نحوه صحیح دم کردن چای ایرانی و خارجی را بلد هستید؟ از کجا بفهمیم چای دم کشیده است؟ چای ایرانی یکی از مرغوب‌ترین و خوش طعم‌ترین انواع نوشیدنی چای در دنیا است. چای سیاه ایرانی در واقع یک گیاه کاملاً طبیعی و بدون مواد اضافه است. تهیه چای ایرانی نیاز به دقت بیشتری نسبت به چای خارجی دارد. در این مقاله از سرویس آشپزی در مجله کوروش می‌توانید با نکات مهم دم کردن چای سیاه ایرانی و خارجی آشنا شوید و فوت و فن دم کردن چای مجلسی با قوری و سماور را یاد بگیرد.
چطور یک چای ایرانی مجلسی و خوشرنگ دم کنیم؟
اگر برای اولین بار باشد که چای ایرانی دم می‌کنید یا عادت به خوردن چای خارجی داشته باشید لازم است تا نکاتی را در مورد نحوه دم کردن چای ایرانی و خارجی بدانید.
چگونه باید چای دم کنیم؟ و اصلا از کجا بفهمیم چای دم کشیده است؟ مسئله اینجاست که طرز دم کشیدن چای ایرانی با چای خارجی متفاوت است. عدم اطلاع از این موضوع گاهی اوقات موجب می‌شود تا خیلی از افراد طعم چای ایرانی را دوست نداشته باشند.
زمانی که چای ایرانی به اندازه و درست دم نکشد بوی خاصی در آن ایجاد می‌شود. این بو برای خیلی افراد چندان جالب نیست. به علاوه بیشتر انواع چای خارجی دارای رنگ و اسانس مصنوعی هستند. همین موضوع موجب می‌شود تا هم به سرعت رنگ بگیرند و هم طعم و عطر زیادتری داشته باشند.
شما می‌توانید انواع چای و دمنوش را به روش‌های حضوری و اینترنتی از فروشگاه‌های افق کوروش تهیه کنید.
چای با کیفیت انتخاب کنید
قدم اول برای اینکه یک چای ایرانی خوشرنگ و خوش‌طعم داشته باشید، انتخاب چای باکیفیت و تازه است. هر چه چای کهنه‌تر و از زمان برداشت آن گذشته باشد، روی رنگ و طعم چای تاثیر منفی می‌گذارد.
یکی از مشخصه‌های اصلی چای باکیفیت و خوب این است که وقتی روی چای، آب سرد بریزید، هیچ رنگی از آن خارج نشود. این یعنی به چای، افزودنی و رنگ اضافه نشده و خالص است.
یکی دیگر از نشانه‌های چای باکیفیت، وجود پرزهای زیاد روی برگ‌های چای است. هر چه این پرزها بیشتر باشند، چای عطر و طعم بیشتر و بهتری دارد.
بو گرفتن چای خشک و دیر دم کشیدن چای ایرانی
بسیاری از افراد بر این عقیده‌اند که چای ایرانی بعد از مدتی بوی بدی می‌گیرد یا چای بعد از دم کشیدن بوی نامطبوعی دارد. معمولاً مهم‌ترین علت بو گرفتن چای خشک عدم دم کشیدن مناسب آن است.
زمانی که شما چای را قبل از دم کشیدن مصرف کنید، معمولاً بوی آن ممکن است ناخوشایند باشد. از آن جایی که طرز دم کشیدن چای ایرانی با چای خارجی متفاوت است باید بدانید که چای ایرانی حداقل برای دم کشیدن به ۲۰ دقیقه زمان نیاز دارد. در حالی که ممکن است شما چای خارجی را بعد از ۵ تا ۱۰ دقیقه دم کشیدن نیز مصرف کنید.
موضوع دیگر که ممکن است موجب بو گرفتن چای خشک ایرانی شود، اضافه کردن آب نامناسب به آن است. برای تهیه چای ایرانی بهتر است از آب باکیفیتی استفاده کنید. زمانی که آب مورد استفاده شما برای تهیه چای عطر و طعم خاصی داشته باشد و یا دارای کلر زیادی باشد، این موضوع به طور مستقیم روی طعم چای تأثیر می‌گذارد.
