آش شِلِه پتله یا آش شل پتله، یکی از انواع آش سنتی ایرانی با ریشه همدانی است که در آن از ترکیب حبوبات، پتْله یا بلغور گندم پخته شده و سبزیجات تاره استفاده می‌شود. پتله با بلغور گندم کمی فرق دارد ولی اگر پتله در دسترس ندارید، می‌توانید از همان بلغور گندم استفاده کنید. در آش شله پتله، استفاده از گوشت اختیاری است و هر دو مدل آش شله پتله با گوشت و بدون گوشت تهیه می‌شود. در این مقاله از سرویس آشپزی در مجله کوروش ما طرز تهیه آش شله پتله همدانی بدون گوشت و با گوشت به عنوان پیش غذا یا ناهار و شام و نکات تهیه و خوشمزه شدن این آش را به شما آموزش خواهیم داد.
مواد لازم برای تهیه آش شله پتله با گوشت (برای ۴ نفر)
| مواد اولیه | مقدار مورد نیاز |
| گوشت گوسفندی | ۲۰۰ گرم |
| سبزی آش | ۲۵۰ گرم |
| سیب زمینی | ۱ عدد بزرگ |
| پیاز (برای پیاز داغ) | ۲ عدد متوسط |
| بلغور گندم یا پتله | ۱ لیوان فرانسوی دسته‌دار |
| عدس | ۱ لیوان فرانسوی دسته‌دار |
| نعناع خشک | ۲ قاشق غذاخوری |
| نمک | ۱ قاشق غذاخوری (یا کمتر) |
| زردچوبه | ۱ قاشق چای‌خوری |
| فلفل سیاه | ۱ یا ۲ قاشق چای‌خوری |
| فلفل قرمز | به اندازه دلخواه |
| کشک | به مقدار دلخواه |
| روغن سرخ کردنی | به مقدار کافی |
| نان و ترشی | برای سرو آش پتله |
مدت زمان آماده‌سازی مواد اولیه: ۱ ساعت
مدت زمان مورد نیاز برای پخت آش پتله: ۲ تا ۳ ساعت
میزان کالری آش پتله در ۱۰۰ گرم: ۱۲۴ کالری
مراحل طرز تهیه آش شله پتله
آش پتله یا آش شله پتله، یک آش مقوی و سیرکننده است. برای تهیه آش پتله همدانی مراحل زیر را به ترتیب دنبال کنید.
مرحله اول: مواد اولیه را آماده کنید
ابتدا در یک دو کاسه جدا، بلغور گندم یا پتله و عدس را با مقداری آب بخیسانید و کنار بگذارید. سبزی‌های آش شامل جعفری، گشنیز، تره، شوید و اسفناج (هر کدام به یک نسبت مساوی) را بشویید. بعد از اینکه سبزی‌ها آب خود را از دست دادند، آنها را خرد کنید. لازم نیست سبزی آش خیلی ریز و به اندازه سبزی قورمه خرد شود.
در صورت تمایل می‌توانید سبزی منجمد آش، انواع حبوبات مثل عدس و بلغور گندم را به روش‌های حضوری و اینترنتی از فروشگاه‌های افق کوروش خریداری کنید.
مرحله دوم: گوشت را با پیاز تفت دهید
برای پختن گوشت، یک پیاز را پوست بگیرید و به صورت نگینی ریز خرد کنید. یک قابلمه را روی حرارت بگذارید و پیاز و کمی روغن را در آن بریزید و تفت دهید تا پیازها سبک شوند. سپس گوشت را اضافه کنید. لازم نیست، گوشت‌ها را ریز خرد کنید.
برای خرید پیاز داغ آماده، گوشت گوسفندی و روغن سرخ کردنی می‌توانید از فروشگاه‌های افق کوروش به روش‌های حضوری و اینترنتی اقدام کنید.
