اسهال در تابستان یکی از شایع‌ترین مشکلات و بیماری‌ها در فصل گرما است. در حالت عادی، اسهال و استفراغ تابستانی چندان خطرناک نیست ولی در صورتی که مراقبت‌های لازم و صحیح را انجام ندهید، می‌تواند منجر به کم‌آبی حاد بدن شده و حتی منجر به مرگ شود. سیستم گوارش ما به خاطر خوردن غذاهای غیر معمول، رنگ‌ها و مواد شیمیایی موجود در غذاها، مواد غذایی فرآوری شده، افزودنی‌ها و نگهدارنده‌ها به شدت دچار چالش شده است. علاوه بر این‌ها، سبک زندگی امروزه موجب می‌شود که اغلب به طور نامنظم غذا بخوریم، خیلی کم ورزش می‌کنیم، تا دیروقت کار می‌کنیم، کمتر می‌خوابیم و مدام درگیر استرس هستیم. جای تعجب نیست که اکثر ما سیستم گوارشی ضعیفی داریم. پاسخ بدن به سیستم ایمنی ضعیف شده و حساس، بروز مشکلات گوارشی مثل اسهال است. در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش به بررسی علت ابتلا به اسهال در تابستان و روش‌های پیشگیری و درمان آن می‌پردازیم.
اسهال چیست؟
قبل از صحبت درباره نشانه‌ها و علائم اسهال در تابستان، بد نیست مختصری درباره خود این عارضه بدانید. عارضه اسهال در اصل اختلال گوارشی است که طی آن، مدفوع شل یا آبکی می‌شود و تعداد دفعات آن، ۳ بار یا بیشتر در طول روز است.
اسهال حاد با شروع ناگهانی و دفع مکرر مدفوع آبکی مشخص می‌شود که معمولا با علائم دیگری مثل درد شکم، گرفتگی عضلات، ضعف و گاهی اوقات استفراغ و تب همراه است. این مشکل ممکن است ۲۴ تا ۴۸ ساعت طول بکشد و به دلیل خطر کم آبی، جایگزینی آب و الکترولیت اهمیت زیادی پیدا می‌کند.
اسهال در تابستان
اسهال در تابستان به خودی خود یک بیماری نیست بلکه یک علامت است. اسهال ممکن است ناشی از عفونت در دستگاه گوارش باشد که از طریق غذا و آب آلوده یا عوامل غذایی مانند رژیم غذایی معیوب، آلرژی‌ها به برخی خوراکی‌های خاص یا حتی عوامل درونی مثل استرس و اضطراب باشد.
اما به طور ویژه دستگاه گوارش در تابستان به دلیل کم آبی ضعیف می‌شود و این امر منجر به کاهش قدرت گوارشی خواهد شد. بنابراین پیروی از رژیم‌های غذایی که قدرت هضم و دستگاه گوارش را تقویت کنند، بهترین راه برای پیشگیری و درمان اسهال در تابستان است.
شایع‌ترین علت اسهال در تابستان
مهم‌ترین و شایع‌ترین دلیل بروز اسهال در تابستان، عفونت‌های انگلی است. انواع انگل‌های کریپتوسپوریدیوز و ژیاردیازیس، در تابستان راحت‌تر از انسان به انسان یا از حیوان به انسان سرایت می‌کنند. خوردن غذاها و آب آلوده در هنگام تابستان، اصلی‌ترین دلیل انتقال این انگل‌ها به بدن و در نتیجه ابتلا به اسهال است. هوای گرم همچنین خطر ابتلا به بیماری‌های التهابی روده و گاستروانتریت عفونی را افزایش می‌دهد.
اسهال در کودکان
در مورد کودکان شیرخوار دلیل اسهال ممکن است به خاطر افزایش تولید باکتری‌ها در شیر باشد. این موضوع باعث فساد زودرس شیر به عنوان غذای اصلی کودکان محسوب می‌شود. دلایل دیگر برای اسهال در کودکان شامل موارد زیر می‌شود:
• عفونت باکتری یا انگل
• حساسیت غذایی
• عدم تحمل غذایی – برخی از غذاهای رایج که می‌توانند اسهال ایجاد کنند.