به علاوه سعی کنید برای نگهداری چای ایرانی حتماً آن را داخل ظرف دربسته و یا چند پلاستیک محکم کنید. به این ترتیب عطر و طعم چای حفظ می‌شود. بهتر است چای را در یک کمد مناسب نگهداری کنید. به این ترتیب خیالتان از اینکه اطراف آن انواع ادویه و یا مواد غذایی که دارای بوی زیادی هستند نباشد، راحت است.
معمولاً از مهم‌ترین دلایل بو گرفتن چای خشک می‌توان به قرار دادن چای در کنار ادویه‌ها یا نگهداری از آن در ظرف در باز اشاره کرد. این کار موجب بو گرفتن چای خشک می‌شود و کیفیت چای را پایین می‌آورد.
بهترین قوری برای دم کردن چای ایرانی
بهترین قوری برای دم کردن چای قوری چینی است. استفاده از قوری چینی معمولاً موجب افزایش کیفیت چای بعد از دم کشیدن می‌شود. در حالی که ممکن است چای در قوری استیل آن چنان که باید عطر و طعم نگیرد.
بعد از قوری چینی معمولاً قوری‌های سرامیک، لعاب‌دار و قوری پیرکس نیز برای دم کردن چای مناسب هستند. اما سعی کنید از دم کردن چای در قوری استیل، مسی، آلومینیومی و برنجی خودداری کنید. زیرا استفاده از این قوری‌ها موجب ایجاد واکنش شیمیایی می‌شود. این امر نه تنها عطر و طعم چای را تحت تأثیر قرار می‌دهد، بلکه برای سلامت بدن نیز مضر است.
نکته مهمی که باید در مورد طرز دم کشیدن چای ایرانی بدانید این است که هیچ گاه نباید قوری را به طور مستقیم روی شعله قرار دهید. چای شما باید داخل قوری به طور مستقیم روی بخار کتری دم بکشد.
معمولاً استفاده از چای‌ساز موجب کاهش کیفیت چای ایرانی می‌شود. دم کشیدن چای ایرانی باید به روش اصولی و روی بخار کتری باشد. قرار دادن قوری روی شعله مستقیم یا روی دستگاه می‌تواند طعم چای را تحت‌تأثیر قرار دهد.
اهمیت شستن چای ایرانی قبل از دم کردن
قبل از دم کردن چای ایرانی لاهیجان بهتر است آن را یک دور با آب سرد بشویید. این کار موجب می‌شود تا خاک و گردهای ریز چای از بین برود. به این ترتیب زمانی که چای شما دم می‌کشد ظاهر شفاف‌تر و روشن‌تری خواهد داشت.
معمولاً وجود این ذرات و گرد و خاک‌ها داخل چای می‌تواند رنگ چای را کمی کدر کند. توجه داشته باشید که هیچ‌گاه نباید چای را با آب جوش بشویید. زیرا این کار موجب از دست رفتن عطر و رنگ طبیعی چای می‌شود.
بهتر است قبل از ریختن چای داخل قوری ابتدا کمی آب جوش داخل قوری بریزید و آن را خالی کنید. به این ترتیب بدنه قوری داغ می‌شود و چای شما بهتر و سریع‌تر دم می‌کشد.
یک نکته جالب دیگر در مورد روش دم کردن چای ایرانی این است که چای خشک را تا زمانی که آب سماور یا کتری به جوش بیاید داخل قوری بریزید و بدون اضافه کردن آب روی کتری یا سماور بگذارید. این کار موجب می‌شود تا رطوبت چای از بین برود و کیفیت چای شما بهتر شود.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه چای ماچا
از توری چای استفاده نکنید
هر چند بسیاری افراد از توری برای دم کردن چای در قوری استفاده می‌کنند، اما توری باعث حبس شدن برگ‌ها یا تفاله‌های چای شده و باعث می‌شود چای به خوبی رنگ ندهد یا طعم آن به طور کامل خارج نشود. بهتر است در زمان صاف کردن چای، از صافی برای گرفتن تفاله‌ها کمک بگیرید.
