داستان کریسمس، تاریخچه و سنت های آن از ابتدا تاکنون

آیا در مورد داستان کریسمس و تاریخچه آن چیزی می‌دانید؟ اینکه جشن روز کریسمس از چه زمانی به تقویم راه پیدا کرد و سنت‌های مربوط به آن چطور ایجاد شدند؟ ریشه این جشن و سنت‌های مربوط به کریسمس چیست و هر آنچه را که باید درباره داستان کریسمس به عنوان یک جشن باستانی بدانید، در این مقاله از سرویس سبک زندگی در مجله کوروش بخوانید.

درباره داستان کریسمس و ماجراهای پیرامون آن

کریسمس روز ۲۵ دسامبر جشن گرفته می‌شود. این جشن هم یک جشن مذهبی مقدس و هم یک پدیده فرهنگی و تجاری در سراسر جهان است. برای ۲ هزار سال، مردم در سراسر جهان آن را با سنت‌‌ها و اعمالی که ماهیت مذهبی و دنیوی دارند، رعایت می‌کنند.

مسیحیان روز کریسمس را به عنوان «سالگرد تولد عیسی مسیح» یا «عیسی ناصری»، رهبر روحانی که آموزه‌هایش اساس دین آنها را تشکیل می‌دهد، جشن می‌گیرند. آداب و رسوم رایج کریسمس شامل تبادل هدایای مرسوم کریسمس، تزئین درخت کریسمس، حضور در کلیسا، تقسیم غذا با خانواده و دوستان و البته انتظار برای رسیدن بابانوئل است.

۲۵ دسامبر – روز کریسمس – از سال ۱۸۷۰ یک تعطیلات فدرال در ایالات متحده است. در این میان نیز، داستان کریسمس و ماجراهای مربوط به آن به مرور به این جشن افزوده است.

کریسمس چگونه آغاز شد؟

برای مدت طولانی در سراسر جهان اواسط زمستان جشن گرفته می‌شده است. قرن‌‌ها قبل از ورود مردی به نام «عیسی»، اروپاییان اولیه نور و تولد را در تاریک‌ترین روزهای زمستان جشن می‌گرفتند. بسیاری از مردم در انقلاب زمستانی شادی می‌کردند، زمانی که بدترین زمستان پشت سر آنها بود و می‌توانستند منتظر روزهای طولانی‌تر و ساعات طولانی برای رویت نور خورشید باشند.

اسکاندیناوی:

در اسکاندیناوی، اسکاندیناوی‌‌ها عید را از ۲۱ دسامبر، شروع انقلاب زمستانی تا ژانویه جشن می‌گرفتند. پدران و پسران به نشانه بازگشت خورشید، کنده‌های بزرگ چوب و درخت را به خانه می‌آوردند و آنها را آتش می‌زدند. مردم تا زمانی که چوب سوخته شود، جشن می‌گرفتند، که ممکن بود تا ۱۲ روز طول بکشد.

«نورس‌‌ها» معتقد بودند که هر جرقه ناشی از آتش، نشان‌دهنده خوک یا گوساله جدیدی است که در سال آینده متولد می‌شود.

آلمان:

در آلمان، مردم در تعطیلات نیمه زمستان، خدای بت پرستی «اودن» را گرامی داشتند. آلمانی‌ها از اودن وحشت داشتند، چون معتقد بودند که او پروازهای شبانه در آسمان انجام می‌دهد تا مردمش را ببیند و سپس تصمیم بگیرد که چه کسی موفق شود یا از بین برود. به دلیل حضور او، بسیاری از مردم ترجیح می‌دادند در خانه بمانند.

سایر مناطق اروپا:

پایان ماه دسامبر زمان مناسبی برای جشن در بیشتر مناطق اروپا بود. در آن زمان از سال، بیشتر گاوها ذبح می‌شدند تا در زمستان به آنها غذا داده نشود. برای بسیاری، این تنها زمانی از سال بود که گوشت تازه داشتند. علاوه بر این، بیشتر مشروبات ساخته شده در طول سال در نهایت تخمیر و آماده نوشیدن می‌شد.

ساتورنالیا و کریسمس

در رم، جایی که زمستان‌ها به سختی زمستان‌های شمال دور نبود، «ساتورنالیا» (Saturnalia) – تعطیلاتی به افتخار زحل، خدای کشاورزی – جشن گرفته می‌شد. با شروع هفته منتهی به انقلاب زمستانی، این جشن آغاز می‌شود و برای یک ماه کامل ادامه داشت.

ساتورنالیا، زمانی برای لذت بردن بود، زمانی که غذا و نوشیدنی فراوان و نظم اجتماعی عادی روم، زیر و رو شده بود. به مدت یک ماه به برده‌ها، آزادی موقت، اعطا و مانند یک فرد عادی با آنها رفتار می‌شد. مشاغل و مدارس نیز تعطیل می‌شدند تا همه بتوانند در جشن‌های تعطیلات شرکت کنند.

