دقیقا شب یلدا ۱۴۰۱ کی هست؟ آیا می‌دانید امسال شب یلدا کی هست و در چه روزی جشن گرفته می‌شود؟ برای پاسخ به این پرسش که دقیقا شب یلدا ۱۴۰۱ کی و چه روزی است و تاریخ شب یلدا به قمری و میلادی، این مطلب از مجله کوروش را بخوانید. همچنین در این مقاله از سرویس سبک زندگی توضیح داده‌ایم که چه داستان‌ها و قصه‌هایی از اساطیر کهن ایرانی پشت این شب قرار دارد. در انتهای مقاله به سوالات متداول در مورد تاریخ دقیق شب یلدا ۱۴۰۱ پاسخ خواهیم داد.
شب یلدا ۱۴۰۱ کی هست؟
آیا می‌دانید امسال شب یلدا ۱۴۰۱ کی هست؟ شب یلدا ۱۴۰۱ چه روزی است و دقیقاً در چندم دی ماه جشن گرفته می‌شود. شب یلدا یا شب چله یکی از کهن‌ترین جشن‌های ایرانی است که در شامگاه ۳۰ آذر یعنی آخرین روز پاییز، جشن گرفته می‌شود.
درواقع تاریخ دقیق شب یلدا به شمسی مصادف است با روز چهارشنبه، ۳۰ آذر ۱۴۰۱ و تاریخ دقیق شب یلدا ۱۴۰۱ به میلادی مصادف است با چهارشنبه ۲۱ دسامبر ۲۰۲۲. در تقویم قمری شب یلدا ۱۴۰۱ مصادف است با ۲۶ جمادی الاول سال ۱۴۴۴.
شب یلدا نماد چیست؟
همانطور که می‌دانید تاریخ شب یلدا ۱۴۰۱ روز سه شنبه ۳۰ آذر است و چیزی تا این روز باقی نمانده است. اما آیا می‌دانید شب یلدا نماد چیست و چرا تا این حد برای ما ایرانیان اهمیت دارد. درست با به پایان رسیدن شب یلدا در ۳۰ آذر پاییز به پایان می‌رسد. از اول دی ماه روزها به تدریج طولانی‌تر و شب‌ها کوتاه می‌شوند و یلدا دقیقاً در میان ۳۶۵ روز سال طولانی‌ترین شب سال است.
از زمان‌های دور شب یلدا برای مردم ایران نماد پیروزی روشنایی بر تاریکی بود. مردم ایران باستان بر این باور بودند که در شب یلدا تاریکی و روشنایی یا بدی و خوبی به ستیز با هم می‌پردازند و بعد از پیروزی روشنایی صبح آفتاب دوباره طلوع می‌کند. از همین رو یلدا برای ایرانی‌ها نماد عشق، محبت، روشنایی و خورشید است.
تاریخچه شب یلدا
آشنا شدن با تاریخچه شب یلدا در کنار این که شب یلدا ۱۴۰۱ چه روزی است و چه جایگاهی در تقویم ما ایرانیان دارد، می‌تواند شیرینی این شب طولانی را برایمان دلچسب‌تر کند. «یلدا» یک واژه سریانی به معنای زایش و تولید است.
ابوریحان بیرونی معتقد بود که یلدا به معنای «میلاد خورشید» است و هنوز هیچ‌کس نمی‌داند که این واژه چگونه و از چه زمانی وارد زبان فارسی شده است. برخی معتقد هستند که واژه یلدا توسط مسیحیانی که از روم باستان به ایران مهاجرت کردند، وارد فرهنگ ما شده است.
در مورد تاریخچه شب یلدا باید بدانید که قدمت این شب دقیقاً مشخص نیست و گفته می‌شود که پیشینه ۷ هزار ساله دارد. آثار و ظروف به جای مانده از هزاران سال پیش نشان می‌دهد که این شب از ۷ هزار سال پیش نیز در میان ایرانی‌ها جشن گرفته می‌شد و شبی خاص تلقی می‌شد.
