گرمازدگی در نوزادان و کودکان کم سن و سال مثل گرمازدگی در بزرگسالان به عنوان یکی از مشکلات رایج و در عین حال خطرناک شناخته می‌شود. گرمازدگی درجات مختلفی دارد و به انواع خفیف، متوسط و شدید، تقسیم می‌شود. در صورتی که کودک یا نوزاد برای مدت زمان طولانی در گرمای محیط بماند یا لباس‌های زیادی به تن داشته باشد، احتمالا بروز گرمازدگی بالا می‌رود. در این مقاله از سرویس سلامت به بررسی گرمازدگی در نوزادان و کودکان، دلایل و علائم بروز آن، روش‌های جلوگیری و درمان گرمازدگی در کودکان و نوزادان می‌پردازیم تا با آگاهی بیشتر، از فرزند دلبندتان در روزهای گرم مراقبت کنید. با مجله کوروش همراه باشید.
گرمازدگی در نوزادان و کودکان چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
گرمازدگی در نوزادان و کودکان به دلایل مختلف از جمله قرار گرفتن کودک یا نوزاد به مدت طولانی در معرض هوای گرم، دمای بالای یا در مجاورت تابش مستقیم نور آفتاب اتفاق می‌افتد. اگر کودک فعالیت بدنی زیادی انجام دهد و در عین حال آب و مایعات کمی بنوشد، بدن او دچار کم آبی می‌شود و احتمالا این که گرمازده شود، بالا می‌رود.
پوشاندن بیش از اندازه لباس به کودک نیز از دلایل دیگر برای گرمازدگی در کودکان است چون در این صورت، از تهویه بدن و سیکل صحیح تعریق جلوگیری به عمل می‌آید. احتمالا می‌دانید که بخش زیادی از گرمای بدن نوزاد از قسمت سرش خارج می‌شود. بنابراین پوشاندن سر نوزاد با کلاه ضخیم در هنگام خواب، به محبوس شدن گرما درون بدن و بروز گرمازدگی در نوزاد منجر می‌شود.
بد نیست بدانید که کلاه بلافاصله پس از تولد کودک و برای یکپارچه و هماهنگ کردن دمای بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد و برای زمان خواب ضروری نیست، مگر اینکه پزشک متخصص توصیه کرده باشد.
از دیگر عوامل موثر در گرمازدگی کودکان و نوزادان، نشاندن کودک در خودرویی است که تهویه مناسبی ندارد و محیط داخل خودرو گرم است. فراموش نکنید که هنگام پارک کردن خودرو حتما کودک را بیرون بیاورید چون در مدت زمان کمی، دمای داخلی خودرو بسیار بالا می‌رود و ریسک گرمازدگی افزایش می‌یابد.
علائم گرمازدگی نوزاد در درجات مختلف گرمازدگی
گرمازدگی در نوزادان و کودکان، بیش از گرمازدگی در بزرگسالان رخ می‌دهد، چون بدن نوزادان نسبت به بزرگسالان زودتر داغ می‌شود. همچنین احتمال گرمازدگی در نوزادان و کودکان زیر ۴ سال و بزرگسالان بالای ۶۵ سال بیشتر است. چون توانایی بدن در تنظیم درجه حرارت در کودکان تکامل نیافته است و ممکن است گرمازدگی منجر به سکته گرمایی شود.
در مورد افراد مسن هم به دلایلی مثل مصرف داروهای مختلف، توانایی کنترل دمای بدن در برابر گرما، کم است.
به طور کلی گرمازدگی براساس شدت آن، علائم متفاوتی هم دارد. در موارد خفیف تا شدید گرمازدگی، علائم گرمازدگی به شکل‌های زیر بروز پیدا می‌کند:
گرمازدگی خفیف
- احساس درد در ماهیچه‌ها مخصوصا در قسمت پاها (ران و ساق پا)
- دل درد
- اسپاسم یا گرفتگی عضلات در اثر گرما (در قسمت پا و دست)
گرمازدگی متوسط
اگر کودکان مدت زمان بیشتری در گرما یا مجاورت خورشید بمانند و بدن آن‌ها آب زیادی از دست بدهد، گرمازدگی نوع ۲ یا متوسط اتفاق می‌افتد که نشانه‌های زیر را بروز می‌دهد:
- تب ۳۷/۸ تا ۳۹ درجه
- احساس سردرد
- تحریک پذیر و عصبی شدن
- قرمزی پوست صورت و بدن
- از دست دادن اشتها
- درد و گرفتگی عضلات دست و پا
- تیره شدن رنگ ادرار
- عارضه اسهال
- کم آب شدن بدن و احساس تشنگی شدید
- ضعف و بی‌حالی
- غش کردن
- حالت تهوع
- سرگیجه
- تعریق زیاد
- پریدگی رنگ پوست صورت و بدن
گرمازدگی شدید
در شرایط گرمازدگی شدید در نوزادان و کودکان، شرایط اورژانسی است و باید به بیمارستان مراجعه شود. در این مواقع، بدن کودک قادر به کنترل دما نیست و حرارت بدن به صورت مداوم، بالا می‌رود. هر چه دمای هوا بالاتر باشد و تهویه هوا کندتر انجام شود، مثل مواقعی که کودک در خودرو رها می‌شود، احتمال گرمازدگی شدید بالاتر می‌رود. علائم گرمازدگی شدید در نوزادان، با نشانه‌های زیر ظاهر می‌شود:
- تشنج
- استفراغ
- تب بالای ۴۰ درجه بدن
- سردرد شدید
- از بین رفتن هوشیاری و غش کردن
- عرق نکردن
- تنفس نامنظم و سریع
- شوک شدن نوزاد
- پوست داغ و قرمز
- بهبود نیافتن بدن بعد از استراحت در مکان خنک و نوشیدن آب
در صورتی که بدن کودک شما علائم گرمازدگی را به صورت خفیف بروز داد، می‌توانید در خانه و با روش‌های خانگی گرمازدگی را درمان کنید. اما در موارد متوسط و شدید گرمازدگی در نوزادان و کودکان، مراجعه به پزشک الزامی است تا از بروز خطرات جبران‌ناپذیر جلوگیری به عمل آید. اما قبل از هر چیز، بهتر است نکات و اقداماتی اولیه را در زمان بروز گرمازدگی رعایت کنید.
