گیلاس یکی از میوه‌های محبوب و آبدار تابستانی است که علاوه بر طعم لذیذی که دارد، سرشار از خواص و فواید زیادی است که به سلامت عمومی بدن کمک می‌کند. از طرفی اضافه کردن گیلاس به رژیم غذایی کار راحتی است و می‌توان به شکل‌های مختلف مثل مربای گیلاس، مارمالاد گیلاس، اسموتی گیلاس، استفاده در طرز تهیه انواع دسر با گیلاس و … از طعم بی‌نظیر و مزایای سلامتی آن بهره‌مند شد. در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش به بررسی خواص و فواید گیلاس برای سلامت بدن و زیبایی پوست و مو می‌پردازیم.
خواص و فواید گیلاس
گیلاس فواید و مزایای زیادی برای سلامتی دارد که در ادامه به آنها اشاره می‌کنیم.
خواص گیلاس برای کبد
گیلاس دارای خاصیت سم‌زدایی فراوان است و تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان می‌دهد که این میوه می‌تواند به پاکسازی کبد و درمان بیماری‌های کبدی مثل کبد چرب کمک کند. برای اثبات تاثیر مثبت گیلاس بر سلامت کبد، از مدل‌های آزمایشگاهی استفاده شده است. در طول آزمایش، عصاره گیلاس در موش‌ها، تری گلیسیرید کبد را کاهش داد و حتی از ابتلا به بیماری کبد چرب غیر الکلی با رژیم غذایی پرچرب در موش جلوگیری کرد.
گیلاس سرشار از آنتی اکسیدان
رادیکال‌های آزاد در طول فرآیند هضم یا وقتی در معرض عوامل محیطی مضر مثل تشعشعات یا آلاینده‌های هوا قرار می‌گیریم، تولید می‌شوند. مقدار بیش از حد رادیکال‌های آزاد منجر به آسیب سلولی، بیماری و پیری شده و به عنوان «استرس اکسیداتیو» شناخته می‌شود.
آنتی‌اکسیدان‌ها رادیکال‌های آزاد را در بدن پیدا می‌کنند و آنها را ثابت یا کامل می‌کنند، بنابراین دیگر قادر به ایجاد آسیب نیستند. خوشبختانه، گیلاس شیرین منبع قوی آنتی اکسیدان است. وجود پلی‌فنول‌ها، ملاتونین، کاروتنوئیدها، ویتامین E و ویتامین C در گیلاس نیز همگی تاثیر فوق‌العاده‌ای روی سلامت بدن دارند. به همین دلیل هم ثابت شده است که گیلاس از بدن در برابر بیماری‌های مختلف مثل بیماری قلبی، سرطان و دیابت نوع دوم محافظت می‌کند.
خواص گیلاس برای لاغری و کاهش وزن
محتوای فیبر گیلاس علاوه بر تاثیر روی شاخص گلیسمی پایین گیلاس، آن را به گزینه‌ای عالی برای کمک به حفظ وزن تبدیل می‌کند. فیبر موجود در گیلاس کمک می‌کند تا مدت بیشتری سیر بمانیم، در حالی که بار گلیسمی پایین گیلاس به طور طبیعی از افزایش یا افت قابل توجه قند خون جلوگیری می‌کند. این ترکیب برای حفظ وزن و کاهش وزن ایده‌آل است.
تجربه داشتن خواب آرام با گیلاس
ما اغلب ملاتونین را به شکل مکمل در داروخانه‌ها می‌بینیم، با این حال، برخلاف تصور رایج، بسیاری از ما لزوما به مکمل نیاز نداریم تا بتوانیم خواب راحتی را تجربه کنیم. ملاتونین را می‌توان در گیلاس شیرین و مواد غذایی مختلف دیگر هم پیدا کرد. بر اساس نتایج تحقیقات و مطالعات، هم کیفیت خواب و هم زمان خواب را می‌توان با مصرف گیلاس شیرین به میزان قابل توجهی افزایش داد. وجود سروتونین، ملاتونین و تریپتوفان برای تنظیم چرخه خواب بسیار مفید است و مصرف گیلاس یک روش طبیعی برای ترشح ملاتونین است.
خواص گیلاس برای اسید اوریک و درمان نقرس
«آرتریت» نتیجه التهاب است، بنابراین عوامل ضد التهابی برای بهبودی آن ضروری است. بیماری نقرس شکل خاصی از آرتریت است که باعث ایجاد حملات مفاصل می‌شود و درد حاصل از آن، به خاطر مقدار بیش از حد اسید اوریک در خون است. این درد اغلب در مفصل انگشت شست پا رخ می‌دهد ولی ممکن است در سایر مفاصل نیز ظاهر شود.
