مصرف شلغم در دوران بارداری مفید است یا مضر؟ شلغم از انواع سبزیجات یا گیاهان پرخاصیت است که با شروع پاییز به بازار راه پیدا می‌کند. معمولا نام شلغم با درمان سرماخوردگی، گره خورده و خواص و فواید شلغم برای سلامتی شناخته شده است. اما آیا برای خانم‌های باردار، خوردن شلغم مضر نیست؟ آیا خانم‌های باردار می‌توانند شلغم را در دوران حاملگی خود بدون آسیب به خودشان و جنین مصرف کنند؟ در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش به بررسی خواص شلغم در بارداری و همچنین مضرات خوردن شلغم در دوران حاملگی می‌پردازیم.
در مورد مواد مغذی شلغم بیشتر بدانید
شلغم را به عنوان یک سبزی یا گیاه که هم ریشه و هم برگ آن خوراکی است، در رژیم غذایی به کار می‌رود. علاوه بر این، هم به صورت پخته و هم به صورت خام مصرف می‌شود. خوردن آب شلغم هم برای بهره بردن از فواید آن برای سلامتی، متداول است. در ۵۵ گرم شلغم پخته می‌توانید مواد مغذی و ویتامین‌های زیر را پیدا کنید:
• ۱۸ کالری
• ۰.۸۲ گرم پروتئین
• ۰.۱۷ گرم چربی
• ۳.۹۲ گرم کربوهیدرات
• ۱.۸ گرم فیبر
• ۰.۴۵ گرم شکر
• ۱۰۴ میلی‌گرم کلسیم
• ۰.۶۱ میلی‌گرم آهن
• ۱۷ میلی‌گرم منیزیم
• ۲۳ میلی‌گرم فسفر
• ۱۶۳ میلی‌گرم پتاسیم
• ۱/۰ میلی‌گرم روی
• ۳۳ میلی‌گرم ویتامین C
• ۱۰۵ میکروگرم فولات
• ۳۱۸ میکروگرم ویتامین A
• ۱۳۸ میکروگرم ویتامین K
فواید شلغم در بارداری برای سلامت مادر و جنین
همان طور که گفته شد، خوردن ریشه و برگ شلغم در دوران بارداری، بسیار مفید است و خواص درمانی زیادی برای سلامتی مادر و کودک دارد. حتی برگ شلغم ترکیبات و مواد مغذی بیشتری نسبت به ریشه آن دارد. بنابراین، از مزایای آن برای سلامتی می‌توانید بیشتری بهره را ببرید و حتی در انواع سالاد از آن استفاده کنید.
۱- خواص شلغم در بارداری برای دستگاه گوارش
در خانم‌های باردار، مخصوصا در ماه‌های پایانی بارداری، عارضه یبوست از مشکلات شایع این دوران به حساب می‌آید. شلغم سرشار از فیبر و آب است که به جلوگیری از یبوست، نظم بخشیدن به عملکرد دستگاه گوارش و حفظ سلامت دستگاه گوارش در زنان باردار کمک می‌کند.
۲- خواص شلغم برای دیابت بارداری
دیابت بارداری نیز از دیگر مشکلاتی است که برخی خانم‌های باردار را درگیر می‌کند. شلغم به عنوان یک خوراکی حاوی مقادیر زیادی فیبر شناخته می‌شود و افراد مبتلا به دیابت نوع ۱ که رژیم‌های غذایی پرفیبر مصرف می‌کنند، سطح گلوکز خون پایین‌تری دارند. همچنین افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ که فیبر بیشتری را در رژیم غذایی خود قرار می‌دهند، می‌توانند سطح قند خون، چربی‌ها و انسولین را بهبود بخشند.
سبزی شلغم همچنین حاوی آنتی‌اکسیدانی به نام «آلفا لیپوئیک اسید» است که باعث کاهش سطح گلوکز، افزایش حساسیت به انسولین و جلوگیری از تغییرات ناشی از استرس اکسیداتیو در بیماران مبتلا به دیابت می‌شود و برای دیابت بارداری مفید است.