تفاله چای را جدا کنید
یکی از مهم‌ترین کارهایی که برای درست کردن یک چای مجلسی خوشرنگ باید انجام دهید «گرفتن تفاله چای» است. یکی از دلایلی که رنگ چای کدر و طعم آن تلخ می‌شود ماندن تفاله در قوری چای است. بهتر است بعد از دم کشیدن چای آن را به یک قوری دیگر منتقل کنید و تفاله چای را بگیرید.
نکات خوشرنگ شدن چای را جدی بگیرید
برای اینکه چای خوشرنگ شود، بعد از جوشیدن آب، مقداری کمی از آب جوش را داخل قوری بریزید و در قسمت داخلی قوری بچرخانید. با این کار، دیواره داخل قوری داغ می‌شود و چای بهتر دم می‌کشد.
برای تهیه چای سیاه به این نکته دقت کنید که وقتی آب به جوش آمد و شروع به قل قل کرد زیر کتری یا سماور را خاموش کنید. چند ثانیه اجازه دهید تا آب از قل قل کردن و جوش بیفتد و سپس آب جوش را روی چای خشک بریزید. این ترفند اصولی افتادن آب از جوش و قل قل کردن رنگ و طعم چای را حفظ می‌کند.
چه کار کنیم طعم چای تلخ نشود؟
در روش تهیه چای سیاه به این نکته دقت کنید که وقتی آب به جوش آمد و شروع به قل قل کرد زیر کتری یا سماور را خاموش کنید. چند ثانیه اجازه دهید تا آب از قل قل کردن و جوش بیفتد و سپس آب جوش را روی چای خشک بریزید. این ترفند اصولی افتادن آب از جوش و قل قل کردن رنگ و طعم چای را حفظ می‌کند.
اصول گرم کردن دوباره چای سیاه ایرانی
اگر چای اضافه آمد و خواستید دوباره آن را گرم کنید هرگز آن را در قوری پر از تفاله چای نگهداری نکنید. حتما چای را بدون تفاله در یک قوری دیگر بریزید و هر وقت خواستید (البته نهایتا ۲ یا ۳ ساعت بعد) دوباره آن را روی حرارت غیر مستقیم گاز، مثلا روی کتری یا سماور، گرم کنید.
از آب چند بار جوشیده استفاده نکنید
آبی که چای را با آن دم می‌کنید، باید آب تازه و زلال باشد. برای آب داخل سماور یا قوری، از آب داغ شیر، استفاده نکنید. بهتر است آب سرد را بجوشانید. اگر آب گرم در سماور بریزید و بجوشانید، بعد از دم کردن چای، روی سطح آن، لکه‌های چربی جمع می‌شود. علاوه بر این، آبی که چند بار جوشیده را باید با آب تازه عوض کنید تا طعم و خاصیت آن تغییر نکند.
از کجا بفهمیم چای دم کشیده است؟
نحوه دم کردن چای ایرانی اندکی با چای خارجی متفاوت است. همان طور که گفته شد، چای ایرانی برای دم کشیدن به مدت زمان بیشتری نیاز دارد. برای این کار باید چای را حداقل برای ۲۰ دقیقه داخل قوری مناسب و روی بخار کتری قرار دهید.
این موضوع را در نظر داشته باشید که چای یک نوشیدنی گیاهی است و برای دم کشیدن به زمان مشخصی نیاز دارد. زود دم کشیدن و سریع رنگ دادن آن نشانه ناخالص بودن چای است. اصلا ممکن است به آن رنگ و اسانس مصنوعی اضافه شده باشد. معمولاً هر چقدر چای ریزتر باشد، زودتر دم می کشد و رنگ و مقدار گس بودن طعم آن نیز بیشتر است.
معمولاً بعد از ۱۵ تا ۲۰ دقیقه دم کشیدن، بوی خامی و خاص چای از بین می‌رود و رنگ آن تیره‌تر می‌شود. چای دم نکشیده هنوز رنگ کمرنگی دارد. و بوی خاک مانندی می‌دهد.
موضوع دیگری که از بو گرفتن چای خشک جلوگیری می‌کند و موجب افزایش عطر چای ایرانی می‌شود این است که برای بهتر دم کشیدن چای بهتر است یک پارچه یا دستگیره روی قوری قرار دهید.
یکی دیگر از نشانه‌های دم کشیدن چای، ته نشین شدن تفاله چای است. تفاله‌های چای نباید روی سطح چای، غوطه‌ور و شناور باشند.
