پودر گوجه فرنگی یکی از فرآورده‌های کاربردی و خوش‌طعم گوجه است که در آشپزی کاربرد زیادی دارد. با درست کردن پودر گوجه، علاوه بر افزایش عمر نگهداری گوجه فرنگی، می‌توانید به آسانی از طعم و رنگ گوجه فرنگی در انواع غذاها استفاده کنید. این پودر پرخاصیت نه تنها جایگزینی مناسب برای رب و سس گوجه‌فرنگی در بسیاری از غذاهاست، بلکه در تهیه انواع سوپ، انواع خورشت، انواع پاستا و انواع سس هم به کار می‌رود. در این مقاله از سرویس آشپزی در مجله کوروش ما طرز تهیه پودر گوجه فرنگی در خانه و نکات تهیه و خوشرنگ شدن آن را به شما آموزش خواهیم داد.
طرز تهیه پودر گوجه فرنگی در یک نگاه
برای طرز تهیه پودر گوجه فرنگی، ابتدا گوجه‌ها را شسته و به‌صورت یکنواخت خرد کنید. سپس آنها را با استفاده از روش‌هایی مانند خشک‌کردن در آفتاب، فر یا دستگاه خشک‌کن، خشک کنید تا هیچ رطوبتی نداشته باشد. در مرحله بعد، گوجه‌های خشک‌شده را در آسیاب‌کن یا غذاساز پودر کرده و بعد الک کنید تا بافتی یکدست و نرم داشته باشد. پودر گوجه را در ظروف تمیز و دربسته و در محیطی خشک و خنک نگهداری کنید تا کیفیت و طعم آن حفظ شود.
شما می‌توانید روش‌های مختلف طرز تهیه پودر گوجه فرنگی و مراحل درست کردن آن را در ادامه این مقاله بخوانید.
مواد لازم برای تهیه پودر گوجه فرنگی
| مواد اولیه | مقدار مورد نیاز |
| گوجه فرنگی | ۱ کیلوگرم |
| نمک | ۱ قاشق غذاخوری |
مدت زمان آماده‌سازی مواد اولیه: ۲۰ دقیقه
مدت زمان آماده‌سازی پودر گوجه در آفتاب: ۳ تا ۵ روز
مراحل طرز تهیه پودر گوجه فرنگی خانگی در آفتاب
پودر گوجه را به روش‌های مختلف می‌توانید به راحتی در خانه با گوجه خشک (روش های خشک گردن گوجه فرنگی) درست کنید. در ادامه طرز تهیه پودر گوجه برای درست کردن پفیلا یا انواع غذا و سس را به روش زیر دنبال کنید.
مرحله اول: گوجه فرنگی‌ها را آماده کنید
در ابتدا برای طرز تهیه پودر گوجه فرنگی، گوجه فرنگی‌های گوشتی و سفت را انتخاب کنید. آنها را بشویید. اجازه دهید کاملا خشک شوند. سپس روی تخته آشپزی، با چاقوی تیز، گوجه‌ها را به صورت حلقه‌های نازک و یکدست برش بزنید و کنار بگذارید.
مرحله دوم: گوجه‌ها را در سینی بچینید
گوجه‌ها را به صورت مرتب در سینی بچینید، طوری که روی هم قرار نگیرند. قرار گرفتن گوجه‌ها روی هم، باعث دیر خشک شدن و بالا رفتن احتمال کپک زدنشان میشود. سپس روی گوجه‌ها را نمک بپاشید. همه گوجه‌ها را به همین شکل آماده کنید و در آفتاب یا سایه‌آفتاب بگذارید.
انواع نمک را به روش‌های خرید حضوری و اینترنتی از فروشگاه‌های افق کوروش می‌توانید خریداری کنید.