۳- خواص شلغم در بارداری برای درمان سرطان
شلغم و سایر سبزیجات چلیپایی مثل کلم بروکلی، دارای مواد مغذی هستند که مصرف آن‌ها باعث محافظت از بدن در برابر سرطان می‌شود. «سولفورافان»، یک ترکیب حاوی گوگرد است که به سبزیجات چلیپایی، طعم تلخ می‌دهد و می‌تواند در برابر سرطان محافظت ایجاد کند. این ترکیب را می‌توان در شلغم نیز پیدا کرد. علاوه بر این، شلغم به عنوان یک منبع عالی از آنتی‌اکسیدان ویتامین ث، به مبارزه با تشکیل رادیکال‌های آزاد که عامل سرطان هستند، کمک می‌کند.
۴- خوردن شلغم در بارداری برای درمان کمبود آهن
کمبود آهن به عنوان رایج‌ترین مشکل سلامتی در میان مردم کشورهای توسعه یافته به حساب می‌آید و یکی از علل اصلی بیماری کم‌خونی است. بد نیست بدانید که بسیاری از مادران نیز با این مشکل مواجهند و همین موضوع می‌تواند جذب آهن خود را کاهش داده و بر سلامت عمومی بدن مادر، تاثیر منفی بگذارد.
خوردن غذاهای سرشار از ویتامین ث، همراه با غذاهای غنی از آهن، توانایی بدن برای جذب آهن را به حداکثر می‌رساند. شلغم به تنهایی منبع عالی ویتامین ث و آهن است که به سلامت و رشد جنین کمک بسیاری می‌کند.
۵- خواص شلغم در بارداری برای سلامت استخوان‌ها
احتمالا شما هم شنیده‌اید که خانم‌ها در دوران بارداری و شیردهی، با ضعف و تحلیل استخوان‌ها، خرابی دندان‌ها و در کل با کمبود کلسیم مواجه می‌شوند. شلغم از سبزیجاتی است که بالاترین میزان کلسیم را در خود جای داده و وجود ویتامین‌های دیگر مثل ویتامین آ و مواد مغذی مثل فسفر و منیزیم به سلامت استخوان‌ها کمک می‌کند. همچنین وجود ویتامین K در این سبزی، می‌تواند جذب کلسیم را بالا ببرد.
۶- سلامت پوست و مو با شلغم در دوران بارداری
به خاطر محتوای بالای ویتامین A در شلغم، این سبزی، به سلامت پوست و مو در زنان باردار کمک می‌کند. علاوه بر این، ویتامین آ، در تولید سبوم برای مرطوب نگه داشتن موها، نقش مهمی دارد. در ضمن از آن جایی که شلغم حاوی ویتامین ث است، به تولید کلاژن و حفظ آن می‌پردازد. در کنار این‌ها، یکی از دلایل ریزش مو در دوران بارداری، کمبود آهن است که خوردن شلغم می‌تواند با تامین آهن مورد نیاز بدن، به رشد و سلامت موها کمک کند.
۷- خواص شلغم در بارداری برای سلامت قلب
مصرف شلغم در دوران بارداری چه به صورت پخته و چه به صورت خام و حتی خوردن آب و برگ شلغم می‌تواند عملکرد قلب و عروق را بهبود ببخشد. نیترات موجود در شلغم به سلامت قلبی و عروقی کمک می‌کند و خطر بروز بیماری عروق کرونر قلب، سکته مغزی و فشار خون بالا را کاهش می‌دهد.
بیشتر بخوانید: بهترین مواد غذایی برای پایین آوردن فشار خون
۸- پیشگیری از افسردگی بارداری با مصرف شلغم
به خاطر تداخل در هورمون‌ها طی دوران بارداری، افسردگی یکی از مشکلات شایع در دوران بارداری است که برخی خانم‌ها را درگیر می‌کند. شلغم حاوی فولات است و مصرف آن باعث جلوگیری از تشکیل بیش از حد اسید آمینه «هموسیستئین» در بدن شده و به پیشگیری از افسردگی بارداری کمک می‌کند. شلغم با تولید هورمون‌های سروتونین، دوپامین و نوراپی نفرین، باعث بهبود خواب، اشتها، بهبود خلق و خو و جلوگیری از افسردگی می‌شود.