بیشتر بخوانید: تاریخچه نوشیدن چای در ایران و جهان
روش دم کردن چای ایرانی با استفاده از سماور
سنتی‌ترین نحوه دم کردن چای ایرانی با استفاده از سماور است؛ وسیله‌ای که از روسیه وارد کشور ما شد و از قدیم از آن برای درست کردن چای استفاده می‌شد. برای درست کردن چای در سماور نیز باید درست همانند روش قبل ابتدا آب را بجوشانید.
سپس به مقدار لازم چای داخل قوری بریزید. بعد از شستن چای با آب سرد، بهتر است آن را روی بخار سماور قرار دهید تا کاملاً خشک شود. برای درست کردن چای در سماور نیز بهتر است از قوری چینی استفاده کنید. زیرا کیفیت چای در قوری استیل کمی پایین‌تر خواهد بود.
برای ریختن آب جوش روی چای باید تا نیمه قوری به آن آب اضافه کنید. قوری را روی سماور قرار دهید و اجازه دهید تا برای ۲۰ دقیقه دم بکشد. سپس با قرار دادن صافی روی استکان‌ها، طعم لذیذ چای ایرانی را بچشید و لذت ببرید.
تفاوت مزه چای ایرانی با چای خارجی
قبل از هر چیزی باید بدانید که چای ایرانی اصل هیچ رنگ و طعم‌دهنده اضافی ندارد. بنابراین زمان بیشتری برای دم کشیدن نیاز دارد. از طرف دیگر معمولاً به چای خارجی عطر و طعم دهنده اضافه می‌شود.
همین موضوع موجب می‌شود تا بسیاری از افراد، چای خارجی را به چای ایرانی ترجیح دهند. ولی بهتر است بدانید که چای ایرانی طبیعی‌تر و سالم‌تر است. از طرف دیگر خواص چای ایرانی نیز قابل مقایسه با چای خارجی نیست.
معمولاً اگر به خوردن انواع چای خارجی عادت کرده باشید، چای ایرانی کمی برایتان کم مزه یا خاص خواهد بود. برای خوش عطر و طعم شدن چای ایرانی می‌توانید قبل از دم کردن مقداری گل محمدی، هل، دارچین، لیمو و یا هر طعم دهنده‌ای را که دوست دارید، به آن اضافه کنید.
به این ترتیب عطر چای برایتان مطلوب‌تر شود. این کار موجب می‌شود تا خواص چای ایرانی نیز بیشتر شود. فراموش نکنید که بهترین قوری برای چای قوری چینی است. این موضوع نیز روی عطر و طعم چای تأثیر می‌گذارد.
اصول دم کردن چای سیاه خارجی
دم کردن چای‌های خارجی، چندان سخت نیست چون انواع چای کله مورچه یا CTC و چای کیسه‌ای حداکثر پس از ۲ الی ۳ دقیقه، رنگ و طعم محتویات خود را در آب داغ پس می‌دهد.
معمولا چای ایرانی، ترکیه و چین نسبت به چای هندوستان، سیلان و کنیا دیرتر دم می‌کشند و حداکثر رنگ و طعم پس از ده دقیقه به دست خواهد آمد. در این صورت، کافی است چای را در قوری بریزید و به آن آب جوش اضافه کنید. سپس قوری را روی بخار مستقیم آب قرار دهید تا دم بکشد و عطر و مزه آن خارج شود.
چقدر چای خارجی برای دم کردن کافی است؟
برای دم کردن چای سیاه خارجی، به ازای یک قوری، حدود ۲ قاشق چای‌خوری چای کله مورچه یا چای باروتی خارجی کافی است. چای خارجی رنگ زیادی می‌دهد و نیازی نیست مقدار زیادی چای در قوری بریزید. چون چای بسیار تیره یا تلخ می‌شود.
اگر مقدار چای زیاد بود، بعد از اینکه به حد کافی رنگ گرفت، تفاله‌های چای را از قوری خارج کنید تا چای‌تان سیاه نشود.
