سرماخوردگی نوزاد را چطور درمان کنیم؟ سرماخوردگی یکی از رایج‌ترین بیماری‌ها در نوزادان است که معمولاً با درمان‌های خانگی و ساده نیز به راحتی برطرف می‌شود. همه نوزادان با مصونیت به دنیا می‌آیند، اما تا زمانی که به سیستم ایمنی آن‌ها تکمیل شود، مستعد ابتلا به عفونت‌های ویروسی مثل سرماخوردگی هستند. اما بهترین روش درمان سرماخوردگی نوزاد چیست؟ آیا چیزی در مورد علائم سرماخوردگی در نوزادان می‌دانید؟ در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش می‌توانید با درمان خانگی سرماخوردگی نوزاد و همچنین راهکارهایی برای پیشگیری از سرماخوردگی نوزادان آشنا شوید.
علائم سرماخوردگی در نوزادان
قبل از این که به فکر درمان سرماخوردگی در نوزادان باشید، ابتدا باید علائم این بیماری را به خوبی بشناسید. معمولاً اولین نشانه سرماخوردگی در نوزاد گرفتگی بینی و آبریزش است. ترشحات بینی ممکن است ابتدا به صورت آبکی و شفاف باشد و بعد از چند روز غلیظ‌تر شده و به رنگ سبز مایل به زرد درآید.
باید بدانید که این فرآیند کاملاً طبیعی است و نشانه بدتر شدن وضعیت کودک نیست. در ادامه می‌توانید با رایج‌ترین علائم سرماخوردگی در نوزادان آشنا شوید.
- بی‌حوصلگی
- تب
- سرفه کردن به خصوص در شب
- عطسه
- کاهش اشتها
- مشکل در شیر خوردن به دلیل گرفتگی بینی
- مشکل در خوابیدن
- آبریزش بینی
- قرمزی و تورم بینی
علت سرماخوردگی در نوزادان
سرماخوردگی درواقع یک نوع عفونت ویروسی در دستگاه تنفسی فوقانی است که معمولاً در این بیماری عفونت باکتریایی ایجاد نمی‌شود. برای تشخیص این که آیا کودک به عفونت باکتریایی تبدیل شده یا خیر معمولاً پزشک از سواب بینی استفاده می‌کند و یا ممکن است از کودک آزمایش خون بگیرد.
گاهی اوقات عفونت‌های باکتریایی بعد از ابتلا به عفونت ویروسی ایجاد می‌شوند و موجب بروز بیماری‌های سخت‌تری مثل ذات‌الریه یا عفونت گوش می‌شوند. ابتلا به سرماخوردگی در نوزادان مشکل خاصی نیست و معمولاً در اثر قرار گرفتن نوزاد در معرض ویروس ایجاد می‌شود.
معمولاً نوزادانی که در اطراف آن‌ها بزرگ‌ترهای زیادی رفت و آمد می‌کنند، بیشتر در معرض سرماخوردگی قرار دارند. در بسیاری از مواقع نیز در آغوش گرفتن یک فرد و یا قدم زدن در مکانی شلوغ می‌تواند عامل بیمار شدن نوزاد باشد.
توجه داشته باشید که سیستم ایمنی بدن نوزادانی که از شیر مادر تقویت می‌کنند، نسبت به کودکانی که شیر خشک می‌خورند، قوی‌تر است و با این حال همه نوزادان در معرض ابتلا به این بیماری قرار دارند.
برای درمان سرماخوردگی نوزاد چه زمانی به دکتر مراجعه کنیم؟
اگر سن نوزاد شما زیر ۳ ماه است، باید در صورت مشاهده علائم سرماخوردگی به سرعت توسط یک پزشک معاینه شود. «تب» یکی از راه‌های مقابله کودک با سرماخوردگی است، اما به هر حال اگر تب نوزاد بیشتر از ۳۸ درجه و نوزاد نیز زیر ۳ ماه باشد، بهتر است از پزشک کمک بگیرید.