خواص ضد التهابی گیلاس می‌تواند علائم نقرس را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. بر اساس مطالعات، مصرف روزانه گیلاس میزان اسید اوریک خون را به حد طبیعی می‌رساند و در نتیجه حملات نقرس را تسکین می‌دهد. علاوه بر این، فنول‌های موجود در گیلاس شیرین با فرایند اکسیداتیو در ارتباط است و از این راه به درمان نقرس کمک می‌کنند.
بیشتر بخوانید: بهترین و بدترین رژیم غذایی برای نقرس
گیلاس اثرات التهاب مزمن را کاهش می‌دهد
از جمله خواص گیلاس این است که توانایی کاهش قابل توجه غلظت اکسید نیتروژن و عوامل پیش التهابی را دارد. نتایج برخی مطالعات نشان می‌دهد که مصرف گیلاس باعث کاهش غلظت هشت بیومارکر (نشانه‌های زیستی) مرتبط با بیماری‌های التهابی در پلاسما می‌شود. پلی فنول‌های موجود در گیلاس ممکن است التهاب و استرس اکسیداتیو را به حداقل برسانند یا از آن جلوگیری کنند، که احتمالا از عوامل خطر بیماری‌هایی مانند آرتریت، دیابت، سرطان و فشار خون بالا باشد.
خواص گیلاس در کاهش کلسترول
یکی از فواید گیلاس برای سلامت بدن، توانایی کاهش کلسترول است. به طور خاص ثابت شده است که گیلاس سطوح VLDL (کلسترول بد) را کاهش می‌دهد و نسبت تری گلیسیرید به کلسترول HDL (خوب) را در انسان بهبود می‌بخشد. برای کنترل دیابت می‌توانید از خواص و فواید گیلاس برای دیابت بهره ببرید.
گیلاس فشار خون را کاهش می‌دهد
مصرف گیلاس هم «فشار خون سیستولیک» و هم «فشار خون دیاستولیک» را در بزرگسالان جوان و مسن کاهش می‌دهد. تحقیقات نشان می‌دهد که اسیدهای فنولیک موجود در گیلاس و تولید شده توسط متابولیسم آنتوسیانین دارای خواص شل‌کننده عروق و ضد فشار خون هستند که به کاهش و جلوگیری از فشار خون کمک می‌کند.
از طرفی سلامت قلب ما به شدت به کلسترول و فشار خون ما بستگی دارد. به منظور کمک به کنترل سلامت بدن، مقداری گیلاس شیرین به رژیم غذایی خود اضافه کنید.
خواص گیلاس برای مردان
در گیلاس تازه، ویتامین آ و ث به‌وفور یافت می‌شود. این ویتامین‌ها باعث افزایش میل جنسی می‌شوند و به درمان ناباروری در مردان کمک می‌کنند. ویتامین‌های موجود در این میوه باعث افزایش سطح تستوسترون می‌شود و ویتامین ث موجود در آن، حجم اسپرم در مردان را افزایش می‌دهد.
تقویت خلق و خو با گیلاس
گیلاس نه تنها برای سلامت جسمی عالی است، بلکه با بهبود سلامت روان هم مرتبط است. گیلاس شیرین، به ویژه، سطح کورتیزول و در نتیجه اضطراب را کاهش می‌دهد و با بهبود کلی خلق و خو مرتبط است. با افزودن گیلاس به رژیم غذایی معمول خود، به طور بالقوه می‌توانید خلق و خوی خود را تقویت کرده و اضطراب خفیف را کاهش دهید.
خواص گیلاس برای یبوست
فیبر موجود در گیلاس باعث بهبود حرکات روده می‌شود و برای پیشگیری و درمان بیماری یبوست بسیار موثر است. گیلاس دارای محتوای فیبر بالا است که با بهبود حرکات روده به درمان یبوست که یکی از شایع‌ترین مشکلات در دوران بارداری است، کمک می‌کند. بنابراین از فواید گیلاس در دوران بارداری نیز می‌توانید نهایت بهره را ببرید.
گیلاس علائم آرتریت را کاهش می‌دهد
خواص ضد التهابی گیلاس که علائم نقرس را کاهش می‌دهد، به همان اندازه در مهار علائم سایر اشکال آرتریت هم موثر است. همان طور که در بالا اشاره کردیم، آنتی اکسیدان‌های قوی در این میوه، توانایی کاهش چشمگیر استرس اکسیداتیو را دارند. این امر، حضور پروتئین‌های التهابی را که ممکن است علائم آرتریت را تشدید کند، کاهش می‌دهد.
