علائم کم آبی بدن چیست؟ درمان کم آبی بدن چیست؟ کم آبی یکی از رایج‌ترین مشکلاتی است که می‌تواند موجب بی‌حالی و حتی سردردهای یک باره شود. این مشکل زمانی بروز می‌کند که میزان مایعات بدن کاهش پیدا می‌کند و بدن مایعات کافی برای انجام عملکردهای طبیعی خود را ندارد. اما شما چقدر با علائم و درمان کم آبی بدن آشنا هستید؟ آیا چیزی درباره نشانه‌های کم آبی بدن می‌دانید؟ بهترین آزمایش کم آبی چگونه انجام می‌شود؟ در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش می‌توانید با علائم کمبود آب بدن و روش‌های درمان کم آبی آشنا شوید. در انتهای مقاله به سوالات متداول در مورد تشخیص و درمان سریع کم آبی بدن پاسخ خواهیم داد.
دهیدراسیون یا کم آبی چیست؟
حدود ۵۵ تا ۷۸ درصد بدن ما از آب تشکیل شده است، این میزان برای نوزادان تازه متولد شده در حدود ۷۸ درصد و برای یک کودک ۱ ساله در حدود ۶۵ درصد است. حدود ۶۰ درصد بدن یک مرد بالغ و ۵۵ درصد بدن یک زن بالغ نیز از آب تشکیل شده است. ۷۳ درصد مغز و قلب ما آب است. ۳۱ درصد استخوان‌های ما و ۸۳ درصد ریه‌های ما از آب تشکیل شده و همه این‌ها نشان می‌دهد که آب چقدر برای عملکرد اعضای حیاتی بدن ما اهمیت دارد.
«دهیدراسیون» یا «کم آبی» به شرایطی گفته می‌شود که بدن با کمبود مایعات روبرو می‌شود و از همین رو نمی‌تواند به طور طبیعی کار کند. در شرایطی که بدن کم آب شده، اگر به سرعت آب از دست رفته بدن را جایگزین نکنید، خیلی زود دچار کمبود آب خواهید شد و احتمالاً مشکلاتی نظیر بی‌حالی و انواع سردرد و از جمله سردرد میگرنی به خاطر گرما و کم آبی را تجربه خواهید کرد.
زمانی که بدن کم آب می‌شود، اندام‌ها، سلول‌ها و بافت‌های بدن قادر به انجام فعالیت‌های روزانه خود نیستند و این موضوع می‌تواند سبب ایجاد شوک و مشکلاتی جدی در سلامت شود. جالب است بدانید که کمبود تنها ۱/۵ درصد از آب بدن می‌تواند سبب بروز علائمی نظیر سردرد و بی‌حالی در فرد شود. هر چقدر شدت کم آبی بیشتر باشد، خطر آن نیز بیشتر است و می‌تواند به بروز علائم گرمازدگی و مشکلات جدی در بدن منجر شود.
علائم کم آبی بدن چیست؟
اولین علائم کم آبی بدن احساس تشنگی و تیره شدن ادرار است. در شرایط عادی ادرار باید شفاف و روشن باشد. زمانی که حجم ادرار شما کم می‌شود و رنگ آن زرد یا تیره شده، یعنی بدن شما نیاز به آب بیشتری دارد.
بسیاری از افراد در طول روز احساس تشنگی نمی‌کنند و از همین رو آب مصرف نمی‌کنند. اما باید بدانید که کم آب بودن بدن را نمی‌توانید با احساس تشنگی مقایسه کنید. شما باید روزانه به اندازه نیاز بدنتان آب بنوشید و در هوای گرم و زمانی که تحرک بیشتری دارید، مصرف آب را افزایش دهید. در ادامه می‌توانید با مهم‌ترین علائم کم آبی آشنا شوید.
- خشک شدن دهان
- احساس ضعف در عضلات
- بی‌حالی
- سردرد
- سرگیجه
- عدم تعریق
- گود شدن زیر چشم‌ها
- چروک شدن پوست
- فشار خون پایین
- افزایش ضربات قلب
- تب
- احساس تشنگی شدید
- عارضه یبوست
- احساس سبکی در سر
- کاهش حجم ادرار
- تیره شدن رنگ ادرار
علائم کم آبی در نوزادان
در نوزادان و کودکان کم سن و سال ممکن است علائم کم آبی بدن کمی متفاوت بروز کند. در ادامه می‌توانید با مهم‌ترین علائم کم آبی در بدن نوزادان آشنا شوید.
