میزان شیرینی آن به ذائقه شما بستگی دارد.

میزان شکر را می‌توانید بین ۴۵۰ تا ۶۵۰ گرم در نظر بگیرید. همچنین این شیرینی نیاز به پخت ندارد و بعد از قالب زدن در یخچال قرار می‌گیرد تا ببندد. در ضمن بافت سوت شیرینی سی یا تنور شیرینی سی، بسیار نرم و شکننده است و باید در ظروف در دار نگهداری شود تا خراب نشود.

میزان انرژی در ۱۰۰ گرم تنور شیرینی سی : ۵۰۰ کالری
زمان آماده سازی: ۳ ساعت

مواد لازم برای تهیه تنور شیرینی سی ارومیه

• شیر پرچرب: ۹۰۰ گرم
• شکر: ۶۵۰ گرم
• کره: ۵۰ گرم
• وانیل: ۱/۴ قاشق چای خوری

طرز تهیه تنور شیرینی سی

در یک تابه یا قابلمه، شیر و شکر را با هم مخلوط کنید و روی حرارت بگذارید. مدام شیر و شکر را به هم بزنید تا زمانی که غلظت آن به اندازه شیرعسلی برسد و کمی کشدار شود. مایه غلیظ شده را در یک کاسه یا ظرف بریزید، سپس وانیل را به مواد بیفزایید و با همزن بزنید تا وقتی که غلیظ و سفت شود و حالت خمیری به خودش بگیرد.

کره باید در این فاصله در دمای محیط کمی نرم شده باشد و آن را به مواد اضافه کنید و دوباره هم بزنید تا یکدست و غلیظ شود. خمیر را از ظرف بیرون بیاورید و با دست ورز بدهید. خمیر باید یکدست باشد و به دست نچسبد. اگر به دست‌هایتان می‌چسبید، کمی آرد ذرت به مواد اضافه کنید و دوباره ورز دهید.

در این مرحله از طرز تهیه شیرینی سنتی ارومیه برای عید، به خمیر چاشنی‌های دلخواه مثل زعفران، کاکائو و … بزنید یا خمیر را به چند قسمت تقسیم کنید و به هر قسمت یک چاشنی اضافه کنید. سپس خمیر را در پلاستیک فریزی قرار دهید تا خشک نشود. سپس خمیر را به شکل دلخواه قالب بزنید.

شیرینی‌ها را در یک سینی بگذارید و در یخچال قرار دهید. ۲ تا ۳ ساعت صبر کنید تا خمیرها خودشان را بگیرند. شیرینی‌ تنور سی را در ظرف دربسته نگه دارید.

۴- باقلوا ترکی

میزان انرژی باقلوا در ۱۰۰ گرم: ۵۴۰ کالری
زمان آماده سازی: ۳۰ دقیقه
زمان پخت: ۲۵دقیقه

باقلوا یک نوع شیرینی است که اصل آن به ترکیه و جمهوری آذربایجان برمی‌گردد. البته این شیرینی در بسیاری از کشورهای خاورمیانه و حتی یونان درست می‌شود. باقلوا همچنین به عنوان شیرینی سنتی ارومیه برای عید هم طرفداران زیادی دارد و با مواد ساده‌ای تهیه می‌شود.

برای طرز تهیه انواع باقلوا ابتدا شربت باقلوا را آماده کنید. برای این کار ابتدا آب، شکر و آب لیمو‌ترش را در یک قابلمه کوچک با هم مخلوط کنید. سپس این مخلوط را روی شعله ملایم گاز بگذارید و آنقدر هم بزنید تا به جوش بیاید، شعله را خاموش کنید و اجازه بدهید شربت در دمای اتاق خنک شود. برای مشاهده ادامه مراحل تهیه به همراه فیلم آموزش درست کردن باقلوا ترکی، به مقاله طرز تهیه باقلوا ترکی مراجعه کنید.

۵- نوقا ترکی

میزان انرژی در ۱۰۰ گرم نوقا : ۳۹۳ کالری
مدت زمان آماده سازی: ۱۰ دقیقه
زمان پخت: ۴۵ دقیقه

نوقا که به آن «لوکا» هم گفته می‌شود، برخلاف گز که بافت خشکی دارد، حالت نرمی دارد و کش می‌آید. همچنین نوقا بین دو تکه نان میکادو قرار می‌گیرد و گاهی هم از میوه‌های استوایی در طرز تهیه شیرینی نوقا استفاده می‌شود.