همچنین در حوالی زمان انقلاب زمستانی، رومی‌‌ها Juvenalia را جشن می‌گرفتند، جشنی که برای بزرگداشت فرزندان روم بود. علاوه بر این، اعضای طبقات بالای جامعه اغلب روز تولد میترا، خدای خورشید تسخیر ناپذیر را در ۲۵ دسامبر جشن می‌گرفتند. اعتقاد بر این بود که میترا، خدای نوزاد، از صخره متولد شده است. برای برخی از رومی‌ها، تولد میترا، مقدس‌ترین روز سال بود.

آیا واقعا کریسمس روز تولد عیسی است؟

در سال‌های اولیه مسیحیت، «عید پاک» جشن اصلی بود و تولد عیسی مسیح جشن گرفته نمی‌شد. در قرن چهارم، مقامات کلیسا تصمیم گرفتند تا تولد عیسی را به عنوان تعطیلات در نظر بگیرند.

متأسفانه، کتاب مقدس تاریخ تولد او را ذکر نکرده است (این واقعیتی است که پیوریتن‌‌ها بعدا برای انکار مشروعیت جشن به آن اشاره کردند). اگرچه برخی شواهد نشان می‌دهد که تولد او ممکن است در بهار اتفاق افتاده باشد، اما پاپ ژولیوس اول، روز ۲۵ دسامبر را انتخاب کرد.

معمولا اعتقاد بر این است که کلیسا این تاریخ را در تلاش برای پذیرش سنت‌های جشن بت پرستی Saturnalia انتخاب کرده است. این رسم که ابتدا جشن میلاد مسیح نامیده شد، در سال ۴۳۲ به مصر و در پایان قرن ششم به انگلستان گسترش یافت.

با برگزاری کریسمس همزمان با جشنواره‌های سنتی انقلاب زمستانی، رهبران کلیسا شانس استقبال عمومی از کریسمس را افزایش دادند، اما از دیکته کردن نحوه برگزاری آن چشم پوشیدند. در قرون وسطی، مسیحیت، در اکثر موارد، جایگزین دین بت پرستی شده بود. در کریسمس، مؤمنان در کلیسا شرکت کردند، سپس در مراسمی شبیه کارناوال جشن گرفتند.

هر سال، یک گدا یا دانش‌آموز تاج «ارباب بدحکومت» را می‌گرفت و مردم جشن‌هایی با مضمون نقش رعایا و شاه را برگزار می‌کردند. فقرا به خانه ثروتمندان می‌رفتند و بهترین غذا و نوشیدنی را برای خود درخواست می‌کردند.

اگر صاحبان خانه این موارد را رعایت نمی‌کردند، این افراد به احتمال زیاد آنها را با شیطنت می‌ترسانند. به این ترتیب کریسمس به نوعی موعدی از سال شد که طبقات بالا می‌توانستند «بدهی» واقعی یا خیالی خود را به جامعه با سرگرم کردن شهروندان کمتر خوش‌شانس بازپرداخت کنند.

چه زمانی کریسمس لغو شد؟

داستان کریسمس به این صورت پیش رفت که اوایل قرن هفدهم، موجی از اصلاحات مذهبی، شیوه برگزاری جشن کریسمس را در اروپا تغییر داد. هنگامی که «الیور کرامول» و نیروهای پیوریتان او در سال ۱۶۴۵ انگلستان را تصرف کردند، آنها قول دادند که انگلستان را از انحطاط، خلاص کنند و به عنوان بخشی از تلاش خود، جشن کریسمس را لغو کردند. با تقاضای مردم، «چارلز دوم» به تاج و تخت بازگردانده شد و با او، تعطیلات عمومی کریسمس بازگشت.

جدایی‌طلبان انگلیسی که در سال ۱۶۲۰ به آمریکا آمدند، حتی در اعتقادات پیوریتن خود از کرامول، ارتدوکس‌تر بودند. در نتیجه، کریسمس در آمریکای اولیه تعطیلات نبود. از سال ۱۶۵۹ تا ۱۶۸۱، جشن کریسمس در واقع در بوستون غیرقانونی بود. هر کسی که روح کریسمس را به نمایش می‌گذاشت، مبلغ ۵ شیلینگ جریمه می‌شد.

در مقابل، در شهرک جیمزتاون، کاپیتان «جان اسمیت» گزارش داد که جشن کریسمس را برگزار کرده و برای همه همراه با لذت بوده و بدون حادثه گذشته است. پس از انقلاب آمریکا، آداب و رسوم انگلیسی از جمله کریسمس از بین رفت. در واقع کریسمس تا ۲۶ ژوئن ۱۸۷۰ تعطیلات فدرال برای برگزاری جشن کریسمس اعلام نشد.