مرحله سوم: گوجه فرنگی‌ها را خشک کنید
در این مرحله از طرز تهیه پودر گوجه فرنگی، گوجه‌ها را هر ۵ تا ۶ ساعت یکبار، زیر و رو کنید تا هر دو سمت ورقه‌های گوجه هوا بخورد و خشک شود. بسته به میزان رطوبت، ضخامت گوجه‌ها و گرمای هوا، ۳ تا ۵ روز طول می‌کشد تا گوجه‌ها کاملا خشک و شکننده شوند. سپس می‌توانید آنها را از جلو آفتاب بردارید. گوجه‌ها نباید بافت کشسان و چرمی داشته باشند.
مرحله چهارم: گوجه فرنگی‌ها را آسیاب کنید
در ادامه، گوجه‌های کاملا خشک شده را در آسیاب برقی یا غذاساز بریزید و کاملا پودر کنید تا یکدست شود. سپس پودر گوجه را الک کنید تا کاملا یکدست و صاف شود. پودر گوجه را در بطری تمیز، خشک و استریل بریزید و در جای خشک و خنک و دور از گرما و نور خورشید نگهداری کنید.
روش تهیه پودر گوجه فرنگی در فر
برای تهیه پودر گوجه فرنگی با استفاده از فر، ابتدا گوجه فرنگی‌های رسیده و گوشتی را پس از شست‌وشوی کامل، به قطعات نازک و یکنواخت برش داده و روی سینی فر که با کاغذ روغنی پوشانده شده است، به‌صورت منظم بچینید. سپس فر را روی دمای پایین، حدود ۵۰ تا ۷۰ درجه سانتی‌گراد، تنظیم کنید. قطعات گوجه را به مدت ۶ تا ۱۰ ساعت در فر قرار دهید تا فرآیند خشک‌سازی به‌آرامی و بدون سوختن انجام شود.
در طول این مدت، درب فر باید کمی باز گذاشته شود تا رطوبت حاصل از تبخیر آزادانه خارج شده و از ایجاد بخار و مرطوب شدن محیط داخلی جلوگیری شود. پس از خشک شدن کامل گوجه‌ها، آنها را در آسیاب برقی یا غذاساز پودر کرده و بعد کنید. پودر گوجه را در ظرفی خشک، دربسته و دور از نور و رطوبت نگهداری کنید تا خواص و رنگ آن حفظ شود. این روش مناسب‌ترین گزینه برای تهیه پودر گوجه فرنگی خانگی با کیفیت بالا و ماندگاری طولانی محسوب میشود.
دستور تهیه پودر گوجه‌فرنگی در دستگاه خشک کن
برای تهیه پودر گوجه فرنگی با استفاده از دستگاه خشک‌کن، ابتدا گوجه‌های رسیده، گوشتی و سالم پس از شست‌وشوی کامل، به صورت ورقه‌های نازک برش بزنید. سپس قطعات گوجه‌فرنگی به‌طور منظم و بدون تداخل بر روی سینی‌های دستگاه خشک‌کن چیده شده و دستگاه با دمای حدود ۵۵ تا ۶۵ درجه سانتی‌گراد تنظیم کنید.
مدت زمان خشک‌سازی بسته به ضخامت ورقه‌ها و نوع دستگاه، معمولا بین ۶ تا ۱۰ ساعت متغیر است و در طول فرآیند، جریان هوا باید به‌طور یکنواخت در محفظه گردش داشته باشد تا از مرطوب‌ماندن نواحی خاص جلوگیری شود. پس از اطمینان از خشک‌شدن کامل و عاری بودن گوجه‌ها از رطوبت، قطعات خشک‌شده را در آسیاب یا خردکن پودر کرده و سپس الک کنید. پودر گوجه را در ظروف خشک، دربسته و دور از نور و رطوبت نگهداری کنید.
نکات مهم در طرز تهیه پودر گوجه فرنگی
- گوجه‌های نرم و آبدار، گزینه‌های خوبی برای درست کردن پودر گوجه نیستند. از گوجه‌های گوشتی در طرز تهیه پودر گوجه فرنگی استفاده کنید.