انواع مختلفی از شیرینی نوقا نیز وجود دارد که شامل نوقای وانیلی، نوقای پسته‌‌ای، نوقای آجیلی و نوقای شکلاتی می‌شود، البته متداول‌ترین نوع آن، نوقا گردویی است. در اصل روش تهیه همه انواع نوقا، به هم شبیه است و اگر طعم دهنده‌ها را تغییر دهید، نوقای متفاوتی خواهید داشت.

برای درست کردن نوقا در یک ظرف مناسب، شکر، گلوکز مایع، عسل یا شیره (هر کدام در دسترس دارید) را به همراه عسل، مخلوط کنید و روی حرارت قرار دهید. مواد را به هم بزنید تا شکر حل شود. اجازه دهید مواد حدود ۵ دقیقه با هم بجوشند.

قالب را آماده کنید. برای این کار، قالب را با کمی روغن مایع یا کره چرب کنید. یک نان میکادو را در قالبتان بگذارید. بهتر است نان به طور کامل در قالب قرار گیرد. قالب را کنار بگذارید. برای مشاهده ادامه مراحل پخت، به مقاله طرز تهیه شیرینی نوقا مراجعه کنید.

۶- شیرینی قرابیه

میزان انرژی در ۱ عدد قرابیه: ۴۰ کالری
زمان آماده سازی مواد: ۳۵ دقیقه
زمان پخت: ۳۰ دقیقه

شیرینی قرابیه هم جزو شیرینی‌های سنتی تبریز است و هم یک شیرینی پرطرفدار در ارومیه. در طرز تهیه شیرینی قرابیه باید ۱۵۰ گرم بادام را کاملا به صورت آرد آسیاب کنید. برای این کار می‌توانید از پودر بادام آماده استفاده کنید. توجه داشته باشید که برای تهیه آرد بادام باید حتماً از بادام بدون پوست استفاده کنید. حالا زرده و سفید تخم مرغ را جدا کنید. سفید تخم مرغ را با شکر به خوبی با همزن بزنید تا یک مخلوط سفید و سبک ایجاد شود.

در این مرحله باید آرد بادام و وانیل را به آرامی به ترکیب تخم مرغ و شکر اضافه کنید و با کمک دور کند همزن بزنید تا مخلوط شوند. در این مرحله یک مایه خمیری ایجاد می‌شود که تقریباً بافت غلیظ و کش داری دارد. برای مشاهده ادامه مراحل پخت، به مقاله طرز تهیه شیرینی قرابیه مراجعه کنید.

۷-  انواع نقل ارومیه ای

میزان انرژی در ۱۰۰ گرم نقل: ۶۸۰ کالری
زمان آماده سازی مواد: ۲۰ دقیقه
زمان پخت: ۵ دقیقه

یکی دیگر از انواع شیرینی سنتی ارومیه «نقل» است. نقل‌ها طعم‌ها و انواع مختلفی دارند. درست کردن انواع نقل در خانه بسیار راحت است و شما می‌توانید نقل‌هایی با طعم‌ها و رنگ‌های مختلف را خودتان در مدت زمان کوتاهی تهیه کنید. انواع نقل با مغزهای مختلف مثل گردو و بادام و در طعم‌های زعفرانی، بیدمشکی، شکرپنیر و با ترکیبات و رنگ‌های متنوع بسیار محبوب و پرطرفدار هستند.

برای درست کردن نقل با طعم‌های مختلف باید مقداری آب داخل یک قابلمه یا ماهیتابه بریزید و شکر را به آن اضافه کنید. گاز را با شعله متوسط روشن کنید و شکر و آب را هم بزنید تا به خوبی با هم ترکیب شوند. سپس با کمک لیسک کناره‌های قابلمه را تمیز کنید و اجازه دهید ترکیب آب و شکر به جوش بیاید. برای مشاهده بقیه مراحل پخت نقل، به مقاله طرز تهیه انواع نقل خانگی مراجعه کنید.

سوالات متداول

بهترین شیرینی های سنتی ارومیه برای عید کدام است؟

انواع شیرینی‌ های سنتی ارومیه برای عید شامل لوزانک، نوقا، باقلوا، انواع نقل، تنور شیرینی سی، سوجوق و قرابیه می‌شود.

فرق نوقا و گز چیست؟

برخلاف گز که بافت خشکی دارد، نوقا حالت نرمی دارد و کش می‌آید. همچنین نوقا بین دو تکه نان میکادو قرار می‌گیرد و گاهی هم از میوه‌های استوایی در طرز تهیه شیرینی نوقا استفاده می‌شود.