آیا تا به حال طعم دوغ و گوشفیل را با هم تجربه کرده‌اید؟ برای خیلی‌ها که فقط اسم ترکیب دوغ و گوشفیل را شنیده‌اید، کنار هم قرار دادن یک نوشیدنی ترش با یک شیرینی که اتفاقا طعم شیرین آن غالب است، شاید عجیب و غریب به نظر برسد. اما مطمئن باشید ارزش امتحان کردن را دارد، ضمنا در گذشته به خاطر خواص دارویی این ترکیب، خوردن آن، توصیه می‌شده است. در این مقاله از سرویس آشپزی در مجله کوروش هر آنچه را که باید درباره تاریخچه و خاستگاه گوشفیل و اینکه چرا دوغ را با گوش فیل می‌خورند و فلسفه ترکیب دوغ و گوشفیل بدانید، به شما خواهیم گفت.
گوشفیل چیست؟
گوشفیل یا گوش فیل از شیرینی‌های خوشمزه و سنتی ایرانی است و پخت آن بیشتر در ماه رمضان رواج دارد. این شیرینی به همراه شیرینی بامیه و شیرینی زولبیا در سفره‌های افطار سرو می‌شود. البته پخت این شیرینی در شهر اصفهان و اراک در همه فصول سال در خانه و کافه‌های شهر رایج است و معمولا به همراه «دوغ» این شیرینی خوشمزه و خانگی را سرو می‌کنند. بافت شیرینی گوش فیل به دلیل استفاده از گلوکز و شهد بسیار ترد و پوک است و طعم و مزه جذابی دارد.
گوشفیل به لحاظ ظاهری، با شکل و شمایل و اشکال مختلفی در شیرینی‌فروشی‌ها به چشم می‌خورد. اما شکل اصلی و سنتی گوش فیل شبیه به یک برگ بزرگ است که به چشم ما شبیه گوش فیل است. دوغی هم که در کنار گوشفیل سرو می‌شود، محلی بوده و همراه نعناع و برگ گل سرخ تهیه می‌شود.
گوشفیل شیرینی کدام شهر است؟
اسم گوشفیل با شهر اصفهان گره خورده است و ولی علاوه بر اصفهان، گوشفیل در اراک هم جزو شیرینی‌های اصیل و محبوب به حساب می‌آید. طرز تهیه شیرینی گوشفیل اراکی و شیرینی گوشفیل اصفهان شبیه بوده و حتی ظاهر این شیرینی هم در هر دو شهر، یکسان است. برخی، اصل و خاستگاه شیرینی گوشفیل را شهر اراک می‌دانند و گفته می‌شود که گوشفیل اراکی، به‌زودی در فهرست میراث فرهنگی ناملموس کشور هم به ثبت خواهد رسید.
تاریخچه نام‌گذاری شیرینی گوشفیل
گوشفیل، گوش فیل یا گوشفیلی را هم در اراک و اصفهان، معمولا همین به اسم می‌شناسند. همان‌طور که گفتیم، نام این شیرینی از شباهتی که به گوش فیل دارد، گرفته شده است. در برخی شیرینی‌فروشی‌ها به آن شیرینی «برگ بید» هم گفته می‌شود و قنادی‌ها، این شیرینی را با اسم شیرینی «برگ بید» هم می‌شناسند. اما گفته می‌شود که درباره نام‌گذاری شیرینی گوشفیل روایتی وجود دارد که به عصر ناصری برمی‌گردد.
نقل است که ناصرالدین شاه و همراهانش در شب اول ماه رمضان وارد شهر اراک می‌شوند. شاه کنار سفره غذا، شیرینی بیضی‌شکلی می‌بیند که قسمتی از آن کشیده‌تر از سمت مقابل به نظر می‌رسد. به اطرافیان می‌گوید که این شیرینی به «گوش فیل» شباهت دارد. سپس تصویری از گوش فیل را که در هندوستان دیده بود، روی کاغذ می‌کشد و از قناد می‌خواهد فردا به این شکل شیرینی را آماده کند. قناد هم این کار را انجام می‌دهد و از آن پس، شیرینی گوشفیل با ظاهری مشابه گوشِ فیل، در کنار دیگر شیرینی‌های سنتی تهیه می‌شود.
دوغ و گوشفیل خوشمزه را کجا بخوریم؟
شیرینی گوشفیل را می‌توانید در همه فصل‌های سال، به ویژه در ماه مبارک رمضان، در کنار زولبیا و بامیه، تهیه و سرو کنید. علاوه بر این، در منوی رستوران‌ها و کافه‌های اصفهان و اراک هم، ترکیب دوغ و گوشفیل با دوغ محلی اصفهان و اراک به چشم می‌خورد. حتی اگر در تهران، به کافه‌های اصفهانی بروید، می‌توانید از خوردن ترکیب دوغ و گوشفیل در پایتخت، با همان کیفیت اصلی و طعم اصیل اصفهانی و اراکی، لذت ببرید.