۹- خواص شلغم در بارداری برای ریه
وجود ویتامین ث در شلغم می‌تواند به سلامت ریه‌ها مخصوصا در افرادی که سیگاری هستند و همچنین مادرانی که مشکلات ریوی دارند، کمک کند.
۱۰- تقویت سیستم ایمنی بدن با شلغم
شلغم از سبزیجاتی است که خوردن آن در زمان ابتلا به سرماخوردگی متداول است و همین موضوع نشان می‌دهد که این سبزی توانایی زیادی در تقویت سیستم ایمنی بدن داشته و به بهبود عملکرد آن در برابر بیماری‌های و عفونت‌ها کمک می‌کند.
مضرات شلغم در دوران بارداری
۱- شلغم در بارداری افراد مبتلا به کم کاری تیروئید
خوردن شلغم در دوران بارداری هیچ منعی ندارد و تنها در مورد مادران مبتلا به کم کاری تیروئید، احتیاط‌هایی باید رعایت شود. از آن جایی که میزان متابولیسم یا سوخت و ساز پایه در افراد مبتلا به کم کاری تیروئید کاهش می‌یابد، این بیماران علاوه بر دریافت دارو باید از مشاوره‌های متخصصان تغذیه نیز بهره‌مند شوند.
این افراد باید از مصرف زیاد مواد غذایی «گواتروژن» پرهیز کرده و سبزیجات را به صورت پخته مصرف کنند. مواد غذایی گواتروژن‌دار شامل انواع کلم، شلغم، روغن کلزا (کانولا)، بادام زمینی، ارزن و سویا می‌شود.
۲- شلغم و مصرف آن برای افراد دارای حساسیت
در افرادی که به خوردن سبزیجات چلیپایی یا صلیبی، حساسیت دارند، خوردن شلغم ممکن است باعث ایجاد سنگ کلیه و مثانه شود.
طریقه مصرف شلغم در بارداری
شلغم را در بارداری می‌توانید به شکل‌های مختلف در رژیم غذایی جای دهید:
• خوردن برگ شلغم در بارداری یا برش‌های نازک ریشه آن، به صورت خام در سالاد یا ساندویچ
• به صورت آب پز یا تفت داده با کمی روغن و میکس شده در ماست
• استفاده از شلغم در سوپ
• در طرز تهیه غذاهایی مثل آش شلغم، شلغم پلو و سوپ شلغم
شلغم و عسل در بارداری
برای مادرانی که در دوران بارداری دچار سرماخوردگی می‌شوند، خوردن شلغم و عسل مفید است. در این روش، داخل یک شلغم را باید خالی کنید و در حفره‌ای که درست کرده‌اید، به اندازه یک قاشق چای‌خوری عسل بریزید. شلغم و عسل را روی بخاری یا داخل مایکروفر بگذارید تا شلغم نرم شود. سپس آن را نوش جان کنید.
البته به برخی خانم‌های باردار در ماه‌های ابتدایی حاملگی توصیه می‌شود که از خوردن عسل طبیعی خودداری کنند. بهتر است در مورد این موضوع با پزشک خود مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: خواص و مضرات زردآلو خشک برای زنان باردار
سوالات متداول
آیا خوردن شلغم در بارداری جنین را زشت می‌کند؟
هر چند بر اساس باورهای عمومی خوردن شلغم در اوایل بارداری و یا خوردن آب آن در بارداری باعث زشت شدن جنین می‌شود، اما این باور هیچ پایه و اساس علمی ندارد. درحقیقت زشتی و زیبایی فرزندان به ژنتیکی که از والدین به ارث می‌برد، بستگی دارد و به خوردن شلغم یا سایر مواد غذایی هیچ ارتباطی ندارد.
چه مادرانی باید از مصرف شلغم در دوران بارداری پرهیز کنند؟
مادرانی که دچار کم‌کاری تیروئید هستند و سوخت و ساز پایه بدنشان ضعیف است، باید از مصرف شلغم چه به صورت خام و چه به صورت پخته، پرهیز کنند.
