خواص ذرت و ارزش غذایی ذرت چیست؟ ذرت یا (Zea mays) به عنوان یکی از محبوبترین غلات در جهان شناخته میشود و کاربردهای زیادی در آشپزی، محصولات آرایشی و بهداشتی و مصارف دارویی دارد. این دانه گیاهی که بومی آمریکای مرکزی است، در انواع بیشماری در سراسر جهان رشد میکند. رنگ ذرت به طور معمول زرد است اما در رنگهای مختلف دیگری مثل قرمز، نارنجی، بنفش، آبی، سفید و سیاه نیز وجود دارد. در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش، به بررسی فواید و خواص ذرت، مضرات و عوارض ذرت و طبع و مصلح ذرت میپردازیم.
ارزش غذایی ذرت
ذرت سرشار از مواد معدنی و مغذی برای سلامت بدن است. مواد معدنی در ۳.۵ اونس (۱۰۰ گرم) ذرت زرد پخته شده عبارتند از:
• کالری: ۹۶
• آب: ۷۳%
• پروتئین: ۳.۴ گرم
• کربوهیدرات: ۲۱ گرم
• شکر: ۴.۵ گرم
• فیبر: ۲.۴ گرم
• چربی: ۱.۵ گرم
همچنین ذرت حاوی مقدار زیادی از چندین ویتامین و مواد معدنی است که این میزان، بسته به نوع ذرت، متغیر است. به طور کلی، از جمله خواص ذرت بو داده این است که غنی از مواد معدنی است، در حالی که ذرت شیرین ویتامینهای بیشتری را در خود جای داده است.
پاپ کورن و ذرت شیرین نیز از دیگر انواع محبوب هستند، اما محصولاتی که با ذرت تصفیه شده تهیه میشوند نیز به طور گسترده و اغلب به عنوان مواد تشکیل دهنده در غذاهای فرآوری شده مصرف میشوند. این محصولات عبارتند از تورتیلا، چیپس تورتیلا، پولنتا، آرد ذرت، شربت ذرت و روغن ذرت.
ذرت سبوسدار هم از انواع ذرت محسوب میشوند که مثل هر غلات دیگری، سالم بوده و سرشار از فیبر و بسیاری از ویتامینها، مواد معدنی و آنتی اکسیدانها است.
خواص و فواید ذرت برای سلامت و زیبایی
۱- ذرت و جلوگیری از هموروئید
ذرت دارای ۱۸.۴ درصد فیبر توصیه شده روزانه است. این یعنی ذرت برای بهبود حرکات روده مفید است. فیبر موجود در ذرت میتواند به درمان مشکلات مختلف گوارشی مثل یبوست و هموروئید کمک کرده و بدن را از ابتلا به سرطان روده بزرگ محافظت کند.
بد نیست بدانید که فیبر برای حرکات روده مفید است چون مدفوع را حجیم و حرکت آن را در دستگاه گوارش تسهیل میکند. در نتیجه برای درمان اسهال و سندرم روده تحریکپذیر نیز مفید است.
۲- خواص ذرت برای رشد کودکان
ذرت دارای مقادیر بالایی از ترکیبات ویتامین B، تیامین و نیاسین است که برای بهبود روند رشد بدن مفید است. تیامین به بدن کمک میکند تا سلامت اعصاب و عملکردهای شناختی را بهبود بخشد. از آنجایی که ذرت سرشار از ویتامین E است که منبع طبیعی آنتی اکسیدانها است، بدن را در برابر بیماریهای مختلف محافظت کرده و به رشد بدن با جلوگیری از بروز بیماریها، کمک میکند.
۳- خواص ذرت پخته برای چاقی
ذرت حاوی مقدار زیادی کالری است. در نتیجه برای افزایش وزن سریع استفاده میشود. همچنین به خاطر فیبر موجود در آن، مدت زمان طولانی شما را سیر نگه میدارد.
۴- ذرت سرشار از مواد مغذی
ذرت سرشار از تمام مواد معدنی ضروری بدن بوده و مقادیر زیادی مس، آهن، روی، فسفر، منگنز، منیزیم و حتی سلنیوم است که یافتن آن در سایر غذاها چندان آسان نیست. فسفر به تعدادی از عملکردهای بدن کمک میکند و میتواند برای تنظیم عملکرد کلیه، القای رشد طبیعی استخوان و حفظ سلامت استخوان استفاده شود. منیزیم میتواند به حفظ ضربان قلب و همچنین افزایش تراکم استخوان کمک کند.