- برش‌های گوجه باید ضخامت یکسان داشته باشند تا به صورت یکنواخت خشک شوند و برخی نواحی خشک یا مرطوب نمانند.
- اگر علائمی مانند تغییر رنگ، بوی ناخوشایند، یا چسبندگی غیرطبیعی مشاهده شد، بهتر است از مصرف آن خودداری شود.
- پاشیدن نمک روی گوجه فرنگی‌ها در زمان خشک شدن، ماندگاری آنها را بالا برده و از کپک زدن گوجه‌ها مخصوصا در آفتاب، جلوگیری می‌کند.
- پودر گوجه را در محل بدون رطوبت، با دمای ترجیحا زیر ۲۵ درجه سانتی گراد و در جایی دور از اجاق‌گاز، بخاری یا کابینت بالای گاز که گرم‌تر است، نگهداری کنید.
- از ظرف‌های شیشه‌ای یا پلاستیکی با درب کاملا محکم که هوا به آن نفوذ نکند، برای نگهداری پودر گوجه فرنگی استفاده کنید.
رازهای خوشرنگ شدن پودر گوجه فرنگی
برای داشتن پودر گوجه خوشرنگ، شفاف و قرمز متمایل به روشن، توجه به چند نکته طلایی ضروری است:
انتخاب نوع گوجه: گوجه فرنگی‌های گوشتی و پررنگ مثل گوجه ربی بهترین گزینه هستند. این نوع گوجه‌ها رنگدانه‌ی بیشتری دارند و طعم غنی‌تری ایجاد می‌کنند.
رسیده و شیرین بودن گوجه‌ها: گوجه‌هایی که کاملا رسیده‌اند و کمی شیرین هستند، نه تنها رنگ بهتری می‌دهند بلکه پودر حاصل، طعمی مطبوع‌تر دارد.
خشک‌کردن صحیح: خشک‌کردن آهسته و یکنواخت در دمای پایین (مثلا در فر با دمای ۵۰ تا ۶۰ درجه سانتی‌گراد) باعث حفظ رنگ قرمز طبیعی میشود. حرارت زیاد، رنگ گوجه را تیره یا متمایل به قهوه‌ای می‌کند.
خرد کردن به‌موقع: بلافاصله پس از خشک‌شدن کامل گوجه‌ها، باید پودر تهیه شود، چون باقی ماندن بیش از حد در معرض هوا باعث اکسید شدن و کاهش شفافیت رنگ میشود.
عدم افزودن پوست زیاد: اگرچه خشک‌کردن با پوست امکان‌پذیر است، اما پوست گوجه ممکن است باعث تیره‌شدن رنگ شود. در صورت تمایل به رنگ روشن‌تر، پوست را قبل از خشک‌کردن جدا کنید.
نگهداری درست پودر گوجه: پودر گوجه باید در ظرف تیره، دربسته و به دور از نور و رطوبت نگهداری شود تا رنگ و عطر آن حفظ شود.
راه‌های جلوگیری از چسبیدن پودر گوجه‌فرنگی
برای جلوگیری از چسبیدن پودر گوجه فرنگی، به‌ویژه هنگام آسیاب کردن، بسته‌بندی یا استفاده در غذا، به نکات زیر توجه کنید:
خشک‌کردن کامل: پودر گوجه فرنگی تنها زمانی سبک، روان و بدون چسبندگی است که گوجه‌ها کاملا خشک شده باشند. باقی‌ماندن رطوبت، دلیل اصلی چسبندگی پودر است.
آسیاب مرحله‌ای: اگر گوجه‌ها پس از خشک شدن کمی گرم هستند، اجازه دهید کاملا سرد شوند، سپس آنها را آسیاب کنید. گرما می‌تواند باعث چسبندگی پودر گوجه شود.