صرف‌نظر از سن نوزاد، اگر تب او بیشتر از ۵ روز ادامه داشت حتماً به مطب پزشک مراجعه کنید. توجه داشته باشید که اگر سرماخوردگی نوزاد با علائم زیر همراه بود، بلافاصله با پزشک نوزاد مشورت کنید و اقدامات لازم برای درمان سرماخوردگی نوزاد را انجام دهید.
- کهیر
- استفراغ
- اسهال
- سرفه‌های مزمن
- گریه غیرعادی
- مشکل در تنفس
- انقباض یا ورم گردن یا بین دنده‌ها
- مخاط غلیظ یا خوبی از بینی یا دهان
- تب بیشتر از ۵ روز
- مالیدن گوش توسط نوزاد
- درد فیزیکی در هر بخش از بدن
- علائم کم آبی مثل عدم ادرار
- امتناع از شیر خوردن
درمان سرماخوردگی نوزاد
برای درمان خانگی سرماخوردگی نوزاد می‌توانید از راهکارهای خانگی اما مؤثر استفاده کنید. درواقع شما می‌توانید با استفاده از روش‌های کاربردی درد و ناراحتی ناشی از سرماخوردگی نوزاد را کاهش دهید و بهبود سریع‌تر بیماری کمک کنید. در ادامه می‌توانید با رایج‌ترین روش‌های درمان خانگی سرماخوردگی نوزاد آشنا شوید.
۱- بدن نوزاد را هیدراته کنید
نوشیدن شیر نه تنها از ضعیف شدن بدن نوزاد جلوگیری می‌کند، بلکه با هیدراته کردن بدن نوزاد به بهبود سریع‌تر او کمک زیادی می‌کند. فرقی ندارد نوزاد از شیر خشک استفاده می‌کند یا شیر مادر، بهتر است در طول بیماری بیشتر به او شیر بدهید. اگر کودک بالای ۶ ماه است، می‌توانید مقداری آب به او بدهید. مایعات موجب بهبود علائم و دفع سریع‌تر ویروس‌ها از بدن می‌شود.
۲- از کمپرس سرد استفاده کنید
در صورتی که نوزاد تب دارد، برای کاهش دمای بدن او یک دستمال خنک روی پیشانی قرار دهید. این کار یکی از بهترین راهکارها برای کاهش تب و ناراحتی در نوزاد است و به کاهش درد و پریشانی کودک کمک می‌کند.
بیشتر بخوانید: چه وقتی می‌گوییم کودک تب دارد؟
۳- با آب ولرم کودک را حمام کنید
یکی دیگر از روش‌های درمان سرماخوردگی نوزاد، حمام کردن نوزاد با آب ولرم است. برای این کار می‌توانید یک وان را با آب ولرم پر کنید. سپس نوزاد را در آب قرار دهید. با این روش هم دمای بدن نوزاد کاهش پیدا می‌کند و هم سرحال‌تر می‌شود. توجه داشته باشید که نباید دمای آب پایین یا سرد باشد، زیرا این کار موجب تشدید علائم سرماخوردگی و تب شود.
۴- لباس مناسبی به نوزاد بپوشانید
اگر نوزاد تب دارد، بهتر است یک لایه لباس راحت و نسبتاً نازک به او بپوشانید. سعی کنید از پارچه‌های پنبه‌ای که هوا به راحتی از آن عبور می‌کند، استفاده کنید. اجازه دهید پوست نوزاد کمی نفس بکشد، اما مراقب باشید که کودک در معرض باد یا نور مستقیم آفتاب قرار نگیرد.
۵- از ماساژ پیاز استفاده کنید
یکی از محبوب‌ترین روش‌های درمان سرماخوردگی نوزاد در هندوستان، استفاده از خواص پیاز است. پیاز به کاهش دمای بدن و تسکین بدن درد ناشی از تب کمک زیادی می‌کند. برای این کار باید پیاز را به صورت خلالی برش دهید. سپس ۲ تا ۳ برش از آن را به مدت ۲ دقیقه روی پای نوزاد بمالید. این کار را ۲ بار در روز انجام دهید تا تب کودک برطرف شود.