۵- خواص ذرت برای سرطان
ذرت برای پیشگیری از سرطان نیز شناخته شده است. این غله منبع خوبی از آنتی اکسیدانها است و باعث میشود از شر رادیکالهای آزاد بدن خلاص شوید. تجمع رادیکالهای آزاد همان چیزی است که اغلب منجر به سرطان میشود.
علاوه بر این، ذرت همچنین به دلیل توانایی القای آپوپتوز در سلولهای سرطانی و بدون تاثیر گذاشتن سلولهای سالم شناخته شده است. همچنین حاوی مواد شیمیایی گیاهی است که منبع خوبی از آنتی اکسیدانها هستند.
۶- فواید و خواص ذرت برای قلب
ذرت ترکیب بهینهای از اسیدهای چرب در خود دارد، به همین دلیل است که به اسیدهای چرب امگا-۳ اجازه میدهد تا از شر کلسترول بد خلاص شده و در محل اتصال جایگزین شوند. در نتیجه، خطر ابتلا به بیماریهای قلبی-عروقی را تا حد زیادی کاهش میدهد.
همچنین از گرفتگی عروق جلوگیری و فشار خون را نیز کنترل میکند. بنابراین ذرت، احتمال ابتلا به حملات قلبی و سکته قلبی را کاهش میدهد. میتوانید برای بهره بردن از این فواید ذرت، غذای خود را در روغن ذرت بپزید.
۷- فواید و خواص ذرت برای کم خونی
ذرت سرشار از آهن است. آهن به بدن کمک میکند تا سلولهای خونی جدید تشکیل دهد و در پیشگیری از عارضه کم خونی بسیار مهم است. همچنین میتواند به جلوگیری از علائم کم خونی مثل خستگی، ضعف، سرگیجه و تنگی نفس کمک کند.
۸- خواص و فواید ذرت برای پوست و چشم
خوردن ذرت زرد میتواند مقدار زیادی بتاکاروتن را برای بدن تامین کند، که همان چیزی است که ویتامین A را در بدن تولید میکند. بتاکارون برای بینایی و به طور کلی پوست بسیار مفید است. از آنجایی که ویتامین A در صورت مصرف زیاد میتواند سمی باشد، بهتر است ویتامین A خود را از راههای طبیعی به بدن برسانید.
۹- فواید و خواص ذرت برای دیابت و قند خون
دیابت یک بیماری کشنده است که متاسفانه درمانی برای آن وجود ندارد و تنها قابل کنترل است. به همین دلیل در صورت ابتلا به بیماری دیابت، رعایت رژیم غذایی میتواند بسیار مهم باشد. ذرت حاوی مقدار مناسبی از مواد شیمیایی گیاهی است و میتوانید با مصرف آن، انسولین موجود در خون خود را تنظیم کنید. این امر میتواند کمک کند تا افزایش و کاهش قند در بدن خود را کنترل کنید.
۱۰- کاربرد وسیع ذرت برای مصارف آرایشی
به جز فواید دارویی ذرت، ذرت به صورت وسیعی در تهیه لوازم آرایشی استفاده میشود. میتوان آن را به صورت موضعی برای تسکین تحریکات پوستی، بثورات و بیماریهای پوستی استفاده کرد.
بهتر است از ذرت طبیعی به جای محصولات موجود در بازار که با ذرت درست میشوند، استفاده کنید چون این محصولات معمولا حاوی ژله نفتی هستند. ژل نفتی میتواند منافذ را مسدود کرده و از تنفس پوست جلوگیری کند. در نتیجه پوست کدر و غیر شفاف خواهد شد.
۱۱- خواص و فواید ذرت برای تقویت سیستم ایمنی بدن
ذرت به دلیل وجود ویتامین ث و انواع آنتی اکسیدانهای قوی میتواند به بهبود عملکرد سیستم ایمنی بدن کمک کند. علاوه بر این قرار دادن ذرت در یک رژیم غذایی صحیح میتواند باعث تقویت سیستم ایمنی بدن و در نتیجه کاهش خطر ابتلا به انواع بیماری شود.
۱۲- خواص و فواید ذرت برای بهبود عملکرد کلیهها
ذرت دارای مقادیر مناسبی از فسفر است و به همین دلیل میتواند به بهبود عملکرد و سلامت کلیهها کمک کند.