خواص و فواید گیلاس برای انواع سرطان
بین مصرف گیلاس و کاهش خطر ابتلا به سرطان ارتباط وجود دارد. به طور خاص، تحقیقات نشان داده است که گیلاس شانس ابتلا به سرطان پانکراس، سرطان سینه، کبد، روده بزرگ، پوست و ریه را کاهش می‌دهد. محتوای پریلیل الکل این میوه، علاوه بر ترکیبات فنلی به کاهش خطر ابتلا به سرطان کمک می‌کند.
گیلاس حافظه را تقویت می‌کند
چه کسی به تقویت حافظه نیاز ندارد؟ مطالعات مختلف انسانی ارتباط بین مصرف گیلاس و بهبود حافظه و عملکرد شناختی در بزرگسالان مبتلا به زوال عقل را نشان داده است. برای درک بیشتر ارتباط بین گیلاس، ترکیب مواد مغذی آنها و حافظه، آزمایش‌هایی روی موش‌ها و مدل‌های حیوانی نیز انجام شده است. آنتوسیانین‌های موجود در گیلاس قادر به بهبود حافظه در مدل‌های حیوانی و حتی پیشگیری از بیماری آلزایمر بودند.
خواص و فواید گیلاس برای قلب
آنتوسیانین‌های موجود در گیلاس، «پراکسیداسیون لیپیدی» را مهار و با التهاب مبارزه می‌کنند و در نهایت عوامل خطر قلبی عروقی را کاهش می‌دهند. گیلاس در ترکیب با توانایی‌های کاهش کلسترول و فشار خون، میوه‌ای ویژه برای قلب است. تنها ۱ فنجان گیلاس شیرین، حاوی ۱۵ درصد از نیاز روزانه به ویتامین C است. مصرف ویتامین C با کاهش خطر بیماری قلبی و حتی مرگ زودهنگام مرتبط است.
خواص گیلاس برای زیبایی پوست
گیلاس علاوه بر فواید فوق‌العاده برای سلامت جسم، بر زیبایی و درخشندگی پوست هم موثر است. ویتامین ث در گیلاس به درخشش پوست کمک می‌کند و اگر گیلاس ترش را روی پوست بمالید یا به صورت خوراکی مصرف کنید، لکه‌های پوستی را رفع می‌کند. همچنین گیلاس می‌تواند لکه‌های ناشی از آفتاب سوختگی را از روی پوست پاک کند. گیلاس از بهترین میوه‌ها برای جوانسازی پوست است.
خواص گیلاس برای سلامت مو
گیلاس برای مو فواید زیادی دارد. از جمله این موارد شامل جلوگیری از آسیب، شکستگی و ریزش موها می‌شود، باعث رشد موها می‌شود، موها را آبرسانی می‌کند و خون را در پوست سر به گردش درمی‌آورد.
عوارض و مضرات گیلاس
اگر گیلاس را با معده پر و بعد از غذا میل کنید احتمال دل درد و سنگینی معده وجود دارد. زیاده‌روی در مصرف گیلاس باعث اسهال و استفراغ می‌شود.
خواص گیلاس در طب اسلامی و طبع و مصلح آن
طبع گیلاس سرد و تر است. در طب سنتی و اسلامی هر چه گیلاس شیرین‌تر و آبدارتر باشد، سردی کمتری دارد و طبع آن متعادل است. دم و برگ گیلاس هم خواص دارویی دارد. طبق گفته پزشکان طب سنتی طبع دم و برگ گیلاس سرد و خشک است.
مصلح گیلاس برای افراد سرد مزاج هل، دارچین، نبات، کندر، زیره، زیتون و خرما است. همچنین از کندر و زنیان هم به عنوان مصلح گیلاس می‌توانید استفاده کنید.
سوالات متداول
آیا خواص گیلاس فریز شده با گیلاس تازه برابر است؟
گیلاس‌های تازه اگر به صورت درست و اصولی فریز و یخ زده شوند، می‌توانند ارزش غذایی خود را تا چندین ماه حفظ کنند. در نتیجه خواص گیلاس فریز شده و تازه، تفاوت چندانی با هم ندارد و در هر دو تقریبا یکسان است.
طبع و مصلح گیلاس از نظر طب سنتی چیست؟
طبع گیلاس سرد و تر است. در طب سنتی و اسلامی هر چه گیلاس شیرین‌تر و آبدارتر باشد، سردی کمتری دارد و طبع آن متعادل است. مصلح گیلاس برای افراد سرد مزاج هل، دارچین، نبات، کندر، زیره، زیتون و خرما است. همچنین از کندر و زنیان هم به عنوان مصلح گیلاس می‌توانید استفاده کنید.
منبع: nutritionstripped