۶- کودک را با زنجبیل حمام کنید
برای حمام زنجبیل باید ۲ قاشق غذاخوری پودر زنجبیل را در یک وان آب ولرم بریزید و کودک را ۱۰ دقیقه در این آب قرار دهید. از جمله خواص زنجبیل این است که موجب تعریق بدن و دفع سموم می‌شود و یکی از مؤثرترین روش‌ها برای درمان خانگی «تب ویروسی» است. به خاطر داشته باشید که قبل از استفاده از حمام زنجبیل حتماً مطمئن شوید که پوست بدن نوزاد نسبت به زنجبیل حساس نیست.
۷- از جوراب سفیده تخم مرغ استفاده کنید
«سفیده تخم مرغ» حاوی بیشترین مقدار پروتئین موجود در تخم مرغ است که به تغذیه زرده کمک می‌کند. این ماده چسبناک گرما را به خود جذب می‌کند. برای درمان سرماخوردگی نوزاد یک ماهه در طب سنتی می‌توانید سفید و زرده تخم مرغ را جدا کنید.
سپس سفیده را با همزن بزنید تا کاملاً یکدست شود. حالا یک حوله کوچک را به سفیده آغشته کنید و حوله را دور پای نوزاد بپیچید و با یک جوراب گشاد آن را در جای خود ثابت کنید. این کار موجب تسکین بدن درد و تب نوزاد می‌شود.
۸- اجازه دهید نوزاد استراحت کند
برای درمان سرماخوردگی نوزاد هیچ چیزی بیشتر از استراحت کردن به او کمک نمی‌کند. لازم نیست نوزاد را در رختخواب قرار دهید، بهتر است او در جایی نزدیک به شما استراحت کند تا بعد از بیدار شدن به راحتی او را آرام کنید. از آن جایی که نوزاد با تب، گرفتگی بینی و علائم دیگر نمی‌تواند به راحتی بخوابد، بنابراین خیلی زود از خواب بیدار خواهد شد.
۹- مخاط بینی نوزاد را تخلیه کنید
«گرفتگی بینی» موجب ایجاد ناراحتی در نوزاد می‌شود و تنفس او را سخت می‌کند. برای تخلیه مخاط بینی می‌توانید با استفاده از ساکشن بینی مخصوص و یا سرنگ مخاط بینی را به آرامی خارج کنید. توجه داشته باشید که سرنگ را بدون سوزن آن در ابتدای سوراخ بینی نوزاد نگه دارید و از فشار دادن آن اجتناب کنید. سپس به آرامی آن را بکشید تا مخاط بینی جمع شود.
۱۰- از دستگاه بخور سرد در خانه استفاده کنید
استفاده از دستگاه بخور می‌تواند به افزایش رطوبت هوا کمک کند. برای این کار باید از «بخور سرد» در خانه استفاده کنید. به هیچ عنوان دستگاه را نزدیک به کودک یا محل خواب او قرار ندهید. توجه داشته باشید که هر روز آب داخل دستگاه را عوض کنید تا کاملاً تمیز باشد. می‌توانید مقداری روغن اکالیپتوس در دستگاه بخور بریزید تا گرفتگی بینی نوزاد راحت‌تر برطرف شود.
۱۱- از بخور سیر استفاده کنید
سیر خام یکی از داروهای فوق‌العاده مؤثر برای درمان خانگی آنفولانزا و سرماخوردگی است. برای درمان سرماخوردگی نوزاد با داروی گیاهی شما نمی‌توانید از سیر یا هر گیاه دیگری استفاده کنید. برای همین می‌توانید سیر را برای ۱ دقیقه در ماهیتابه تفت دهید. سپس ماهیتابه را به نزدیک اتاقی که نوزاد در آن استراحت می‌کند، ببرید و اجازه دهید خنک شود. بوی سیر می‌تواند به درمان سرفه و علائم سرماخوردگی در نوزاد کمک کند.