مقدار پیمانه چای مورد نیاز برای هر نفر چقدر است؟
به طور معمول نحوه دم کردن چای ایرانی به این صورت است که برای هر نفر، یک قاشق غذاخوری چای خشک درشت یا یک قاشق چای‌خوری چای خشک ریز، داخل قوری می‌ریزند. البته این موضوع با توجه به نوع چای متفاوت است. اگر دوست دارید چای ایرانی شما عطر و طعم خوبی داشته باشد، بهتر است این مقدار را امتحان کنید.
بهتر است در هر وعده کمتر از ۲ قاشق غذاخوری چای داخل قوری استفاده نشود. آب را نیز همیشه تا نیمه قوری پر کنید تا رنگ چای شما بهتر شود.
نکات مهم در دم کشیدن چای ایرانی و خارجی با استفاده از کتری و قوری
- برای تهیه چای با کتری و قوری، ابتدا مقداری آب سرد داخل کتری بریزید و آن را روی شعله زیاد گاز قرار دهید تا به جوش بیاید. سپس برای هر نفر ۱ تا ۲ قاشق غذاخوری چای ایرانی داخل قوری بریزد. فراموش نکنید که بهترین قوری برای چای قوری چینی است. بعد از ریختن چای در قوری آن را با آب سرد آب بکشید. چای را بدون آب روی کتری قرار دهید تا خشک شود. سپس به اندازه نصف قوری آب جوش به قوری چای اضافه کنید.
- قوری را روی کتری بگذارید و شعله گاز را روی حرارت کم تنظیم کنید. یک پارچه روی قوری قرار دهید. برای ۱۵ تا ۲۰ دقیقه صبر کنید تا چای به خوبی دم بکشد.
- برای ریختن چای در استکان حتماً یک صافی روی استکان‌ها قرار دهید. با توجه به مقدار غلظت چایی که دوست دارید، داخل هر استکان چای بریزید. سپس به آن آب جوش اضافه کنید. چای را بعد از کمی خنک شدن نوش جان کنید.
بیشتر بخوانید: انواع چای در جهان و نحوه سرو آنها
خواص درمانی چای ایرانی
چای ایرانی خواص زیادی برای بدن دارد. از مهم‌ترین خواص چای ایرانی می‌توان به کاهش سطح کلسترول بد خون، جلوگیری از تشکیل لخته‌های خون و کاهش ریسک حمله قلبی اشاره کرد.
از طرف دیگر چای طبیعی و ایرانی سرشار از آنتی اکسیدان است و منجر به کاهش خطر ابتلا به سرطان می‌شود. جالب است بدانید که تنها خوردن چند فنجان چای ایرانی معادل ۵ واحد سبزیجات، آنتی‌اکسیدان دارد. این امر می‌تواند تا حد زیادی به سلامت بدن ما کمک کند. کافئین موجود در چای سیاه ایرانی برای کاهش افسردگی، اضطراب و رفع خستگی بسیار مناسب است.
از دیگر خواص چای ایرانی می‌توان به استفاده از آن به صورت موضعی روی پوست دور چشم و صورت نیز اشاره کرد. برای این کار شما می‌توانید مقداری چای را داخل دستمال بریزید و روی چشم‌هایتان قرار دهید. این کار موجب از بین رفتن پف چشم می‌شود. استفاده از چای روی پوست نیز برای پاکسازی پوست بسیار مؤثر است و موجب از بین رفتن سیاهی دور چشم می‌شود.
بیشتر بخوانید: مشخصات دقیق برای تشخیص چای ایرانی
تاریخچه چای ایرانی
قرن‌ها پیش که هنوز پای چای به ایران باز نشده بود و این نوشیدن به عنوان نوشیدنی مرسوم مردم ایران رایج نبود، مردمان کشور ما از قهوه به عنوان نوشیدنی اصلی خود استفاده می‌کردند. درست در اواخر قرن ۱۹ میلادی کشت چای در ایران آغاز شد.
در آن دوران چین و هند دو کشور مهم تولید کننده چای در دنیا محسوب می‌شدند. این دو کشور در مسیر تجاری جاده ابریشم قرار داشتند. این موضوع موجب شد تا چای از این کشورها وارد ایران شود. به این ترتیب ایرانیان به خوردن چای علاقمند شدند. درست در سال ۱۸۸۹ بود که کشت چای برای اولین بار در ایران اتفاق افتاد.