• سندرم‌های جذب
• مسمومیت غذایی
• سندرم روده تحریک‌پذیر
علائم اسهال
ممکن است در صورت بروز اسهال مشکلاتی مانند گرفتگی عضلات شکمی، از دست دادن اشتها، حالت تهوع، تب خفیف، کاهش وزن و استفراغ بروز پیدا کند. همچنین در صورتی که فرد به موقع درمان نشود، احتمال این که به عفونت روده مبتلا شود، زیاد است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
*اگر پس از ۴۸ ساعت از ابتلا به اسهال، حال شخص بهبود پیدا نکرد یا تشدید شد.
*در صورتی که درجه بدن به ۳۸/۵ رسید.
*در صورتی که مدفوع شخص بیمار، خونی باشد.
*در صورتی که فرد احساس درد شدید شکمی داشته باشد.
*در مورد کودکان اگر اسهال و استفراغ شدید شد و با نشانه‌هایی مثل خشکی دهان، کاهش وزن و گریه بدون اشک همراه بود. سریعا به پزشک مراجعه کنید. چون ممکن است کودک دچار تب، لرز، تشنج و کاهش هوشیاری شود.
برای درمان اسهال تابستانی چه بخوریم؟
*سعی کنید مصرف فیبر را در بازه حداقل (۱ تا ۲ گرم در روز) نگه دارید تا به روده‌ها استراحت دهید. منبع ایده‌آل غلات در رژیم غذایی باید برنج، بلغور، سیب زمینی آب‌پز و پاستا باشد. علاوه بر این، مصرف چربی‌ها را محدود کنید چون به راحتی هضم نمی‌شوند.
*برگ نعناع فلفلی برای مبارزه با سوءهاضمه مفید است. کافی است چای کیسه‌ای نعناع را در آب داغ بیندازید و بعد از غذا میل کنید.
* بهترین کار این است که اگر در تابستان بیرون از خانه غذا می‌خورید، به تمیز و سالم بودن غذا و مکانی که در‌آن سرو می‌شود، دقت کنید.
*آب را با الکترولیت جایگزین کنید و آب جوشیده، خنک شده و تمیز بنوشید.
*غذاهای ترش طبیعی (غیر تخمیر شده) مانند تمبر هندی، آلو، برگ زردآلو، قیسی و … را در رژیم غذایی خود بگنجانید.
* خوردن آب نارگیل، دوغ، آب برنج، هویج پخته، خورش مرغ یا آب پنیر می‌تواند به بهبود اسهال در تابستان کمک زیادی کند.
*سیر، فلفل، زنجبیل، آسافوتیدا (انغوزه)، زردچوبه و گشنیز ایمنی بدن را بهبود می‌بخشد. بنابراین، در طول تابستان از این ادویه‌ها و چاشنی‌ها در غذاها یا خوراکی‌های خود استفاده کنید.
*از مصرف محصولات لبنی مثل شیر و پنیر خودداری کنید. با این حال، کشک شیر بدون چربی مفید است چون باکتری‌های مفیدی را در خود دارد.
برای درمان اسهال چه نخوریم؟
*غذاهای سفت و جامد نخورید.
*برای جلوگیری از ناراحتی معده در تابستان از خوردن غذاهای مانده و بیات خودداری کنید.
*مراقب محتویات بشقاب غذای خود باشید و از خوراکی مواد غذایی خام یا نپخته مانند مرغ یا گوشت‌های بریده شده و غذاهای سرد، به خصوص غذاهای خیابانی که در کنار جاده سرو می‌شوند، دوری کنید.
* از خوردن شیرینی‌ها یا کیک‌های باز که دستفروش‌ها اقدام به تهیه و فروش آن‌ها می‌کنند، پرهیز کنید. چون علاوه بر اینکه گرما این خوراکی‌ها را خیلی زود فاسد می‌کند، احتمال و امکان رشد باکتری‌ها و میکروب‌ها را تقویت می‌کند.