۱۲- سر نوزاد را بالاتر قرار دهید
گرفتگی بینی موجب می‌شود تا نوزاد نتواند به راحتی بخوابد. برای رفع این مشکل می‌توانید به بالش کوچک زیر سر نوزاد قرار دهید. این کار موجب باز شدن مجرای بینی نوزاد می‌شود و به او کمک می‌کند تا راحت‌تر استراحت کند.
۱۳- بدن نوزاد را با روغن نارگیل ماساژ دهید
ماساژ با روغن نارگیل یکی دیگر از روش‌های درمان خانگی سرماخوردگی نوزاد است. برای این کار می‌توانید با استفاده از مقداری روغن نارگیل سینه و پشت نوزاد را ماساژ دهید. این کار نه تنها به تسکین سرفه نوزاد کمک می‌کند، بلکه احساس آرامش و امنیت بیشتری به او می‌بخشد.
۱۴- بیشتر نوزاد را در آغوش بگیرید
بیشتر افراد قدرت ارتباط مادر و نوزاد را نادیده می‌گیرند، اما باید بدانید که نوزاد برای ۹ ماه در رحم مادر زندگی کرده و از همین رو حتماً لمس کردن پوست مادر می‌تواند به تسکین درد و آرامش نوزاد کمک کند. در طول دوران بیماری نوزاد سعی کنید بیشتر از همیشه او را در آغوش بگیرید و اجازه دهید پوست بدن نوزاد با پوست بدن شما تماس داشته باشد.
۱۵- از خمیر زردچوبه استفاده کنید
یک راهکار کاربردی و مؤثر برای درمان سرماخوردگی نوزاد ۲۰ روزه یا چند ماهه استفاده از خمیر ادویه زردچوبه است. برای این کار باید ۱/۲ قاشق چای‌خوری پودر زردچوبه را با ۱ قاشق غذاخوری آب ترکیب کنید.
سپس این خمیر را روی شعله گرم کنید. اجازه دهید دمای خمیر به مقدار مناسب برسد. سپس آن را روی سینه، گردن و پاهای نوزاد بمالید. زردچوبه دارای خواص ضد باکتریایی است و به تسکین خلط، گرفتگی بینی و رفع سرفه کمک می‌کند.
نکاتی که باید در مورد درمان سرماخوردگی نوزاد بدانید
*برای درمان خانگی سرماخوردگی نوزاد به هیچ عنوان بدون مشورت با پزشک از داروهای کاهنده تب و سرماخوردگی استفاده نکنید.
*مصرف آنتی بیوتیک هیچ تأثیری بر ویروس ندارد و نباید برای درمان سرماخوردگی استفاده شود.
*داروهای کاهنده تب از جمله «تیلنول» نباید برای نوزادان زیر ۳ ماه استفاده شود.
*قبل از استفاده از هر داروی شیمیایی و گیاهی به نوزادان زیر ۱ سال حتماً با پزشک مشورت کنید.
*داروهای مخصوص گلودرد و سرفه برای کودکان زیر ۴ سال مناسب نیست.
*استفاده از بخور گرم و کیسه آب گرم برای کودکان زیر ۲ سال مناسب نیست.
*اگر بینی نوزاد گرفته است، اجازه ندهید روی شکم بخوابد، زیرا این کار موجب تشدید گرفتگی بینی می‌شود.
سرماخوردگی نوزاد چقدر طول می‌کشد؟
سرماخوردگی نوزادان ممکن است ۱۰ تا ۱۴ روز طول بکشد. در این مدت ممکن است علائم بیماری کاهش پیدا کند، اما احتمالاً ترشحات بینی همچنان ادامه دارد و ممکن است پوست اطراف بینی همچنان حساس باشد.
پیشگیری از بروز سرماخوردگی در نوزادان
*نوزادی که از شیر مادر تغذیه می‌شود، به دلیل سیستم ایمنی قوی‌تر کمتر به بیماری‌هایی مثل سرماخوردگی مبتلا خواهد شد. اولین شیر مادر که هنگام تولد تولید می‌شود «آغوز» نام دارد. این شیر غنی از آنتی‌بادی است و از بدن نوزاد در برابر بیماری‌ها محافظت می‌کند.
