آش دندونی یا دندونک گیلانی که به عنوان گندم باقالی نیز شناخته می‌شود، یک مدل آش دندونی متفاوت و خوشمزه است که هم به مناسبت رویش اولین دندان کودک و هم در روزهای سرد زمستان برای تقویت سیستم ایمنی بدن تهیه می‌شود. در این مقاله از سرویس آشپزی در مجله کوروش می‌توانید با طرز تهیه آش دندونی گیلانی و همه فوت و فن‌های درست کردن این آش مقوی آشنا شوید.
مواد لازم برای تهیه آش دندونی گیلانی
| مواد اولیه | مقدار مورد نیاز |
| گندم با پوست | ۳ لیوان فرانسوی دسته‌دار |
| لوبیا چیتی یا لوبیا قرمز | ۱/۳ لیوان فرانسوی دسته‌دار |
| نخود | نصف لیوان فرانسوی دسته‌دار |
| نمک و فلفل سیاه | به مقدار لازم |
| آب قلم | به مقدار لازم (اختیاری) |
| باقلا خشک | نصف لیوان فرانسوی دسته‌دار |
| نقل (برای تزیین آش) | به مقدار دلخواه |
| کشمش (برای تریین آش) | به مقدار دلخواه |
مدت زمان آماده‌سازی مواد: ۲۴ ساعت
مدت زمان پخت آش دندونی گیلانی: ۳ ساعت
مراحل طرز تهیه آش دندونی گیلانی بدون گوشت
آش دندونی گیلانی یک مدل آش جشن دندونی سنتی است که برای تهیه آن تنها از ترکیب گندم و لوبیا چیتی، نخود همراه با نقل و کشمش استفاده می‌شود. در ادامه مراحل طرز تهیه آش گندم باقلا را دنبال کنید.
مرحله اول؛ گندم، لوبیا، نخود و باقالی را بخیسانید
در اولین مرحله از درست کردن این آش دندونی خوشمزه باید گندم با پوست را بشویید و شب تا صبح در یک ظرف آب قرار دهید. لوبیا چیتی، نخود و باقلا خشک را نیز در دو ظرف آب جداگانه بریزید و اجازه دهید برای ۲۴ ساعت در آب بمانند و خیس بخورند. در این مدت حتما چند بار آب لوبیا، نخود و باقلا را عوض کنید تا نفخ آن‌ها گرفته شود و سریع‌تر بپزند.
در صورت تمایل می‌توانید باقلا خشک، لوبیا چیتی یا لوبیا قرمز و نخود و گندم را به صورت اینترنتی و حضوری از فروشگاه‌های افق کوروش خریداری کنید.
مرحله دوم؛ لوبیا چیتی و نخود را بپزید
در این مرحله از طرز تهیه گندم باقلای گیلانی باید لوبیا چیتی و نخود را در دو قابلمه جداگانه بریزید و روی حرارت قرار دهید تا بپزند. از آن جایی که مدت زمان پخت حبوبات متفاوت است، برای پخت دندونی گیلانی معمولا حبوبات به صورت جداگانه پخته می‌شوند تا له نشوند.
مرحله سوم؛ گندم را بپزید
در این مرحله گندم را در یک قابلمه جداگانه بریزید و مقداری آب قلم و آب به آن اضافه کنید. اجازه دهید گندم برای ۲ الی ۳ ساعت بپزد و کاملا نرم شود. اصلی‌ترین ماده تشکیل دهنده این آش دندونی گندم است و برای تهیه آن باید از گندم با پوست استفاده کنید.
مرحله چهارم؛ باقلا را بپزید
باقلا خشک را با پوست در یک قابلمه دیگر بریزید و مقداری آب به آن اضافه کنید. قابلمه را روی حرارت قرار دهید تا باقلا به خوبی بپزد و نرم شود.
مرحله پنجم؛ آش دندونی گیلانی را در ظرف بچینید
در این مرحله باید گندم پخته شده را در یک ظرف بریزید. سپس لوبیا و نخود را اضافه کنید. باقلای پخته شده را نیز روی همه مواد بریزید. به خاطر داشته باشید که قبل از ریختن حبوبات و گندم در ظرف سرو، باید آن‌ها را آبکش کنید و در صورت تمایل کمی نمک و فلفل سیاه به مواد بزنید. یکی از تفاوت‌های آش دندونی گیلان با سایر انواع آش این است که این آش به صورت کاملا خشک و بدون آب درست می‌شود.
می‌توانید نمک و فلفل سیاه را به صورت اینترنتی و حضوری از فروشگاه‌های افق کوروش خریداری کنید.
مرحله ششم؛ گندم باقلای گیلانی را سرو کنید
بعد از این که مواد دندونی گیلانی را در ظرف مناسب ریختید، حالا باید نقل‌ها را همراه با کشمش به سایر مواد اضافه کنید. مقدار نقل و کشمشی که در این آش استفاده می‌شود، سلیقه‌ای است، اما باید به اندازه‌ای باشد که موقع خوردن هر قاشق از این آش طعم شیرینی را احساس کنید.