*اگر خودتان به فکر درمان اسهال تابستانی در خانه هستید، بهتر است روش‌های درمان خانگی اسهال را امتحان کنید و از مصرف داروهای آنتی‌بیوتیک، به شدت بپرهیزید. این دسته داروها، به صورت کلی، باعث کاهش آب بدن می‌شوند و حتی ممکن است اسهال و استفراغ را افزایش دهند.
*در برخی موارد هم ممکن است اسهال به خاطر آپاندیس یا پیچ خوردگی روده باشد، به همین خاطر به هیچ وجه نباید از داروهای ضد تهوع و استفراغ، بدون دستور پزشک استفاده کنید.
نکاتی برای مدیریت اسهال در تابستان
بهترین راه برای مدیریت اسهال حاد در تابستان، جبران از مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته بدن است. اگر چه نوشیدن آب در جلوگیری از کم آبی بسیار مهم است، اما حاوی الکترولیت نیست. بنابراین، برای جبران الکترولیت‌های خارج شده از بدن، بهتر است آبگوشت یا سوپ‌های حاوی سدیم مصرف کنید. همچنین می‌توانید آبمیوه‌های تهیه شده از موز، نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت یا سبزیجات غنی از پتاسیم مصرف کنید.
برای جایگزینی مایعات و الکترولیت‌های از دست رفته، به کودکان باید محلول آبرسانی خوراکی داده شود. در این مواقع معمولا بسته به علت مشکل، پزشک دارویی برای کاهش علائم یا درمان عفونت تجویز می‌کند.
برخی از دستورالعمل‌هایی که برای اسهال تابستانی باید رعایت کنید
*تمام میوه‌ها و سبزیجات، به خصوص انواع برگ‌دار و گل کلم را به خوبی بشویید. این مواد غذایی نه تنها حاوی لارو و کرم هستند بلکه بین آن‌ها گل و خاک زیادی وجود دارد.
* برای درمان اسهال تابستانی، میوه‌های تابستانی مثل هندوانه، خربزه و گریپ فروت که جزو آبدارترین میوه‌ها هستند، می‌توانند کمبود آب بدن را تا حد زیادی جبران کنند و به بدن املاح و ویتامین برسانند. خوردن آب پرتقال و لیمو شیرین هم به خاطر غنی از ویتامین بودن، توصیه می‌شود.
*کسانی که گیاهخوار نیستند، باید به جای گوشت و غذاهای سنگین و پر ادویه، به سراغ غذاهای سبک‌تر مثل سوپ و خورش بروند.
* از استعمال دخانیات مثل سیگار و قلیان، دیگر مواد مخدر و مصرف کافئین نیز پرهیز کنید.
این نکات اگر با عادات غذایی صحیح همراه شوند و رژیم غذایی برای پیشگیری از اسهال در تابستان را در پیش بگیرید ، موثر هستند. به یاد داشته باشید که اسهال یک معضل سلامتی موقتی است و می‌توانید به راحتی و با کمی احتیاط از آن جلوگیری یا آن را درمان کنید.
سوالات متداول
شایع‌ترین علت ابتلا به اسهال در تابستان چیست؟
اسهال ناشی از بیماری‌های انگلی که به دلیل خوردن غذا یا نوشیدن آب آلوده در فصل گرما اتفاق می‌افتد، رایج‌ترین علت بروز اسهال تابستانی است.
برای درمان اسهال و استفراغ چه چیزهایی بخوریم؟
نوشیدنی‌های حاوی الکترولیت، میوه‌های آبدار مثل هندوانه، تنقلات سالم مثل برگ زردآلو، آلو و قیسی را می‌توانید در این مواقع برای بهبود اسهال در رژیم غذایی‌تان بگنجانید.
منابع: ehealth.eletsonline /health-total