۱۳- خواص و فواید ذرت در دوران بارداری
ذرت حاوی آهن زیادی است و میتواند باعث افزایش تولید گلبولهای قرمز در بدن شود. به همین دلیل برای دوران بارداری که اکثر بانوان با کم خونی مواجه میشوند، بسیار مفید است. علاوه بر این، ذرت برای رشد جنین نیز بسیار مفید است.
به طور کلی، ذرت به دلیل اینکه حاوی مقادیر غنی از اسید فولیک است، علاوه بر اینکه برای سلامت کلی مادر و جنین مفید است میتواند بروز نقایص مادرزادی را نیز به حداقل برساند.
۱۴- خواص و فواید ذرت برای مغز
ذرت از مواد غذایی محسوب میشود که میتواند باعث افزایش فعالیتهای مغز شود، به همین دلیل عملکرد مغز را بهبود خواهد بخشید. علاوه بر این مصرف ذرت میتواند به تقویت حافظه و کاهش خطر ابتلا به بیماریهایی مثل آلزایمر و زوال عقل نیز کمک کند.
۱۵- خواص ذرت برای بدنسازان
ذرت دارای مقادیر غنی از انواع کربوهیدراتها است که برای تامین انرژی بدن هنگام ورزشهای سنگین بسیار مفید است. همچنین به خاطر فیبر کافی در آن، میتواند از گرسنگی زودهنگام جلوگیری کرده و بدن با احساس سیری، دچار ضعف نشود.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه ذرت کبابی با انواع سس خوشمزه
خواص ذرت پفیلا یا پاپ کورن و مضرات آن
«پاپ کورن» نوع خاصی از ذرت است که وقتی در معرض گرما قرار میگیرد، مغز آن بیرون میزند. این اتفاق زمانی اتفاق میافتد که آب موجود در دانه ذرت، به بخار تبدیل میشود و فشار داخلی ایجاد میکند. همین موضوع باعث ترکیدن هستهها میشود. پاپ کورن به عنوان یک میان وعده بسیار محبوب، یکی از رایجترین غلات کامل در سراسر دنیا است.
در واقع، ذرت یکی از معدود غلات کامل است که به تنهایی به عنوان میان وعده مصرف میشود. غالبا غلات کامل به عنوان مواد غذایی مصرف میشوند، مثل نان و تورتیلا. مواد غذایی سبوسدار مثل ذرت، فواید سلامتی زیادی دارند که از میان آنها میتوان به کاهش خطر ابتلا به بیماری قلبی و دیابت نوع ۲ اشاره کرد. با این حال، مصرف منظم ذرت بو داده با بهبود سلامت قلب ارتباطی ندارد.
فراموش نکنید که ذرت بو داده به خودی خود سالم است ولی اغلب آن را با نوشابههای شیرین و نمک اضافه شده و روغنهای پخت و پز پرکالری میخورند که همگی ممکن است به مرور زمان به سلامت بدن آسیب بزنند. میتوانید با تهیه پاپ کورن خود در «پاپر» هوا از روغنهای اضافه شده جلوگیری کرده و خودتان در خانه یک پاپ کورن سالم درست کنید.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه ذرت مکزیکی به روش بازاری
مضرات احتمالی ذرت
ذرت به طور کلی جزو غلات و مواد غذایی بیخطر در نظر گرفته میشود. با این حال، برخی نگرانیها نیز در مورد آن وجود دارد.
مواد ضد مغذی موجود در ذرت
مانند تمام غلات، ذرت به عنوان یک غلات کامل، حاوی «اسید فیتیک» (فیتات) است. اسید فیتیک جذب مواد معدنی رژیم غذایی، مثل آهن و روی، از یک وعده غذایی را مختل میکند. در حالی که معمولا برای افرادی که از یک رژیم غذایی متعادل پیروی میکنند، این موضوع مشکلی ایجاد نمیکند، اما در کشورهای در حال توسعه که غلات و حبوبات غذای اصلی هستند، ممکن است وجود اسید فیتیک، یک نگرانی جدی باشد.
البته خیساندن، استفاده از جوانه ذرت و تخمیر آن، میتواند سطح اسید فیتیک را به میزان قابل توجهی کاهش دهد.