در صورت تمایل می‌توانید انواع نقل و کشمش را به صورت اینترنتی و حضوری از فروشگاه‌های افق کوروش خریداری کنید.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه آش گندم
نکات و فوت و فن‌های آش دندونی گیلانی
- برای تهیه آش دندونی به روش سنتی گیلانی می‌توانید بنا به سلیقه خودتان از لوبیا چیتی یا لوبیا قرمز و یا به روش سنتی لوبیا کشاوری استفاده کنید.
- در طرز تهیه آش دندونی بچه به روش گیلانی می‌توانید حبوبات و گندم را با آب قلم بپزید یا مقداری عصاره گوشت به آن‌ها اضافه کنید تا خوشمزه‌تر شوند. در صورت تمایل می‌توانید عصاره گوشت را به صورت اینترنتی و حضوری از فروشگاه‌های افق کوروش خریداری کنید.
- اضافه کردن نخود و لوبیا به آش دندونی گیلانی اختیاری است. در صورت تمایل می‌توانید لوبیا یا نخود را حذف کنید.
- برای تهیه این آش دندونک بهتر است از گندم با پوست استفاده کنید. گندم کامل فواید زیادی نسبت به گندم پوست کنده یا گندم پرک دارد، بنابراین به هیچ عنوان از گندم پرک یا پوست کنده استفاده نکنید.
- برای تهیه آش دندونی گیلانی حبوبات باید کاملا پخته اما سالم باشند. از همین رو بهتر است آن‌ها را به صورت جداگانه بپزید تا ظاهر بهتری پیدا کنند و له نشوند.
- برای پخت سریع‌تر حبوبات آش دندونی می‌توانید از زودپز استفاده کنید، ولی مراقب باشید که مواد آش بیش از حد نپزند و له نشوند.
- در برخی از شهرهای گیلان برای تهیه آش دندونی از مقداری آب انار (خواص و مضرات آب انار)، گلپر و سماق استفاده می‌شود. در این روش باشد نقل و کشمش را حذف کنید و در کنار آش مقداری سماق، آب انار و گلپر سرو کنید تا هر کسی که دوست دارد آش خود را با این طعم دهنده‌ها مزه‌دار کند. در صورت تمایل می‌توانید انواع آبمیوه از جمله آب انار، سماق و گلپر را به صورت اینترنتی و حضوری از فروشگاه‌های همواره تخفیف افق کوروش خریداری کنید.
- برای درست کردن این آش دندونی شمالی باید بیشتر از هر ماده دیگری از گندم استفاده کنید و مقدار حبوبات را می‌توانید با توجه به سلیقه خودتان کم و زیاد کنید.
- روش تهیه آش دندونی گیلان در شهرهای مختلف این استان متفاوت است و در هر شهر به روشی خاص تهیه می‌شود.
- برای پخت حبوبات می‌توانید مقداری آب گوشت یا استاک گوشت به آب آن‌ها اضافه کنید.
- جالب است که آش دندونی گیلانی برخلاف آش دندونک سایر استان‌ها به صورت کاملا خشک و بدون آب سرو می‌شود و درواقع ترکیبی از حبوبات، گندم و باقلا است که با نقل و کشمش مزه‌دار شده است.
- برای درست کردن آش گندم باقلای شمالی باید از نقل‌های گرد که اندازه نسبتا متوسطی دارند استفاده کنید.
- در صورت تمایل می‌توانید از مقداری پیاز داغ (طرز تهیه پیاز داغ) برای مزه ار کردن این آش دندونی استفاده کنید. برای تهیه پیاز داغ به صورت اینترنتی و حضوری می‌توانید خرید خود را از فروشگاه‌های افق کوروش انجام دهید.
- فلسفه آش دندونی گیلان مثل همه شهرهای دیگر این است که با آرزوی رشد راحت دندان‌های کودک تهیه می‌شود و به خاطر این که کودک زندگی پربرکتی داشته باشد، برای تهیه این آش از گندم استفاده می‌شود.
- در صورت تمایل می‌توانید برای تزیین گندم باقلای گیلانی از مقداری مغز گردو، بادام و خلال پسته نیز استفاده کنید. برای تهیه مغز گردو، مغز بادام و خلال پسته به صورت اینترنتی و حضوری می‌توانید خرید خود را از فروشگاه‌های افق کوروش انجام دهید.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه آش دندونی تهرانی
فوت و فن‌های مزه دار کردن آش دندونی گیلانی
برای تهیه آش دندونی گیلان از موادی استفاده می‌شود؟
برای درست کردن آش گندم باقلای گیلان می‌توانید از مقداری لوبیا قرمز، باقلا، نخود و گندم همراه با نقل و کشمش استفاده کنید.
آیا می‌توان آش دندونی گیلان را با گندم پوست گرفته درست کرد؟
برای تهیه آش دندونک گیلان می‌توانید به جای گندم کامل از گندم پوست گرفته استفاده کنید، اما خواص گندم کامل بیشتر است و از همین رو اکثر مردم شمال این آش را با گندم با پوست درست می‌کنند.