شب یلدا از زمان داریوش یکم یعنی حدود ۵۰۰ سال پیش در تقویم ما ایرانی‌ها ثبت شد و از آن زمان با شوق و اشتیاق زیادی این مراسم اجرا می‌شد. در مورد شب یلدا فلسفه‌های مختلفی وجود دارد.
برخی اظهار می‌کنند که یلدا شب پیروزی نور بر تاریکی است و برخی دیگر این شب را به عنوان شب «تولد میترا» یا «الهه خورشید» می‌شناسند. به هر حال این شب از گذشتگان دور در میان ایرانی‌ها وجود داشته و تا به امروز به عنوان شبی برای دور هم بودن، شادی و امیدواری شناخته می‌شود.
چرا شب یلدا دور هم جمع می‌شویم؟
شب یلدا یکی از نمادین‌ترین شب‌ها در فرهنگ کهن ایرانی است و به عنوان بلندترین یا طولانی‌ترین شب سال شناخته می‌شود. در این روز، طول روزها در نیمکره شمالی بلندتر می‌شود که به این اتفاق «انقلاب زمستانی» گفته می‌شود. در نیمکره شمالی میانگین لحظه انقلاب زمستانی ساعت ۰۶: ۶ به وقت ایران و روز اول دی ماه (معمولا مصادف با ۲۲ دسامبر) است.
نقطه مقابل انقلاب زمستانی، «انقلاب تابستانی» است که اول تیرماه اتفاق می‌افتد و خورشید از شمال شرقی‌ترین حالت ممکن طلوع و در شمال غربی‌ترین حالت ممکن غروب می‌کند.
روز آخر پاییز یعنی ۳۰ آذر ماه در فرهنگ‌های مختلف، گرامی و مهم دانسته شده و یلدا یا شب چله، کریسمس و حانوکا (عید یهودیان) ریشه در این روز دارند. در اساطیر ایرانی، این روز را مصادف با زایش خورشید (ایزد مهر) دانسته‌اند و به همین دلیل هم مسیحیان کریسمس را با آن مرتبط دانسته‌اند.
بیشتر بخوانید: عجیب ترین آداب و رسوم شب یلدا در کشورهای مختلف دنیا
جشن گرفتن برای دور کردن نحسی شب یلدا
شاید جالب باشد ولی شب یلدا در فرهنگ ایرانی‌ها به عنوان «شبی نحس» شناخته می‌شده است. برای ایرانیانی که شغل اصلی‌شان کشاورزی و دامداری بوده، این شب که خبر از شروع فصل زمستان و سردی سال می‌داده، اصلا خبر خوبی نبوده است.
علاوه بر این، به اعتقاد ایرانیان باستان، تاریکی مظهر و نماینده اهریمن بوده و در شب یلدا، به خاطر طولانی بودن، این تاریکی افزایش پیدا می‌کرده است. بنابراین ایرانیان برای دور کردن تاریکی و شیطان، این شب را آتش روشن می‌کردند و گرد هم جمع می‌شده‌اند تا شیطان و اهریمن را دور کنند.
در این دور هم جمع شدن‌ها، ایرانی‌ها سفره‌ای را به نام «مِیَزد» می‌انداخته‌اند و طبق آداب و رسوم شب یلدا در آن انواع و اقسام میوه‌های تازه و خشک یا خوراکی‌ها و آجیل‌هایی را که نگه داشته بودند، قرار می‌دهند.
ایرانی‌ها در شب یلدا علاوه لذت بردن از خوراکی‌ها و نمادهای شب یلدا، خوردن هندوانه یلدا، به رقص و پایکوبی و شادی و گفت‌وگو و گرفتن فال حافظ و خواندن شعر یلدایی هم می‌پرداخته‌اند.