الک کردن نهایی: پس از آسیاب گوجه‌ها، استفاده از الک برای جدا کردن ذرات ریز از درشت، به جلوگیری چسبندگی پودر گوجه فرنگی کمک می‌کند.
نگهداری با ماده ضد رطوبت: قرار دادن کیسه‌های سیلیکاژل یا نم‌گیر طبیعی در ظرف پودر گوجه می‌تواند از جذب رطوبت جلوگیری کند.
استفاده در ظرف خشک و سرد: موقع بسته‌بندی یا استفاده در آشپزی، از ظروف خشک و خنک استفاده کنید. ظروف گرم یا مرطوب باعث چسبندگی سریع پودر گوجه فرنگی می‌شوند.
ترکیب با پودرهای خشک دیگر (در صورت استفاده صنعتی): گاهی در صنایع غذایی، پودر گوجه فرنگی با نشاسته یا پودرهای دیگر ترکیب می‌شوند تا رطوبت‌پذیری آن کاهش پیدا کند.
نکات کلیدی برای افزایش ماندگاری پودر گوجه‌فرنگی
برای حفظ کیفیت، رنگ، عطر و ایمنی پودر گوجه فرنگی در بلندمدت، رعایت نکات زیر بسیار کاربردی و مهم است:
خشک‌سازی کامل اولیه: از حذف کامل رطوبت گوجه فرنگی‌ها پیش از آسیاب کردن آنها مطمئن شوید چون رطوبت باقیمانده باعث فساد زودهنگام میشود.
استفاده از الک برای ایجاد بافت یکنواخت: ذرات درشت‌تر پودر گوجه جذب رطوبت بیشتری دارند و خطر کپک‌زدگی پودر گوجه را افزایش می‌دهند.
نگهداری در ظروف مناسب: استفاده از ظروف شیشه‌ای یا پلاستیکی با درب محکم، کاملا خشک و غیر شفاف برای جلوگیری از نفوذ نور و رطوبت می‌تواند ماندگاری پودر گوجه را بالا ببرد.
محیط نگهداری استاندارد: قرار دادن ظروف حاوی پودر گوجه در جای خنک، خشک و دور از نور مستقیم و دمای بالا از اکسید شدن رنگ و طعم گوجه جلوگیری می‌کند.
افزودن جاذب رطوبت: استفاده از بسته‌های سیلیکاژل یا نم‌گیرهای خوراکی در داخل ظرف برای حفظ خشکی، می‌تواند رطوبت را کاهش داده و ماندگاری آن را بالا ببرد.
عدم تماس مکرر با هوا: باز و بسته‌کردن مداوم ظرف حاوی پودر گوجه فرنگی، باعث جذب رطوبت محیط و کاهش عمر پودر گوجه میشود. بنابراین ترجیحا از ظرف‌های کوچک‌تر برای مصرف روزانه استفاده کنید.
تاریخ گذاری محصول: تاریخ تولید و انقضای پودر گوجه را بر روی بسته‌بندی بنویسید و در صورت افت کیفیت، از مصرف آن خودداری کنید.
پودر گوجه برای چه غذاهایی استفاده میشود؟
پودر گوجه فرنگی با داشتن طعم غلیظ و رنگ جذاب، در بسیاری از غذاها کاربرد دارد. اگر شما هم سوال دارید که پودر گوجه برای چی خوبه، می‌توانید به روش‌های زیر از آن استفاده کنید.
