آش دندونی مشهدی یا آش دنیک از آش‌های سنتی و قدیمی ایرانی است که بعد از جوانه زدن اولین دندان نوزاد پخته می‌شود و به این مناسبت مراسم دورهمی گرفته می‌شود. آش دندونی یا آش دندونک در شهرهای مختلف با مواد مشابه درست می‌شود. در شهرهای استان خراسان مثل مشهد، بجنورد، بیرجند، سبزوار هم پختن آش دندونی، مرسوم است. در این مقاله از سرویس آشپزی در مجله کوروش طرز تهیه آش دندونی مشهدی و نکات پخت و تهیه آش دنیک را به شما آموزش خواهیم داد.
مواد لازم تهیه آش دندونی مشهدی (برای ۱۵ نفر)
| مواد اولیه | مقدار مورد نیاز |
| گوشت گوساله یا گوسفند | ۱ کیلوگرم |
| قلم گوساله | ۱ عدد |
| لوبیا چیتی | ۱ و نیم لیوان فرانسوی دسته‌دار |
| لوبیا قرمز | ۱ و نیم لیوان فرانسوی دسته‌دار |
| نخود | ۱ و نیم لیوان فرانسوی دسته‌دار |
| عدس | ۱ و نیم لیوان فرانسوی دسته‌دار |
| گندم پوست کنده | ۱ و نیم لیوان فرانسوی دسته‌دار |
| جو پوست کنده | ۱ و نیم لیوان فرانسوی دسته‌دار |
| برنج نیم دانه | ۱ و نیم لیوان فرانسوی دسته‌دار |
| پیاز | ۴ عدد درشت |
| پیاز داغ | ۳۰۰ گرم |
| سیر | ۸ حبه |
| تره خرد شده | ۱ لیوان فرانسوی دسته‌دار |
| نمک، فلفل سیاه و روغن | به مقدار لازم |
| زردچوبه و پودر دارچین | به مقدار لازم |
| کشک | به مقدار دلخواه |
| نعناع خشک | به مقدار دلخواه |
مدت زمان آماده‌سازی مواد: ۸ ساعت
مدت زمان موردنیاز برای پخت آش دندونی مشهدی: ۸ ساعت
مراحل طرز تهیه آش دندونی مشهدی
آش دنیک مشهدی یا آش دندونی مشهدی، معمولا بعد از آماده شدن، بین فامیل و نزدیکان قسمت می‌شود، بنابراین مواد آن، بیشتر در نظر گرفته می‌شود. بنابراین اگر این آش دندونی برای ۳۰ نفر می‌خواهید تهیه کنید، مواد را دو برابر در نظر بگیرید. در ادامه مراحل طرز تهیه آش دندونی مشهدی را دنبال کنید.
مرحله اول: حبوبات را آماده کنید
در اولین مرحله از طرز تهیه آش دندونی مشهدی، لوبیا چیتی، لوبیا قرمز، نخود، گندم و جو پوست کنده را تمیز کنید و هر کدام را جداگانه بشویید. سپس در ظرف‌های جدا، آنها را خیس کنید و اجازه دهید حداقل یک شب تا صبح، یا به مدت ۲۴ ساعت، حبوبات، گندم و جو، خیس بخورند. در این فاصله آب آنها را چند بار با آب تازه عوض کنید. عدس و برنج نیازی به خیس کردن ندارند.
انواع حبوبات مثل نخود، لوبیا، عدس، گندم، جو و برنج ایرانی را می‌توانید از فروشگاه‌های افق کوروش به روش‌های حضوری یا اینترنتی خریداری کنید.
مرحله دوم: قلم گوساله را بپزید
از شب قبل می‌توانید قلم را بپزید و آماده کنید تا کارتان سریع‌تر پیش برود. اگر از قبل عصاره قلم دارید، نیازی به گرفتن عصاره نیست ولی برای اینکه عصاره قلم را بگیرید، تکه‌های قلم را در یک قابلمه روی حرارت بگذارید و روی آن را آب بریزید. ۲ عدد از پیازها را به ۴ قسمت خرد کنید و به قلم اضافه کنید. اجازه دهید آب شروع به جوشیدن کند. کف روی قابلمه را با قاشق جدا کنید و دور بریزید.
مرحله سوم: عصاره قلم را صاف کنید
وقتی آب قلم صاف شد، مقداری زردچوبه، دارچین و فلفل سیاه اضافه کنید و درب قابلمه را ببندید تا قلم یک شب تا صبح روی حرارت بسیار ملایم بپزد و عصاره خود را پس بدهد. سپس حرارت را قطع کرده و محتویات داخل قابلمه را از آبکش رد کنید. استخوان‌ها را جدا کرده و از این عصاره برای داخل آش استفاده کنید.
در صورت تمایل می‌توانید انواع ادویه غذا مثل فلفل سیاه، زردچوبه و دارچین را از فروشگاه‌های افق کوروش به روش‌های حضوری و اینترنتی خریداری کنید.
مرحله چهارم: گوشت را آماده کنید
برای این مرحله از طرز تهیه آش دندونک مشهدی، در یک قابلمه، ۲ پیاز دیگر خرد کنید و روی حرارت قرار دهید. سیرها را پوست بگیرید و ریز خرد کنید. کمی روغن اضافه کنید و پیاز و سیرها را تفت دهید تا عطر سیر خارج شود و پیاز سبک شود. گوشت را به قابلمه اضافه کرده و کمی صبر کنید تا رنگ آن تغییر کند. بهتر است از گوشت قلوه‌گاه گوسفند استفاده کنید و لازم نیست گوشت را ریز خرد کنید. چون در آخر باید ریش ریش شود.
