تفاوت خیارهای گلخانهای و جالیزی چیست؟ آیا ارزش غذایی این دو خیار با هم فرق می‌کند؟ چرا شکل و شمایل خیارهای گلخانه ای و جالیزی با هم متفاوت است؟ احتمالا شما هم گاهی اوقات بین انتخاب خیارهای گلخانهای و جالیزی مردد مانده‌اید. شاید حتی برخی افراد نتوانند این دو خیار را از ظاهرشان تشخیص بدهند و فقط به برچسب یا اتیکت روی خیارها در میوه فروشی‌ها اعتماد کنند. اما این خیارها چه فرقی با هم دارند و آیا از نظر خواص مشابه هستند؟ در این مقاله از مجله کوروش تفاوت خیارهای گلخانهای و جالیزی را بررسی می‌کنیم و درباره ارزش غذایی، تفاوت ظاهری، ویژگی‌های سلامتی و موارد استفاده این خیارها به شما خواهیم گفت. با سرویس سلامت همراه باشید.
انواع خیارها
اگر از دسته‌بندی روش کشت خیارها صرف‌نظر کنیم، خیارها را می‌توان به انواع مختلفی تقسیم کرد. معمولا سه گونه اصلی خیار خوراکی در جهان وجود دارد که شامل خیار معمولی، خیار ترشی و خیار چنبر می‌شود. گونه‌های خیار را می‌توانید به رنگ‌های سفید، سبز، قرمز، نارنجی، راه راه و … در کشورهای مختلف با نام‌های متفاوت ولی از یک خانواده، پیدا کنید.
طیف وسیعی از این خیارها به صورت گلخانه ای و جالیزی قابلیت کشت دارند و هر کدام طعمشان شبیه و در عین حال کمی متفاوت است. اگر هم بخواهید خیار را از لحاظ روش کشت دسته‌بندی کنید، شامل خیارهای بوته ای، گلخانه ای و درختی می‌شوند. خیار بوته‌ای، با عنوان «خیار جالیزی» هم شناخته می‌شود و این دو، در یک دسته‌بندی قرار می‌گیرند.
ویژگی‌های ظاهری خیارهای گلخانهای
«خیارهای گلخانهای» با نام «خیارهای مجلسی» هم معروف هستند. این خیارها معمولا برای پذیرایی و مصرف روزانه استفاده می‌شوند و همان طور هم که از اسمشان پیداست، در محیط گلخانهای و سرپوشیده به عمل می‌آیند. خیارهای گلخانهای رنگ سبز تیره و پوست صافی دارند و ظاهرشان کشیده و قطرشان کم است.
این خیارها معمولا از لحاظ طعم، چندان قوی نیستند و بعضی افراد، آنها را بی‌مزه می‌دانند. علاوه بر این‌ها، آب موجود در خیارهای گلخانهای نسبت به خیارهای درختی، بیشتر است، به همین خاطر طعم آبکی دارند. اگر هم می‌خواهید آنها را برای طولانی مدت نگه دارید، احتمالا پلاسیدگی و خراب شدن خیارهای گلخانه ای بالاتر است.
ویژگی‌های ظاهری خیارهای جالیزی یا بوته‌ای
خیارهای جالیزی نسبت به خیارهای گلخانهای، رنگ سبز روشن‌تری دارند و به اندازه خیارهای گلخانهای باریک نیستند. این خیارها قطورتر هستند و معمولا برای تهیه انواع سالاد یا مصرف روزانه و تهیه نوشیدنی‌های ضد عطش مثل شربت سکنجبین استفاده می‌شوند. قد این خیارها هم عموما کوتاه‌تر از خیارهای گلخانهای است.
اما از نظر طعم، بسیار قوی‌تر هستند و بو و عطر بیشتری دارند. علاوه بر این، آب موجود در این خیارها کمتر است و گوشت بیشتری دارند، به همین خاطر می‌توانید آنها را برای مدت بیشتری، بدون خرابی و پژمردگی، نگه دارید.
روش تشخیص خیارهای گلخانهای و جالیزی
برای این که این دو نوع خیار را تشخیص بدهید، کافی است به ظاهر آنها کمی دقت کنید. اما اگر از روی شکل و اندازه خیار متوجه نشدید که با کدام نوع آن مواجهید، با یک چاقو، خیار را از پهنا برش بدهید. مشخصه خیارهای گلخانهای این است که بذرهای آن در گوشت پراکنده شده‌اند و معمولا وسط خیار بذر را نمی‌توانید ببینید.
این در حالی است که در خیارهای بوته‌ای یا جالیزی، بذرها درشت‌تر هستند و علاوه بر این‌که به راحتی می‌توانید آنها را ببینید، موقع خوردن خیار، این دانه‌های نرم را زیر دندانتان حس خواهید کرد.
زمان کشت خیارهای گلخانهای و جالیزی
خیارهای گلخانهای در فصول سرد سال از جمله پاییز و زمستان در محیط گلخانهای، کشت و پرورش داده می‌شوند. این خیارها را می‌توانید تا اواخر اردیبهشت ماه در بازار پیدا کنید. معمولا در تابستان به ندرت خیارهای گلخانهای در دسترس هستند و جای خود را به خیارهای جالیزی یا بوته‌ای می‌دهند. خیارهای جالیزی از اواخر اردیبهشت تا اواخر تابستان با فراوانی بالا در فروشگاه‌های تره‌بار وجود دارند.