- در تهیه انواع سوپ‌ها مانند سوپ سبزیجات، سوپ گوجه فرنگی، یا سوپ عدس و سوپ دال عدس، برای افزایش طعم و رنگ
- در تهیه انواع خورشت‌ها و خوراک‌ها به عنوان جایگزین رب گوجه فرنگی (طرز تهیه رب گوجه فرنگی)
- در تهیه انواع سس‌ها به عنوان ماده پایه‌ای برای تهیه سس پاستا، سس پیتزا، سس مارینارا یا سس‌های خشک برای چیپس و اسنک
- در تهیه نودل و ماکارونی به عنوان طعم‌دهنده خشک در ترکیب با پودرهای ادویه‌ای دیگر
- در تهیه انواع قاطی پلوها مثل لوبیا پلو، عدس‌پلو، یا دمی‌گوجه، برای تقویت طعم
- در تهیه انواع غذاهای فوری و خشک یا غذاهای نیمه آماده مثل سوپ فوری، چیپس سبزیجات یا نودل فوری
علاوه بر این، پودر گوجه را در ادویه‌های ترکیبی مثل ادویه ماست، ادویه مرغ، یا ترکیب ادویه مدیترانه‌ای می‌توانید به کار ببرید تا هم غذا را خوش‌طعم‌تر و هم خوش‌رنگ‌تر کند.
سوالات متداول درباره درست کردن پودر گوجه فرنگی
۱- هر ۱ کیلو گوجه چقدر پودر گوجه می‌دهد؟
میزان پودر گوجه که از هر ۱ کیلوگرم گوجه فرنگی تازه به‌دست می‌آید، به عوامل مختلفی مثل نوع گوجه، میزان رطوبت آن و روش خشک‌کردن گوجه فرنگی بستگی دارد. اما به‌طور میانگین از هر ۱ کیلوگرم گوجه تازه حدود ۷۰ تا ۱۲۰ گرم پودر گوجه‌فرنگی خشک به دست می‌آید.
۲- مدت ماندگاری پودر گوجه‌فرنگی چقدر است؟
مدت ماندگاری پودر گوجه‌فرنگی بسته به شرایط نگهداری و کیفیت فرآوری آن متغیر است، اما به‌طور معمول در شرایط نگهداری استاندارد (ظرف دربسته، محیط خشک، خنک و تاریک)، پودر گوجه با حفظ کیفیت، رنگ و طعم، به مدت حدود ۱۲ تا ۱۸ ماه قابل استفاده خواهد بود. در صورت بسته‌بندی صنعتی خلأ یا افزودن مواد نگهدارنده ماندگاری پودر گوجه تا ۲۴ ماه یا بیشتر خواهد شد.
۳- ارزش غذایی پودر گوجه بیشتر است یا رب گوجه؟
از نظر تغذیه‌ای، هر دو محصول گوجه فرنگی خواص ارزشمندی دارند، پودر گوجه فرنگی در حالت خانگی و فرآوری ملایم، ارزش تغذیه‌ای بهتری از نظر فیبر، آنتی‌اکسیدان و ماندگاری دارد. رب گوجه فرنگی به خاطر حرارت بالا، لیکوپن فعال‌تری دارد اما ممکن است برخی از مواد مغذی در آن کاهش یافته باشد.
۴- آیا برای طرز تهیه پودر گوجه فرنگی، باید پوست گوجه را بگیریم؟
گرفتن پوست گوجه برای درست کردن پودر گوجه ضروری نیست، اما در تهیه پودر با کیفیت بالا، مخصوصا برای مصارف خاص، می‌تواند تأثیر قابل‌توجهی در ظاهر، بافت و طعم نهایی محصول داشته باشد
در صورت استفاده گوجه با پوست، پودر گوجه فیبر بیشتری دارد و تهیه آن هم ساده‌تر است. با این حال، ممکن است بافت نهایی پودر گوجه کمی زبرتر و رنگ آن تا حدی تیره‌تر و مات‌تر شود.
در صورت گرفتن پوست گوجه، پودر نهایی دارای بافتی نرم‌تر و رنگی روشن‌تر و شفاف‌تر خواهد بود. این روش برای تهیه پودر مرغوب‌تر و مناسب استفاده در سس‌ها، چاشنی‌های لطیف یا ترکیبات تجاری ترجیح داده میشود.