آلودگی به برخی قارچها
برخی از غلات و حبوبات، مستعد آلودگی توسط قارچ هستند. قارچها سموم مختلفی را تولید میکنند و به عنوان «مایکوتوکسین» شناخته میشوند که یک نگرانی مهم برای سلامتی محسوب میشوند. طبقات اصلی مایکوتوکسینها در ذرت، «فومونیزینها، آفلاتوکسینها و تریکوتسنها» هستند. البته فومونیسینها به طور قابل توجهی در ذرت وجود دارند.
آنها البته در غلات ذخیره شده در سراسر جهان وجود دارند، اما اثرات نامطلوب سلامتی آنها، عمدتا با مصرف ذرت و محصولات تهیه شده از ذرت مرتبط است – به ویژه در میان افرادی که به ذرت به عنوان اصلیترین رژیم غذایی خود وابسته هستند.
مصرف زیاد ذرت آلوده یک عامل خطر برای بروز سرطان و نقایص لوله عصبی است که نقایص مادرزادی شایعی هستند که ممکن است منجر به ناتوانی یا مرگ شود. یک مطالعه مشاهدهای در آفریقای جنوبی نشان میدهد که مصرف منظم «آرد ذرت» ممکن است خطر ابتلا به سرطان مری را افزایش دهد، لولهای که غذا را از دهان به معده میبرد.
سایر مایکوتوکسینهای موجود در ذرت نیز ممکن است اثرات نامطلوبی داشته باشند. در آوریل ۲۰۰۴، ۱۲۵ نفر در کنیا بر اثر مسمومیت با آفلاتوکسین پس از خوردن ذرت بومی که به طور نامناسب ذخیره شده بود، جان خود را از دست دادند.
عدم تحمل گلوتن با مصرف ذرت
عدم تحمل گلوتن یا بیماری سلیاک یک بیماری شایع است که در اثر پاسخ خودایمنی، به گلوتن موجود در گندم، چاودار و جو ایجاد میشود. علائم عدم تحمل گلوتن شامل خستگی، نفخ، اسهال و کاهش وزن است.
از سوی دیگر، ذرت حاوی پروتئینهایی به نام «زین» است که با گلوتن ارتباط دارد. یک مطالعه نشان داد که «زین ذرت» باعث واکنش التهابی در زیر گروهی از افراد مبتلا به بیماری سلیاک میشود. با این وجود، واکنش به «زین» بسیار کمتر از گلوتن است.
ذرت همچنین به عنوان یک محرک در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر (IBS) یا عدم تحمل FODMAP گزارش شده است. FODMAPها دستهای از فیبرهای محلول هستند که جذب ضعیفی دارند. مصرف زیاد آنها میتواند باعث ناراحتیهای گوارشی مثل نفخ، گاز و اسهال در برخی افراد شود.
موارد احتیاطی دیگر برای مصرف بیش از اندازه ذرت
*ذرت حاوی مقدار زیادی نشاسته است که نشاسته میتواند منجر به خوابآلودگی و بیحالی شود.
*مصرف ذرت میتواند آلرژیزا باشد و علائمی مانند خارش روی پوست، تورم غشای مخاطی، حالت تهوع و … را بروز دهد.
*مصرف ذرت خام باعث التهاب روده و اسهال میشود.
*مصرف زیاد ذرت باعث سوءهاضمه و ناراحتی معده میشود.
*ذرت باعث نفخ معده و باد شکم میشود.
*مصرف زیاد ذرت برای دیابتیهای انسولینی خوب نیست.
*مصرف زیاد ذرت باعث پوکی استخوان میشود.
*مصرف زیاد ذرت باعث ایجاد پوسیدگی در دندان میشود.
بیشتر بخوانید: طرز تهیه ترشی بیبی کورن (بچه بلال)
سوالات متداول
طبع و مصلح ذرت چیست؟
ذرت در طب سنتی طبع سرد و خشک دارد و مصلحهای آن روغن کنجد، روغن زیتون، شیره انگور، شکر سرخ یا سفید و عسل هستند که طبع آن را متعادل میکنند.
بهترین روش مصرف ذرت چیست؟
ذرت معمولا در آشپزی و پخت و پز به طور وسیعی مورد استفاده قرار میگیرد. میتوان ذرت را به صورت بخار پز، کبابی، پخته شده یا در یک خورشت یا سوپ اضافه و مصرف کرد. برخی از لوازم آرایشی گیاهی نیز، حاوی ذرت هستند که از این طریق میتوانید از فواید و خواص روغن برای پوست بهره ببرید. شربت و روغن ذرت هم از دیگر روشهای استفاده از ذرت هستند.
منابع: healthline/ theindianmed