خیارهای گلخانه ای و وضعیت سلامتی آنها
در مورد خیارهای گلخانهای موضوع نگران کننده، وجود آفات و سموم بعضا قوی است که روی سطح آنها ته نشین می‌شود. خیارهای گلخانهای نسبت به خیارهای بوته‌ای، در برابر حمله آفت‌ها و بیماری‌های گیاهی، حساس‌تر هستند، به همین خاطر احتمال خراب شدن خود خیار یا بوته آن در هنگام کشت وجود دارد. کشاورزان نیز برای از بین بردن آفت‌ها، معمولا از سموم قوی استفاده می‌کنند.
متاسفانه سم‌های گیاهی در صورت قوی بودن این توانایی را دارند که به گوشت و شیره گیاه نفود کنند. در نتیجه احتمال مسموم شدن آنها وجود دارد. در مورد خیارهای گلخانهای، از آنجایی که ممکن است سموم به خود خیار وارد شده باشند، توصیه می‌شود که حتما خیار را قبل از مصرف به خوبی بشویید و ترجیحا پوست روی آن را بگیرید.
این کار باعث کم شدن میزان سموم خیار می‌شود ولی آن را کاملا از بین نمی‌برد. در حالت کلی، توصیه کارشناسان تغذیه این است که استفاده از خیارهای گلخانهای را در اولویت قرار ندهید و به جای آن از طعم و عطر خیارهای بوته‌ای یا جالیزی لذت ببرید.
خیارهای جالیزی و ویژگی‌های سلامتی آنها
برخلاف خیارهای گلخانهای، خیارهای جالیزی یا بوته‌ای، محتوای سموم پایین‌تری دارند. در پروسه کشت و پرورش این خیارها، کمترین میزان کودهای شیمیایی مورد استفاده قرار می‌گیرد. بنابراین نیترات حاصل از کودهای شیمیایی در آنها، به طور قابل ملاحظه‌ای کمتر است.
از طرفی خیارهای جالیزی و بوته‌ای وقتی در مجاورت میزان زیادی کود قرار بگیرند، کم بار می‌شوند که استفاده محدود از کودها در این مورد، توجیه می‌شود. در عین حال، به خاطر تماس این خیارها با سطح خاک، معمولا آلودگی این خیارها، ناشی از تماس با گل و خاک خواهد بود که می‌توان با شست‌وشوی اصولی آنها را از بین برد.
بهتر است در مورد خیارهای جالیزی، انواع سالم و بدون شکستگی و خراش را انتخاب کنید تا ذرات خاک و گل و لای، به آنها نفوذ پیدا نکرده باشند. اگر خیارهای جالیزی را به خوبی بشویید از نظر سلامتی مشکلی ندارند و حتی مصرف آنها با پوست هم خطری ندارد.
ارزش غذایی خیارهای گلخانهای و جالیزی
خیارهای گلخانهای و بوته‌ای یا جالیزی از نظر ارزش غذایی و ویتامین‌های موجود، با هم تفاوت چندانی ندارند. هر دو مدل خیار، حاوی ویتامین‌ها و مواد معدنی زیادی هستند که آنها را از نظر ارزش تغذیه‌ای به گزینه‌ای مناسب برای سلامتی تبدیل می‌کنند. به طور معمول، نصف لیوان خیار خرد شده تازه، تنها ۸ کالری انرژی دارد که آن را جزو میوه‌های مناسب برای لاغری قرار می‌دهد.
همچنین از این میزان خیار، می‌توانید ۱/۹ گرم کربوهیدرات، ۰/۳ گرم فیبر و ۰/۳ گرم پروتئین دریافت کنید. خیارها علاوه بر این‌ها، مقادیری از پتاسیم، ویتامین ث، ویتامین K و منگنز را هم در خود دارند.
فقط به طور معمول خیارهای بوته‌ای معمولا آب کمتر و گوشت بیشتری دارند و به همین خاطر هم طعمشان قوی‌تر است. در ضمن خیارهای جالیزی، به خاطر مصرف محدودتر کودهای شیمیایی، سالم‌تر هستند.
طبع خیارها در طب سنتی چیست؟
فرقی نمی‌کند که خیار جالیزی می‌خورید یا خیار گلخانهای، هر دو این خیارها، طبع سردی دارند و توصیه می‌شود افرادی که مزاج سرد دارند، آن را به همراه عسل یا ادویه‌ها و چاشنی‌هایی مثل سیاه دانه، زنیان و نعناع آن را مصرف کنند.
در طب سنتی پیشنهاد می‌شود که ته خیار دور انداخته نشود و همراه با خود خیار مصرف شود. دلیل آن هم این است که طعم تلخ، مزاج گرم دارد و با خود خیار که دارای مزاج سرد است، طبع آن را تعدیل خواهد کرد. فراموش نکنید که خیار جزو بهترین خوراکی‌های فصل تابستان برای درمان کم آبی بدن است.
سوالات متداول
تفاوت خیارهای گلخانهای و جالیزی از نظر استفاده چیست؟
معمولا خیارهای گلخانهای به خاطر ظاهر زیباتر، برای پذیرایی استفاده می‌شوند و مجلسی هستند. اما خیارهای سالادی طعم قوی‌تری دارند و برای به کار بردن در انواع سالاد یا مصرف روزانه مناسب‌تر هستند.
خیار گلخانهای سالم تر است یا خیار جالیزی؟
از نظر سلامتی، به خاطر استفاده کم از سموم و آفت‌کش‌ها در روند پرورش خیارهای جالیزی، این خیارها سالم‌تر هستند. اما از نظر ارزش غذایی، هر دو خیار تقریبا به یک اندازه مواد معدنی، ویتامین و کالری دارند.