بیشتر بخوانید: روش‌های از بین بردن بوی عرق
اقدامات اولیه در زمان گرمازدگی در نوزادان و کودکان
به محض اینکه نوزاد یا کودک آثار و نشانه‌های گرمازدگی را از خود بروز داد، اقدامات زیر را انجام دهید:
- کودک را به مکان خنک ببرید.
- از لباس‌های او کم کنید.
- اگر بیهوش نشده است، به کودک آب و مایعات خنک بدهید.
- روی صورت و بدن کودک، آب بپاشید یا یک حوله نمدار و مرطوب روی بدنش بیندازید تا دمای بدن کاهش پیدا کند.
- هوشیاری و تنفس کودک را بررسی کنید. در صورت مشاهده هر گونه مشکل تنفسی و پایین نیامدن دمای بدن، کودک را به مراکز درمانی ببرید.
راه‌های جلوگیری از گرمازدگی کودکان و نوزادان
همان طور که گفته شد، دلایل و نشانه‌های گرمازدگی در نوزادان و کودکان گاهی اوقات متفاوت است. در گرمای تابستان یا مواقعی که هوا بسیار گرم و تهویه نامطبوع است، باید بیشتر مراقب باشید تا از این مشکل جلوگیری به عمل آید. در این مواقع، دستورالعمل‌های زیر را به کار ببندید:
- هر گونه تماس پوستی با نوزاد در هوای گرم می‌تواند برای او آزاردهنده باشد. بنابراین در هنگام تغذیه کودک از هر گونه تماس پوستی با او خودداری کنید. در زمان شیردهی در تابستان می‌توانید از یک پارچه نازک بین بدن خود و نوزاد استفاده کنید.
- به تن کودک خود لباس‌های گشاد، رنگ روشن، نخی و سبک بپوشانید تا تعریق بدن به شکل درست انجام شود.
- به کودک یک بطری آب یا نوشیدنی بدهید و توصیه کنید که به محض تشنگی از آن بنوشد.
- در دماهای بالا و زمانی که هوا خیلی گرم است، از کودکتان بخواهید در خانه بماند.
- هنگام بیرون رفتن با کودکتان، سعی کنید در سایه راه بروید.
- در هوای گرم، زمان پیاده‌روی با کودکتان را محدودتر یا پیاده‌روی را به ساعات خنک روز موکول کنید.
- از رها کردن کودک در خودرو خالی و گرم، جدا خودداری کنید.
- مراقب تهویه و میزان خنک کنندگی کولر ماشین باشید تا کودک دچار گرمازدگی نشود.
- در مورد شیرخواران، تغذیه باید در روزهای گرم بیشتر صورت گیرد.
- برای کودکتان کرم ضد آفتاب بزنید و از او بخواهید که کلاه لبه‌دار و آفتابگیر بپوشد. در صورت تمایل کرم ضد آفتاب را به روش‌های آنلاین، تلفنی یا حضوری از فروشگاه‌های افق کوروش خریداری کنید.
- در مورد نوزادان باید از پتو یا کیسه خواب مناسب که روزنه‌هایی برای گردش و تعدیل هوا دارند، استفاده کنید. در زمان خواب، مراقب دمای بدن کودک خود باشید تا به خاطر استفاده از پتو‌های کلفت، دچار گرمای بیش از حد بدن نشود.
- دمای اتاق نوزاد را به درستی تنظیم کنید. با دماسنج دمای اتاق را اندازه بگیرید. این دما باید در بازه ۱۶ تا ۲۰ درجه سانتی‌گراد باشد.
بیشتر بخوانید: درمان‌های گرمازدگی در طب سنتی
سوالات متداول
گرمازدگی و اسهال کودکان چه زمانی رخ می‌دهد؟
در شرایط گرمازدگی درجه متوسط و وقتی کودک در فصول گرم سال به عفونت‌های گوارشی ناشی از گرمازدگی دچار شود، اسهال اتفاق می‌افتد. از طرفی، ممکن است کودکان در این فصول از رژیم غذایی نامناسبی پیروی کنند یا آب و غذای ناسالم بخورند. در این مواقع اسهال و گرمازدگی رابطه نزدیک‌تری با هم پیدا می‌کنند.
گرمازدگی در کودکان چند روز طول می‌کشد؟
گرمازدگی از جمله شرایط سلامتی است که باید به سرعت درمان شود. چون در غیر این صورت به ارگان‌های داخلی بدن آسیب‌های جبران ناپذیری وارد می‌شود. ممکن است در موارد شدید، بسته به شرایط سلامتی کودک، درمان چند روز ادامه پیدا کند ولی در حالت عادی، معمولا گرمازدگی در کمتر از یک روز درمان می‌شود.
محصولات مرتبط