- تحریک پذیری
- خشکی زبان و دهان
- نرم شدن قسمت بالای سر نوزاد
- گریه کردن نوزاد بدون اشک
- گود شدن زیر چشم
- ادرار نکردن بیشتر از ۳ ساعت یا بیشتر
به طور معمول کم آبی بدن در اثر مصرف پایین مایعات و همچنین ایجاد شرایطی خاص در بدن ایجاد می‌شود. در واقع زمانی که میزان از دست دادن مایعات بدن بیشتر از میزان مصرف آن باشد، بدن با کمبود مایعات روبرو می‌شود. آمارها نشان می‌دهد در فصل تابستان زنان به طور میانگین روزانه به ۱۱/۵ فنجان آب (۲/۶ لیتر) و مردان روزانه به ۱۵/۵ فنجان آب (۳/۵ لیتر) نیاز دارند.
افرادی که دائماً در حال فعالیت بدنی هستند و یا در مناطق گرم زندگی می‌کنند، باید مصرف آب روزانه خود را افزایش دهند. در ادامه به مهم‌ترین دلایل ایجاد کم آبی در بدن اشاره شده است.
- عرق کردن
- عارضه اسهال
- استفراغ
- فعالیت بدنی شدید
- تکرر ادرار
- بیماری دیابت
درمان کم آبی بدن
بهترین راه برای غلبه بر کم آبی بدن رعایت رژیم تابستانی برای پیشگیری از گرمازدگی و نوشیدن آب قبل از احساس تشنگی است. در واقع زمانی تشنه می‌شوید، یعنی بدن شما در حال حاضر کم آب است و از همین رو ممکن است علائمی مثل سردرد، خستگی، سرگیجه و بی‌حالی را تجربه کنید.
به طور معمول کم آبی می‌تواند به صورت خفیف یا شدید ایجاد شود و در اکثر مواقع در خانه درمان می‌شود. در صورتی که فرد با کم آبی شدید مواجه شود، باید هر چه سریع‌تر تحت مراقبت‌های ویژه قرار بگیرد. در ادامه می‌توانید با روش‌های رفع علائم و درمان کم آبی بدن آشنا شوید.
آب از دست رفته را به بدنتان بازگردانید
اولین کاری که باید برای درمان کم آبی انجام دهید، نوشیدن آب بیشتر است. بهترین داروی درمان کم آبی بدن نوشیدن مایعات بیشتر است. اما اگر به اسهال و استفراغ مبتلا شده‌اید، قطعاً نوشیدن آب نمی‌تواند چندان مؤثر باشد. در این شرایط باید از سرم استفاده کنید.
برای جبران کم آبی بدن بهتر است از آب همراه با یک نوشیدنی حاوی الکترولیت استفاده کنید. برای تهیه این نوشیدنی می‌توانید ۱/۲ قاشق چای‌خوری نمک را با ۶ قاشق چای‌خوری شکر و ۱ لیتر آب ترکیب کنید. سپس از این آب برای جبران کم آبی بدن استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه انواع شربت ضد عطش
از مصرف نوشیدنی‌های مضر اجتناب کنید
شاید فکر کنید چون بدنتان کم آب شده، نوشیدن هرگونه نوشیدنی می‌تواند مفید باشد. اما این تصور کاملاً اشتباه است. نوشابه، نوشیدنی‌های الکلی، نوشیدنی‌هایی که بیش از حد شیرین هستند و چای و دمنوش‌های حاوی کافئین از جمله خوراکی‌های مضر در فصل تابستان هستند که می‌توانند کم آبی بدن را تشدید کنند و موجب دفع مایعات از بدن شوند. بنابراین در صورتی که بدنتان کم آب شده از مصرف این نوشیدنی‌ها اجتناب کنید.
از میوه‌ها و نوشیدنی‌های مفید استفاده کنید
شاید خوردن آب به مقدار زیاد برایتان راحت نباشد، از همین رو می‌توانید برای رفع علائم و درمان کم آبی بدن از آبمیوه‌های طبیعی و سالم خانگی استفاده کنید. مصرف دمنوش‌های خانگی و نوشیدنی‌های خانگی درمان کم آبی بدون کافئین و شکر نیز می‌تواند برای درمان سریع کم آبی بدن مؤثر باشد. از خوردن خوراکی‌هایی که باعث کم آبی بدن می‌شود بپرهیزید.
شیر بنوشید
شیر یکی از بهترین نوشیدنی‌ها برای جلوگیری و درمان کم آبی بدن است. بهتر است روزانه ۲ لیوان شیر بنوشید و با این کار جلوی کم آب شدن بدنتان را بگیرید.
روش تشخیص کم آبی بدن
قبل از شروع آزمایش برای تشخیص کم آبی بدن ابتدا پزشک از عدم بروز مشکلات دیگر اطمینان حاصل می‌کند و سابقه پزشکی فرد را بررسی می‌کند. به طور معمول فشار خون پایین و ضربان قلب بالا نشان دهنده کم آبی بدن است.