کشت چای در ایران نخستین بار توسط فردی به نام «محمد میرزا» که مدت‌ها در هند زندگی کرده بود انجام شد. محمد میرزا پس از برگشت از قسمت شمالی هندوستان به ایران سه هزار نهال از این کشور با خود به ایران آورد. او با کشت چای در بخش جنوبی دریای خزر و در منطقه گیلان شهر لاهیجان برای اولین بار کشت چای را آغاز نمود.
محمد میرزا یا همان «کاشف السلطنه» در واقع سفیر ایران در هند بود. او معتقد بود که واردات چای به ایران هزینه زیادی برای کشور دارد، در حالی که پرورش چای می‌تواند موجب رشد اقتصاد کشور شود. در آن زمان هندی‌ها از آموزش روش های کاشت و پرورش چای به خارجی‌ها امتناع می‌کردند. اما کاشف السلطنه با پیگیری های مداوم و مطالعات پیوسته‌ای که در این زمینه انجام داد توانست روش کاشت و نوع اقلیم مورد نیاز برای پرورش چای را شناسایی کند.
او متوجه شد که شباهت‌های زیادی بین اقلیم‌های شمال کشور ایران و هندوستان وجود دارد. به همین دلیل برای کشت چای در ایران شهر لاهیجان را انتخاب کرد.
زمانی که چای را به کشور وارد کرد، ابتدا کشاورزان علاقه‌ای به کاشت این گیاه نداشتند. زیرا برای بهره‌برداری از این محصول به زمان زیادی نیاز بود. اما کاشف السلطنه سعی کرد با تشویق کشاورزان و آموزش دادن به آنها مزارع چای گسترده‌ای را در ایران ایجاد کند.
پس از آن کاشت چای در استان مازندران و گیلان نیز گسترش پیدا کرد. در سال ۱۹۳۴ اولین کارخانه مدرن چای راه‌اندازی شد. به این ترتیب رفته رفته چای به رایج‌ترین نوشیدنی در میان ایرانیان تبدیل شد.
امروزه ده‌ها کارخانه چای‌سازی در ایران وجود دارد. بد نیست بدانید در هزاران هکتار مزارع دامنه کوه‌های شمالی کشور چای کشت می‌شود. مقبره محمد میرزا در لاهیجان واقع شده است.
او به عنوان نماد فردی که چای را به کشور ایران وارد کرد شناخته می‌شود. داخل این آرامگاه موزه چای قرار دارد که در آن می‌توانید تمام ابزارهایی که در قدیم از آنها برای تهیه چای استفاده می‌شد را در کنار عکس‌ها و سایر لوازم مربوط به چای مشاهده کنید.
فوت و فن‌های خوشمزه شدن چای دمی مجلسی
چای ایرانی چند دقیقه برای دم شدن نیاز دارد؟
برای دم کشیدن چای سیاه ایرانی با برگ ریز، به ۱۵ تا ۲۰ دقیقه زمان نیاز است. برای تهیه چای با برگ درشت، به ۳۰ تا ۳۵ دقیقه زمان نیاز است. در این مدت، چای باید روی حرارت بخار آب کتری یا سماور بماند و دم بکشد.
بهترین زمان سرو چای ایرانی، چه وقتی است؟
بهترین زمان سرو چای ایرانی، ۴ تا ۶ دقیقه بعد از دم کشیدن چای است.
مقدار مناسب چای ایرانی برای دم کردن چقدر باید باشد؟
میزان مناسب چای به سلیقه و طبع افراد بستگی دارد ولی به ازای هر ۱ فنجان چای، ۱ قاشق چای‌خوری چای برگ ریز یا ۱ قاشق غذاخوری چای برگ درشت کافی است.
بهترین جنس قوری برای دم کردن چای چیست؟
جنس قوری که چای را در آن دم می‌کنید، هم روی طعم و هم رنگ چای تاثیر می‌گذارد. بهترین جنس قوری برای تهیه چای، قوری چینی است. در وهله بعد، قوری پیرکس یا شیشه‌ای است. دم کردن چای در قوری مسی، فلزی، آلومینیومی و حتی سرامیک نتیجه مطلوبی به شما نمی‌دهد.
محصولات مرتبط