شاید بد نباشد بدانید که اوج محبوبیت دوغ و گوشفیل در فصل تابستان است و این ترکیب، به عنوان میان وعده مصرف می‌شود. البته که می‌توانید به عنوان دسر و بعد از شام یا غذای اصلی هم، دوغ و گوشفیل را نوش جان کنید. اما برای اینکه بدانید اصیل‌ترین ترکیب گوشفیل و دوغ را کجا بخوریم پیشنهاد می‌کنیم روی لینک مطلب کلیک کنید.
بیشتر بخوانید: خواص دوغ برای سلامتی بدن و مضرات احتمالی آن
خواص گوشفیل با دوغ
شاید برایتان سوال باشد که برای اولین به ذهن چه کسی رسیده که با شیرینی گوشفیل می‌توان دوغ خورد؟ احتمالا برایتان جالب باشد بدانید که علاوه بر گوشفیل، باقلوای مخصوص اصفهان را هم با دوغ سرو می‌کنند که ترکیبی بسیار خوش‌طعم و لذیذ است. اما چیزی که باعث معروف شدن گوشفیل شده، خوردن این شیرینی خوشمزه با دوغ محلی است.
گفته می‌شود ریشه تاریخی خوردن گوشفیل با دوغ، به زمان شاه عباس برمی‌گردد. برخی افراد بر این باور هستند که این ترکیب، خاصیت درمانی دارد. در این میان، دانشمندان بزرگی مثل ابوعلی سینا و شیخ بهایی درباره خوردن ترکیب دوغ و گوشفیل بر این عقیده بودند که طعم شور دوغ و مزه شیرین گوشفیل، باعث تنظیم فشارخون در بدن می‌شود و در حقیقت به شکل سرم قندی و نمکی عمل می‌کند.
در اصل ترکیب گوشفیل و دوغ، ترکیب طبع سرد دوغ در مقابل طبع گرم گوشفیل است تا شیرینی آن، دل را نزند. مخصوصا برای کسانی که مزاج آنها سرد است و با خوردن غذاهای دارای طبع سرد، دچار افت فشارخون می‌شوند، ترکیب دوغ و گوشفیل بسیار مناسب است.
در واقع درباره خواص و فواید دوغ و گوشفیل می‌توان گفت که دو طعم شوری و شیرینی در این ترکیب، در کنار هم باعث می‌شود تا فشار خون فرد تنظیم شده و به حالت نرمال خود برگردد. ناگفته نماند دوغی که به همراه گوشفیل نوشیده می‌شود باید مخلوط دوغ محلی و برگ گل سرخ و نعناع باشد. یعنی این دوغ، در حالت عادی باید با مصلح‌های دوغ ترکیب شود و طبع آن تا حدودی متعادل شود.
روش تهیه گوش فیل با طعم اصیل
برای درست کردن گوشفیل به موادی مشابه همان موادی که در طرز تهیه زولبیا و بامیه استفاده می‌شود، نیاز دارید. در این شیرینی خوشمزه، از آرد سفید، ماست، شیر، بیکینگ پودر، کره و روغن استفاده می‌شود.
برای طرز تهیه گوش فیل ساده ابتدا باید خمیر گوشفیل را درست کنید و بعد آن را به مدت حداقل ۲ ساعت در دمای محیط استراحت دهید. سپس خمیر را برش بزنید و در روغن سرخ کنید تا شیرینی شما آماده شود. برای مشاهده و آموزش مراحل تهیه این شیرینی و دسر ماه رمضان و نکات پخت و نگهداری این گوشفیل و شربت بار آن، روی لینک مقاله طرز تهیه گوشفیل کلیک کنید.
در ضمن می‌توانید برای تهیه مواد اولیه گوشفیل مثل آرد سفید، ماست، شیر، کره، روغن مایع، شکر و گلاب از طریق فروشگاه‌های زنجیره‌ای افق کوروش به روش خرید تلفنی، حضوری یا اینترنتی اقدام کنید. برای سرو کردن دوغ و گوشفیل در خانه می‌توانید دوغ بدون گاز از جمله دوغ سنتی و سبزی نعناع خشک را هم از روش‌های بالا خریداری کنید.
سوالات متداول
چرا گوش فیل را با دوغ می‌خورند؟
خوردن دوغ با گوشفیل باعث تعادل بخشیدن به طبع بسیار گرم شیرینی گوشفیل برای افراد با مزاج گرم و متعادل شدن طبع سرد دوغ برای افراد با طبع سرد می‌شود. در کل این ترکیب مثل سرم قندی نمکی، باعث تنظیم فشار خون می‌شود و به همین دلیل مفید است. در ضمن دوغی که در کنار گوشفیل سرو می‌شود، با مصلح‌های آن ترکیب می‌شود تا فشار را نیندازد و باعث سرگیجه، سردرد و حالت تهوع نشود.
به جز دوغ، گوشفیل با چه نوشیدنی دیگر خورده می‌شود؟
کسانی که چندان اهل ریسک نیستند، گوشفیل را با یک فنجان چای گرم و تازه‌دم هم می‌توانند میل کنند. این ترکیب هم جذابیت‌های خاص خودش را دارد و مخصوصا در کافه‌ها، همراه با گوشفیل، چای هم سرو می‌شود.
پیشینه سرو دوغ و گوشفیل به کدام دوره تاریخی می‌رسد؟