مرحله سوم: گوشت را بپزید
رنگ گوشت که عوض شد، کمی زردچوبه و فلفل سیاه اضافه کنید. ادویه‌ها را با گوشت تفت دهید. سپس به اندازه ۲ تا ۳ لیوان آب جوش به گوشت اضافه کنید و اجازه دهید گوشت روی حرارت ملایم به مدت ۱/۵ تا ۲ ساعت بپزد و نرم شود.
انواع ادویه معطر غذا مثل زردچوبه و فلفل سیاه را می‌توانید از فروشگاه‌های افق کوروش به صورت اینترنتی و حضوری تهیه کنید.
مرحله چهارم: پیاز را تفت دهید
در حین پختن گوشت‌ها، آبی که عدس و بلغور گندم را در آن خیسانده‌اید، دور بریزید. یک پیاز دیگر را پوست بگیرید و نگینی خرد کنید. در یک قابلمه نسبتا بزرگ مقداری روغن بریزید و روی حرارت بگذارید. روغن که داغ شد، پیاز را اضافه کنید و تفت دهید تا سبک شود. سپس زردچوبه و فلفل سیاه را اضافه کنید.
مرحله پنجم: حبوبات و غلات را بپزید
در این مرحله، عدس‌ها را در قابلمه بریزید و مقداری آب جوش اضافه کنید تا عدس‌ها نیم‌پز شوند. سپس بلغور یا پتله را اضافه کنید و اجازه دهید بلغور هم به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه بپزد. بعد نوبت به اضافه کردن سبزی آش است. همه مواد را هم بزنید تا یکدست شود. یک سیب زمینی را پوست بگیرید و نگینی خرد کنید. سیب زمینی را هم در قابلمه بریزید و هم بزنید.
مرحله ششم: گوشت پخته را اضافه کنید
بعد از اینکه گوشت پخت، تکه‌های گوشت را از استخوان جدا کنید و گوشت را با گوشتکوب بکوبید یا با چنگال یا دست، ریش ریش کنید. گوشت را در قابلمه آش بریزید و هم بزنید. آب گوشت را هم در قابلمه بریزید.
اجازه دهید به مدت نیم ساعت، همه مواد آش بپزند. در ۱۵ دقیقه پایانی پخت، نمک و در صورت دلخواه مقداری پودر فلفل قرمز اضافه کنید.
مرحله هفتم: نعناع داغ را درست کنید
در اواخر پخت آش شل پتله، در یک تابه مقداری روغن بریزید و روی حرارت بگذارید تا داغ شود. برای درست کردن نعناع داغ، نعناع خشک را در روغن بریزید و بلافاصله شعله را خاموش کنید تا با حرارت روغن، نعناع‌ها سرخ شوند ولی نسوزند. کمی نعناع را تفت دهید و کنار بگذارید.
شما می‌توانید انواع سبزی خشک معطر مثل نعناع خشک را به روش‌های حضوری و اینترنتی از فروشگاه‌های افق کوروش خریداری کنید.
مرحله آخر: آش شله پتله را سرو کنید
بعد از اینکه آش شله پتله پخت و جا افتاد، آن را در کاسه‌های سرو بریزید و روی آنها را با نعناع داغ و کشک (یا پیاز داغ)، تزیین و به صورت گرم سرو کنید. همدانی ها آش شله پتله را معمولا با نان لواش خشک و ترشی میل می‌کنند.
برای خرید نان، ترشی و کشک می‌توانید از فروشگاه‌های افق کوروش به روش‌های حضوری و اینترنتی اقدام کنید.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه آش ترخینه
روش تهیه آش شله پتله ساده و بدون گوشت
برای درست کردن آش شله پتله ساده و بدون گوشت، کافی است گوشت گوسفندی را از دستور حذف کنید. در این روش، عدس و بلغور را جداگانه بپزید. سپس پیاز را با روغن تفت دهید و زردچوبه و فلفل را تفت دهید.
بعد عدس، بلغور گندم و سبزی آش را همراه با مقداری آب یا عصاره گوشت یا مرغ، به قابلمه اضافه کنید. اجازه دهید همه مواد آش بپزند و جا بیفتند. در آخر نمک غذا را اضافه کنید و وقتی آش شله به غلظت کافی رسید، شعله را خاموش کرده و آن را با نعناع داغ، کشک و پیاز داغ تزیین و سرو کنید.