مرحله پنجم: گوشت را بپزید و ریش ریش کنید
بعد از تغییر رنگ گوشت، مقداری زردچوبه و فلفل سیاه اضافه کنید و تفت دهید. گوشت و ادویه‌ها که با هم به مدت ۲ دقیقه روی حرارت ماندند، روی گوشت آب جوش بریزید. به اندازه ۲ بند انگشت آب جوش به گوشت اضافه کنید و درب قابلمه را ببندید. حرارت را کم کرده و صبر کنید تا گوشت کاملا نرم شود و بپزد. بعد از پخت گوشت، آنها را از قابلمه بیرون بیاورید و ریش ریش کنید و کنار بگذارید.
گوشت گاو و گوساله، گوشت گوسفند، سیر داغ و پیاز داغ منجمد را به روش‌های حضوری و اینترنتی از فروشگاه‌های افق کوروش می‌توانید خریداری کنید.
مرحله ششم: حبوبات آش دندونی را آماده کنید
در این مرحله حبوبات را در ظرف‌های جدا بپزید. می‌توانید به ترتیب زمان پخت، حبوبات را در یک قابلمه بپزید ولی برای احتیاط و اینکه یکی از حبوبات سفت و دیگری له نشود، بهتر است همه را جداگانه بپزید و بعد با هم مخلوط کنید. نخود را با آب در یک قابلمه بریزید و اجازه دهید بپزد.
لوبیا چیتی و لوبیا قرمز را در قابلمه دیگر بپزید. گندم و جو را در یک قابلمه جدا بپزید. عدس و برنج را هم در یک قابلمه دیگر روی گاز بگذارید تا بپزند.
مرحله هفتم: مواد آش را با هم مخلوط کنید
بعد از اینکه همه حبوبات و غلات پختند و نرم شدند، آنها را یکی یکی آبکش کنید و در یک قابلمه بزرگ بریزید. روی مخلوط عدس، برنج، گندم، جو، لوبیا و نخود، عصاره قلم را که آماده کرده بودید، بریزید. تره‌های شسته و خرد شده را اضافه کنید. گوشت پخته شده و ریش ریش شده را با همان آبی که در آن پخته است، به قابلمه اضافه کنید. همه مواد را کاملا هم بزنید و روی حرارت بگذارید.
مرحله هشتم: کشک و پیاز داغ را اضافه کنید
در این مرحله قبل از اینکه آش شروع به جوشیدن کند، مقداری کشک را با کمی آب رقیق کنید و به همراه نصف پیاز داغ (۱۵۰ تا ۲۰۰ گرم) داخل آش بریزید. کمی فلفل سیاه، نمک و دارچین هم به آش اضافه کنید. حداقل ۴۰ دقیقه مواد را روی حرارت بگذارید تا تره‌ها کاملا نرم شوند و مزه‌ها به خورد هم بروند.
شما می‌توانید کشک، پیاز داغ و روغن سرخ کردنی را از فروشگاه‌های افق کوروش به روش‌های حضوری و اینترنتی خریداری کنید.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه پیاز داغ مجلسی و کریسپی
مرحله نهم: آش دندونی مشهدی را سرو کنید
در آخرین مرحله، بعد از اینکه آش دندونی به غلظت و طعم دلخواهتان رسید، حرارت را قطع کنید. در یک تابه مقداری روغن بریزید و نعناع خشک را اضافه کنید. چند ثانیه نعناع را تفت دهید و از روی حرارت بردارید. در نهایت آش دندونک را در ظرف‌های سرو بریزید. روی آش را با پیاز داغ، نعناع داغ (طرز تهیه نعناع داغ) و کشک، تزیین و سرو کنید. نوش جان!
انواع سبزی خشک معطر مثل نعناع خشک را می‌توانید از فروشگاه‌های افق کوروش به روش‌های خرید حضوری و اینترنتی تهیه کنید.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه آش دندونی کردی (دانه کلانه)
فوت و فن‌های خوشمزه شدن آش دندون مشهدی
آش دندونی مشهدی چه فرقی با آش دندونی تهرانی دارد؟
- در آش دندونی مشهدی که در شهرهایی مثل بیرجند و سبزوار هم به همین روش تهیه می‌شود، از مقداری تره ساطوری شده استفاده می‌شود، در حالی که آش دندونی تهرانی و حتی آش دندونی تبریزی و کردی، هیچ سبزی ندارند.
- آش دندونی مشهدی با مغز قلم درست می‌شود و غلظت زیادی دارد.
- در طرز تهیه آش دندونی مشهدی، از گوشت گوساله یا گاو استفاده می‌شود، اما در آش دندونی تهرانی می‌توانید گوشت نریزید.
در آش دندونی مشهدی چه حبوباتی به کار می‌رود؟
در آش دندونک مشهد، از لوبیا چیتی، لوبیا قرمز، نخود و عدس استفاده می‌شود. همچنین غلاتی مثل گندم، جو و برنج هم در این آش به کار می‌رود.