پزشک برای تشخیص کم آبی بدن سطح الکترولیت‌های خون را از طریق آزمایش خون بررسی می‌کند. از طرف دیگر در آزمایش خون سطح کراتنین نیز مشخص می‌شود و این موضوع نشان می‌دهد که کلیه‌های شما چطور کار می‌کنند.
در آزمایش ادرار نیز می‌توان وجود باکتری‌ها و الکترولیت‌ها را بررسی نمود و با مشاهده رنگ ادرار نیز پزشک می‌تواند از کم آب شدن بدن شما مطمئن شود.
بیشتر بخوانید: سکته گرمایی و روش های تشخیص و درمان
آزمایش کم آبی در خانه
اگر نمی‌دانید بدنتان کم آب شده یا نه و تنها احساس سردرد و بی‌حالی دارید، می‌توانید با یک تست ساده به کم آبی بدنتان پی ببرید. برای این کار در کنار بررسی خشک شدن لب‌ها و دهان، رنگ ادرار و علائم دیگری که دارید می‌توانید تست پوست را انجام دهید.
برای این آزمایش باید به آرامی یک چین از پوست پشت دستتان را بگیرید و به سمت بالا بکشید. سپس آن را رها کنید. اگر پوست شما برای چند ثانیه بالا بماند، یعنی بدن شما کم آب شده و به آب بیشتری نیاز دارد.
چه افرادی بیشتر در معرض کم آبی قرار دارند؟
هر چند که کم آبی بدن یک مشکل رایج است، اما معمولاً شرایط زندگی، سن و سال و نحوه فعالیت‌های روزانه می‌تواند روی این موضوع تاثیر بگذارد. به طور کلی ورزشکارانی که در معرض آفتاب مستقیم قرار دارند، بدنسازان، شناگران و افرادی که فعالیت بدنی شدید انجام می‌دهند، به شدت عرق می‌کنند و از همین رو باید بیشتر آب بنوشند.
افراد مسن، افرادی که بیماری‌های مزمن مبتلا هستند، نوزادان و کودکان خردسال و افرادی که در ارتفاعات زندگی می‌کنند نیز بیشتر از سایر افراد در معرض کم آبی قرار دارند.
عوارض کم آبی بدن
در کنار آشنایی با علائم و درمان کم آبی بدن بد نیست کمی هم در مورد عوارض این مشکل بدانید. تاثیر گرما روی اعصاب اثبات شده است. همچنین کم آبی موجب کاهش حجم خون بدن می‌شود و این موضوع سبب می‌شود تا خون کمتری به بافت‌ها برسد. فشار خون در بدن فردی که به کم آبی مبتلا شده کاهش پیدا می‌کند و اکسیژن رسانی به بافت‌ها و عضلات با مشکل روبرو می‌شود.
به همین دلیل کم آبی بدن و درد مفاصل نیز با هم ارتباط دارند و بسیاری افراد به خاطر عدم مصرف مایعات به اندازه کافی به درد مفاصل و ماهیچه‌ها مبتلا می‌شوند. از طرف دیگر به هم ریختن تعادل الکترولیت‌ها در بدن می‌تواند موجب ایجاد تشنج در فرد شود و مشکلات کلیوی، سنگ کلیه و عفونت ادراری را نیز در فرد ایجاد کند.
کم آبی و تپش قلب نیز یک مشکل رایج است که می‌تواند برای افراد میانسال خطرآفرین باشد. کاهش اکسیژن رسانی به بافت‌ها می‌توانید سبب بروز تنگی نفس در فرد شود و از همین رو کم آبی بدن و تنگی نفس نیز رابطه تنگاتنگی با هم دارند.
سوالات متداول
مهم‌ترین خطر جدی ناشی از کم آبی بدن چیست؟
کاهش فشارخون و اکسیژن رسانی به بافت‌ها، درد مفاصل، تپش قلب، مشکلات کلیوی و تنگی نفس از مهم‌ترین خطرات جدی ناشی از کم آبی بدن هستند.
برای درمان کم آبی بدن چه بخوریم؟
برای رفع علائم و درمان کم آبی بدن بهتر است آب و نوشیدنی‌های بدون گاز، الکل و شکر را بیشتر مصرف کنید. میوه و سبزیجات تازه میل کنید و کمی شیر بنوشید.
علائم کمبود آب بدن چیست؟
از مهم‌ترین نشانه‌های کم آب شدن بدن می‌توان به خشکی لب و دهان، سردرد، سرگیجه، احساس سستی و بی‌حالی، کاهش فشار خون و خشک شدن پوست اشاره کرد.
منابع: dehydrationlifeline، healthline، medicalnewstoday، clevelandclinic