*برای جلوگیری از بروز سرماخوردگی در نوزادان سعی کنید دست‌های خود را به طور مرتب بشویید. از همه افرادی که در کنار شما هستند و مهمان‌ها نیز تقاضا کنید قبل از دست زدن به نوزاد دست‌های خود را بشویند. از تماس با افراد بیمار خودداری کنید.
*در صورت امکان تماس نوزاد را با کودکان بزرگ‌تر محدود کنید و نوزاد را در مکان‌های شلوغ نبرید.
*اگر نوزاد سرماخورده است، به هیچ عنوان در اطراف او سیگار نکشید، زیرا این کار علائم بیماری را تشدید می‌کند.
*فراموش نکنید هیچ داروی برای درمان سرماخوردگی نوزاد وجود ندارد، مگر اینکه پزشک در شرایط خاص از دارو استفاده کند.
*عسل طبیعی برای نوزادان کمتر از ۱ سال خطرناک است و می‌تواند موجب ایجاد مسمومیت‌های غذایی شدید شود.
*بهترین قطره سرماخوردگی نوزاد «شیر مادر» است. برای رفع گرفتگی بینی و همچنین درمان عفونت گوش در نوزاد می‌توانید یک قطره شیر مادر در بینی یا گوش او بریزید.
عوارض سرماخوردگی نوزاد
معمولاً سرماخوردگی نوزاد چندان مشکل پیچیده‌ای نیست و بعد از مدتی برطرف می‌شود. اما به هر حال ممکن است سرماخوردگی نوزاد با عوارض و مشکلاتی همراه باشد. در ادامه می‌توانید با عوارض سرماخوردگی نوزاد آشنا شوید.
- عفونت حاد گوش
- خس خس سینه
- بیماری سینوزیت
- عفونت‌های دیگر
داروهای مجاز برای درمان سرماخوردگی نوزاد
درمان سرماخوردگی در نوزادان زیر یک سال معمولاً نیازی به مصرف دارو ندارد. از طرف دیگر شما نباید بدون مشورت با پزشک از هیچ‌گونه دارویی برای نوزاد استفاده کنید. در ادامه می‌توانید با برخی داروهای مجاز برای نوزادان آشنا شوید.
استامینوفن: این دارو برای کاهش تب و درد در روزهای ابتدایی سرماخوردگی استفاده می‌شود. مصرف استامینوفن برای نوزادان بالای ۳ ماه بی‌خطر است.
ایبوپروفن: این دارو که به صورت شربت برای کودکان استفاده می‌شود، برای اطفال بالای ۶ ماه که تب شدید دارند، مناسب است.
آسپیرین: آسپرین یکی از داروهای ممنوعه و مضر برای کودکان و حتی نوجوانان زیر ۱۸ سال است.
قطره بینی سالین: این قطره بینی برای پاکسازی بینی نوزاد استفاده می‌شود و در صورتی که به صورت تخصصی استفاده شود، مجاز است.
سوالات متداول
آیا استفاده از استامینوفن برای درمان سرماخوردگی نوزاد دو ماهه در خانه مجاز است؟
استامینوفن برای درمان سرماخوردگی نوزاد ۱۸ روزه، ۲۰ روزه، دو ماهه و در مجموع برای نوزادان زیر ۳ ماه خطرناک است و به هیچ عنوان نباید مصرف شود.
چگونه سرماخوردگی نوزاد را درمان کنیم؟
برای درمان خانگی سرماخوردگی نوزاد باید بدن نوزاد را با شیر هیدراته کنید. از کمپرس سرد، حمام آب ولرم، بخور سرد، جوراب پیاز، خمیر زردچوبه و سفیده تخم مرغ استفاده کنید.
منابع: healthline، parenting.firstcry، parenthub، lybrate