نکات مهم در طرز تهیه آش شل پتله
- آش شله پته معمولا کمی طعم تند و تیز دارد و میزان فلفل قرمز را می‌توانید بنا به سلیقه خود تغییر دهید.
- استفاده از سیب زمینی در مواد آش پتله ساده، اختیاری است. سیب زمینی می‌تواند لعاب بیشتری به آش بدهد ولی می‌توانید از ۱ قاشق چای‌خوری آرد گندم حل شده در آب هم استفاده کنید و در مراحل پایانی پخت آش، به آن اضافه کنید.
- برخی افراد در آش شله پتله، لپه هم استفاده می‌کنند که در این صورت باید به اندازه نصف لیوان فرانسوی لپه را از شب قبل بخیسانید و قبل از استفاده در آش، جداگانه بپزید و سپس در آش بریزید.
- در آخر پخت آش شل پتله، اگر کمی روغن حیوانی (طرز تهیه روغن حیوانی) روی آش بریزید و آن را هم بزنید تا با مواد آش مخلوط شده و به خورد آش برود، طعم آن را خوشمزه‌تر می‌کند.
- به خاطر استفاده از بلغور یا پتله در آش شل پتله، احتمال ته گرفتن این آش بسیار بالا است. پس مدام این آش را هم بزنید و تا زمان پختن مواد، شعله را روی حالت ملایم تنظیم کنید تا آش نسوزد.
- آش پتله ترشی، همان آش پتله همدانی است که با ترشی هفت بیجار یا ترشی هفت لشکر همدانی یا ترشی لیته بادمجان سرو می‌شود. برخی افراد، در زمان سرو این آش، کمی از این ترشی‌ها را روی آش می‌ریزند و میل می‌کنند.
- آش شله پتله یا پتله آشی همدان، جزو آش‌های بسیار مقوی و دارای فواید درمانی است. در مورد خواص آش پتله می‌توان به کمک به هضم غذا، بالا بردن سیستم ایمنی بدن، بهبود عملکرد روده و مناسب برای رفع یبوست، کاهش وزن و لاغری، تقویت استخوان‌ها، کمک به سلامت قلب و … اشاره کرد.
فوت و فن های خوشمزه شدن آش پتله همدان
سبزی آش پتله مخصوص همدان چیست؟
در آش شل پتله از سبزی آش شامل تره، جعفری، گشنیز، شوید و اسفناج استفاده می‌شود که نسبت هر کدام از این سبزی‌ها مساوی است. همچنین می‌توانید به جای آش مخصوص سبزی، از تره تازه خرد شده استفاده کنید.
روش سرو سنتی آش شله پتله چیست؟
به صورت سنتی آش شله پتی به ۲ روش سرو می‌شود:
- آش شله را در یک کاسه می‌ریزند و روی آن تکه‌هایی از ترشی بادمجان، هفت بیجار یا هفت لشکر ریخته می‌شود. سپس یک نان لواش را روی کاسه آش می‌انداختند و با لقمه کردن نان، آش را سرو می‌کردند.
- نان لواش را کف بشقاب می‌انداختند و آش را روی نان می‌ریختند. سپس مقداری ترشی روی آش اضافه می‌کردند. یک نان دیگر هم روی آش می‌انداختند. با دست نان را لقمه و با غذا سرو می‌کردند.
فرق پتله با بلغور گندم چیست؟
پتله به گندمی گفته می‌شود که جوشانده و آبکش می‌شود. این گندم را بعد از پختن و جوشاندن، در دمای محیط خشک و سپس آسیاب می‌کنند تا هر دانه گندم به ۲ تا ۳ قسمت خرد شود. پتله بعد از پختن، چندان حجیم نمی‌شود چون یک بار پخته و حجم گرفته است. بلغور گندم گندمی است که بدون پختن، خرد می‌شود و بعد از پختن، کمی حجم می‌گیرد.
محصولات مرتبط