بیشتر بخوانید: کریسمس ارامنه چه روزی است؟

واشنگتن ایروینگ کریسمس را در آمریکا دوباره بازگرداند

تا قرن نوزدهم آمریکایی‌‌ها شروع به استقبال از جشن کریسمس کردند. آمریکایی‌ها داستان کریسمس را دوباره اختراع و آن را از یک تعطیلات کارناوال پر سر و صدا، به یک روز با محوریت خانواده، صلح و نوستالژی تبدیل کردند.

اوایل قرن نوزدهم دوره تضاد طبقاتی و آشفتگی بود. در این زمان، بیکاری بیداد می‌کرد و شورش باندها توسط طبقات افسون شده اغلب در فصل کریسمس رخ می‌داد. در سال ۱۸۲۸، شورای شهر نیویورک اولین نیروی پلیس شهر را در پاسخ به شورش کریسمس تأسیس کرد. این امر باعث شد تا برخی از اعضای طبقات بالا شروع به تغییر شیوه جشن کریسمس در آمریکا کنند.

در سال ۱۸۱۹، واشنگتن ایروینگ، نویسنده پرفروش، کتاب طرح نویسی‌شده جفری کریون، مجموعه‌‌ای از داستان‌‌ها را درباره جشن کریسمس در حال و هوای یک خانه عمارت انگلیسی نوشت. این طرح‌ها نشان داد که یک صاحبکار، دهقانان را برای تعطیلات به خانه‌اش دعوت کرده است. بر خلاف مشکلاتی که در جامعه آمریکا با آن مواجه بود، این دو گروه بدون دردسر با هم شادی کردند.

در ذهن ایروینگ، کریسمس باید یک تعطیلات صلح‌آمیز و صمیمانه می‌شد که گروه‌ها را از گروه ثروتمند و فقیر گرد هم می‌آورد. با این حال، کتاب ایروینگ بر اساس هیچ جشن تعطیلاتی که او در آن شرکت کرده بود، نیست. در واقع، بسیاری از مورخان می‌گویند که روایت ایروینگ در واقع سنت را «اختراع» کرده است، به این معنی که آداب و رسوم واقعی آن جشن را توصیف می‌کند.

آداب و رسوم کریسمس در غرب

هیچ یک از آداب و رسوم کریسمس معاصر، ریشه در الهیات یا مذهب ندارند و بیشتر آنها مربوط به تاریخ نسبتا اخیر هستند.

رسم درخت صنوبر تزیین شده:

«سباستین برانت»، اومانیست و طنزپرداز آلمانی عصر رنسانس، در Das Narrenschiff (1494؛ کشتی احمقان)، رسم قرار دادن شاخه‌های درخت صنوبر در خانه‌ها را ثبت کرد. اگرچه در مورد تاریخ دقیق و منشأ سنت درخت کریسمس تردید وجود دارد، به نظر می‌رسد که درختان صنوبر تزئین شده با سیب برای اولین بار در سال ۱۶۰۵ در استراسبورگ ظاهر شدند.

استفاده از شمع روی درخت کریسمس:

برای اولین بار در سال ۱۶۱۱، استفاده از شمع بر روی چنین درختانی (درختان صنوبر تزئین شده با سیب)، توسط یک «دوشس سیلزیایی» ثبت شده است. «تاج گل ظهور» – ساخته شده از شاخه‌های صنوبر، با چهار شمع که بیانگر چهار یکشنبه فصل ظهور است – منشأ جدیدتری دارد، به ویژه در آمریکای شمالی این تاج را بیشتر می‌توان یافت.

این رسم که در قرن نوزدهم آغاز شد، ریشه در قرن شانزدهم داشت و در اصل شامل یک تاج گل صنوبر با ۲۴ شمع بود (۲۴ روز قبل از کریسمس، از اول دسامبر)، اما به خاطر ناخوشایند بودن شمع‌های زیاد روی تاج گل، تعداد آنها به مرور کاهش یافت.

رسم هدیه دادن کریسمس:

در اواخر قرن هجدهم، رسم هدیه دادن به اعضای خانواده به خوبی جا افتاد. از نظر دینی، عیسی نمادی از هدیه خداوند به بشریت است و مردم نیز این روز را به یکدیگر هدیه می‌دهند، در کتب کمی قدیمی‌تر هم کریسمس به نوعی با دادن هدایا مرتبط است.