داستان‌های اساطیری ایرانیان باستان درباره شب یلدا
زرتشتیان به ایزدی به نام «رپیهون» rapihvan اعتقاد دارند که گرما می‌بخشد و در فصل تابستان، بالاترین قدرت را دارد و به بالاترین جایگاه خود می‌رسد. در آخرین روز زمستان، این ایزد به دنیای زیرزمینی می‌رود و از ریشه گیاهان نگهداری می‌کند و آن‌ها را گرم نگه می‌دارد تا از سرمای زمستان خشک نشوند.
اگر در فصل تابستان دوباره چشمه‌ها می‌جوشند و گیاهان سرسبز می‌شوند، به‌خاطر وجود و تلاش‌های این ایزد در «زیرِ زمین» است. هنگامی که این ایزد به زیر زمین می‌رود برای نیرو بخشیدن به آن، باید جشن‌های آتش برگزار می‌شده، مثل جشن آتش که در تقویم زرتشتیان مصادف با ۲۰ آذرماه است.
علاوه بر این، شب یلدا، چهل روز بعد از تولد این ایزد و یادمانی از «نیرو گرفتن» و «بزرگ شدن» او است. بازگشت ایزد رپیهون در بهار نشان از پیروزی نهایی است.
شب یلدا ۱۴۰۱ چقدر طولانی‌تر است؟
شب یلدا ۱۴۰۱ مثل تمام شب یلداهای دیگر تنها حدود ۱ دقیقه (یا کمتر) نسبت به دیگر شب‌های سال طولانی‌تر است. در «ماکو» طولانی‌ترین شب یلدا و در «چابهار» می‌توانید کوتاه‌ترین یلدای سال را تجربه کنید.
این تفاوت به خاطر موقعیت جغرافیایی این دو شهر است. یعنی هر چه به سمت شمال غرب بروید، شب یلدا طولانی‌تر و به سمت جنوب شرق، کوتاه‌‌تر خواهد بود. پیشنهاد می‌کنیم مقاله چرا شب یلدا بلندتر است را هم در مجله کوروش بخوانید.
شب یلدا ۱۴۰۰ کی بود؟
در پاسخ به این سوال که شب یلدا ۱۴۰۰ دقیقا کی بود باید بگوییم شب یلدا از غروب ۳۰ آذر ماه، یعنی آخرین روز پاییز آغاز می‌شود و تا صبح یکم دی ماه هر سال ادامه دارد. این تاریخ در تقویم میلادی مصادف با ۲۰، ۲۱ و ۲۲ دسامبر (بر اساس سال میلادی) متغیر است. شب یلدا سال ۱۴۰۰ این تاریخ برابر با ۳۱ دسامبر و روز سه شنبه بود.
در تقویم قمری، این روز مصادف با ۱۶ جمادی الاول سال ۱۴۴۳ است. بنابراین شب یلدا ۱۴۰۰ مصادف با غروب روز سه‌شنبه ۳۰ آذر ماه ۱۴۰۰ برابر با ۲۱ دسامبر ۲۰۲۱ و ۱۶ جمادی الاول ۱۴۴۳ بود.
سوالات متداول
شب یلدا سال ۲۰۲۲ کی هست؟
این شب به تاریخ میلادی مصادف با چهارشنبه ۲۱ دسامبر سال ۲۰۲۲ است.
شب یلدا ۲۹ است یا ۳۰ آذرماه؟
آخرین روز از فصل پاییز که همان ۳۰ آذر ماه است، شب یلدا برگزار می‌شود.
شب یلدا ۱۴۰۱ چند شنبه است؟
شب یلدا ۱۴۰۱ روز چهارشنبه ۳۰ آذر است.
قدمت شب یلدا به چه زمانی می‌رسد؟
برگزاری مراسم شب یلدا به بیش از ۷ هزار سال پیش برمی‌گردد.
شب یلدا چه ماهی است؟
شب یلدا در آخرین روز پاییز، یعنی ۳۰ آذر ماه جشن گرفته می‌شود.