در داستان کریسمس، رسم هدیه دادن، به قرن پانزدهم باز می‌گردد، بنابراین، این رسم به این دیدگاه کمک کرد که کریسمس یک تعطیلات متمرکز بر خانواده و دوستان است. این یکی از دلایلی بود که پیوریتن‌‌ها در انگلستان قدیم و جدید با جشن کریسمس مخالفت کردند و در انگلستان و آمریکا موفق شدند برگزاری آن را ممنوع کنند.

سنت جشن گرفتن کریسمس:

سنت جشن گرفتن کریسمس به عنوان یک تعطیلات خانوادگی با سرودن آهنگ‌های ویژه کریسمس مثل “Here We Come A-Wassailing” یا «Deck the Halls» به خوبی نشان داده شده است. همچنین می‌توان این سنت را در ارسال کارت‌های کریسمس که در قرن نوزدهم در انگلستان آغاز شد، مشاهده کرد.

در برخی از کشورهای اروپایی، «سنت نیکلاس» در روز جشن خود (۶ دسامبر) ظاهر می‌شود و هدایایی از آبنبات عصایی گرفته تا کوکی کریسمس و … برای کودکان می‌آورد.

ورود بابانوئل:

در آمریکای شمالی، نقش «نیکلاس»، قدیس مسیحی قبل از کریسمس، تحت تأثیر شعر «بازدید از سنت نیکلاس» (یا «شب قبل از کریسمس»)، به پررنگ‌تر شدن نقش بابانوئل، به عنوان بانی هدایای کریسمس برای خانواده، کمک کرد.

در حالی که نام و لباس او، نسخه‌ای از لباس سنتی اسقف است و ریشه‌های مسیحی بابانوئل را نشان می‌دهد. اما نقش او زمانی که از کودکان در مورد رفتار گذشته‌شان می‌پرسد، شبیه «سنت نیکلاس» است.

سنت نیکلاس، اسقفی در قرن چهارم میلادی بود که دوست داشت مخفیانه هدیه بدهد، برای مثلا سکه گذاشتن در کفش‌هایی که برای این کار در نظر گرفته شده بودند.

بد نیست بدانید که در استرالیا، جایی که مردم در کنسرت‌های سرود کریسمس در فضای باز شرکت می‌کنند و شام کریسمس خود را در ساحل می‌گذرانند، بابانوئل لباس شنای قرمز و ریش سفید می‌پوشد.

تولد حضرت عیسی (ع):

در اکثر کشورهای اروپایی، هدایایی در شب کریسمس، در ۲۴ دسامبر، رد و بدل می‌شود، با این تصور که عیسی نوزاد، در شب ۲۴ دسامبر به دنیا آمده است. با این حال، صبح ۲۵ دسامبر، زمان تبادل هدایا در آمریکای شمالی است.

در اروپای قرن هفدهم و هجدهم نیز، مبادله هدایا در ساعات اولیه روز بیست و پنجم دسامبر، زمانی که خانواده از مراسم عشای کریسمس به خانه باز می‌گشتند، انجام می‌شد.

تعطیلات کریسمس:

با توجه به اهمیت قصه کریسمس به عنوان یکی از جشن‌های مهم مسیحیان، اکثر کشورهای اروپایی، تحت تأثیر مسیحیان، ۲۶ دسامبر را به عنوان دومین تعطیلات کریسمس می‌شناسند.

این عمل به یاد مفهوم مذهبی مسیحیت باستانی است که جشن کریسمس، و همچنین جشن عید پاک و پنطیکاست، باید تمام هفته طول بکشد. با این حال، مراسم یک هفته‌‌ای به طور متوالی به روز کریسمس و یک تعطیلات اضافی در ۲۶ دسامبر کاهش یافت. گفتنی است در مورد ارمنیان ایران، تاریخ کریسمس ۶ ژانویه است و این به معنی برخی تفاوت‌ها در مورد داستان کریسمس بین مسیحیان است.

بیشتر بخوانید: بهترین فیلم‌های سینمایی و انیمیشن‌های مخصوص کریسمس

سوالات متداول

آیا کریسمس مصادف با تولید عیسی است؟

در سال‌های اولیه مسیحیت، «عید پاک» جشن اصلی بود و تولد عیسی مسیح جشن گرفته نشد. در قرن چهارم، مقامات کلیسا تصمیم گرفتند تا تولد عیسی را به عنوان تعطیلات در نظر بگیرند. بنابراین پاپ ژولیوس اول، روز ۲۵ دسامبر را به عنوان روز تولد عیسی مسیح انتخاب کرد.

از چه زمانی تعطیلات کریسمس در تقویم گنجانده شد؟

در واقع کریسمس تا ۲۶ ژوئن ۱۸۷۰ به عنوان تعطیلات فدرال برای برگزاری جشن کریسمس اعلام نشد. پس از آن، تعطیلات کریسمس جای خود را در تقویم مسیحیان باز کرد.

منابع: history /britannica