شاه بلوط آجیل خوراکی از تیره «Castanea» است. این میوه طعمی لذیذ و کمی شیرین دارد و می‌توانید آن را در انواع چاشنی‌ها، سالادها، سوپ‌ها و … بگنجانید. شاه بلوط انواع مختلفی دارد که ویژگی‌های مشابهی دارد. رایج‌ترین انواع آن شامل شاه بلوط آمریکایی، شاه بلوط چینی، شاه بلوط ژاپنی یا کره‌ای و شاه بلوط اروپایی است. در ضمن شاه بلوط یک خوراکی خوشمزه به خصوص در زمان کریسمس است که سرشار از مواد مغذی و دارای فواید سلامتی زیاد است. بررسی خواص شاه بلوط برای بهبود سلامت قلب، سلامت گوارش، کنترل قند خون و … را در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش بخوانید.
۱- ارزش غذایی شاه بلوط
شاه بلوط با وجود اندازه کوچکی که دارد، سرشار از انواع مواد مغذی است. یک وعده، شامل ۱۰ عدد (۸۴ گرم) شاه بلوط بو داده، شامل مواد مغذی و معدنی زیر است:
• کالری در ۸۴ گرم شاه بلوط: ۲۰۶
• پروتئین: ۲.۷ گرم
• چربی: ۱.۹ گرم
• کربوهیدرات: ۴۴.۵ گرم
• فیبر: ۴.۳ گرم، ۱۵ درصد از ارزش غذایی روزانه (DV)
• مس: ۴۷ درصد DV
• منگنز: ۴۳ درصد از DV
• ویتامین B6: 25٪ از DV
• ویتامین C: 24 درصد از DV
• تیامین: ۱۷ درصد DV
• فولات: ۱۵ درصد از DV
• ریبوفلاوین: ۱۱ درصد DV
• پتاسیم: ۱۱ درصد از DV
علاوه بر این، شاه بلوط منبع مغذی از چندین ویتامین و مواد معدنی دیگر، از جمله ویتامین‌های K، B5، و B3 و همچنین فسفر و منیزیم است. بد نیست بدانید که در مقایسه با سایر آجیل‌ها، شاه بلوط کالری کمتری دارد و این به خاطر میزان چربی کم آن است.
همچنین نسبت به اکثر آجیل‌ها، شاه بلوط کربوهیدرات بیشتری دارد و حاوی مقدار مناسبی فیبر است که ۱۵ درصد نیاز روزانه بدن به فیبر را در یک وعده تامین می‌کند.
خواص شاه بلوط برای سلامتی و زیبایی پوست و مو
۲- شاه بلوط، منبع آنتی اکسیدان
شاه بلوط حاوی طیف گسترده‌ای از آنتی اکسیدان‌ها است که برای حفظ و بهبود سلامتی مهم هستند. این آنتی اکسیدان‌ها عبارتند از:
• ویتامین ث
• گالیک اسید
• اسید الاژیک
• تانن‌ها
• آلکالوئیدها
• پلی فنول‌های مختلف
• لوتئین
• زآگزانتین
مطالعات نشان داده‌اند که آنتی اکسیدان‌های مختلف موجود در شاه بلوط، مثل گالیک و اسید الاژیک، ممکن است به کاهش خطر بیماری قلبی، کاهش مقاومت به انسولین و سرکوب رشد و گسترش تومورها کمک کنند.
۳- خواص شاه بلوط برای چشم
دو آنتی اکسیدان «لوتئین» و «زآگزانتین» در شبکیه چشم شما جمع می‌شوند و از آنها در برابر آسیب ناشی از نور آبی محافظت می‌کنند. در کل آنتی اکسیدان‌ها ترکیباتی هستند که به محافظت از سلول‌های بدن در برابر آسیب مولکول‌های ناپایدار به نام رادیکال‌های آزاد کمک می‌کنند.
بنابراین برای تقویت بینایی و سلامت چشمتان، می‌توانید از فواید شاه بلوط در رژیم غذایی خود بهره ببرید.
۴- خواص شاه بلوط برای قلب
همان طور که گفتیم، شاه بلوط حاوی آنتی اکسیدان‌هایی مثل اسید گالیک و الاژیک است. نتایج تحقیقات نشان داده‌اند که این آنتی اکسیدان‌ها ممکن است به محافظت از قلب در برابر استرس اکسیداتیو کمک کنند، وضعیتی که ممکن است خطر سکته مغزی و بیماری قلبی را افزایش دهد.
شاه بلوط همچنین منبع عالی از پتاسیم است و ۱۱ درصد از نیاز روزانه شما به این ماده معدنی را تامین می‌کند. پتاسیم برای سلامت قلب سالم مهم است و به تنظیم فشار خون شما کمک می‌کند. علاوه بر این، پیروی از یک رژیم غذایی غنی از پتاسیم خطر بیماری قلبی را تا ۲۷ درصد و خطر سکته مغزی را ۲۴ درصد کاهش می‌دهد.
۵- خواص شاه بلوط برای یبوست
فیبر موجود در شاه بلوط به حجیم شدن مدفوع کمک می‌کند و در نتیجه عمل دفع آسان‌تر خواهد شد و فرد دچار عارضه یبوست نمی‌شود. این موضوع می‌تواند به منظم نگه داشتن عملکرد روده کمک کند. علاوه بر این، فیبر منبع تغذیه‌ای مهم برای باکتری‌های سالم روده است.
وقتی باکتری‌های روده، فیبر را تخمیر می‌کنند، ترکیبات مفید مختلفی از جمله اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه تولید می‌شوند. نتایج تحقیقات نشان داده‌اند که اسیدهای چرب با زنجیره کوتاه با کاهش التهاب، موجب سلامت روده شده و کنترل قند خون را بهبود می‌دهند.
بیشتر بخوانید: بهترین مواد غذایی برای کنترل و کاهش سریع قند خون
۶- خواص شاه بلوط برای لاغری
شاه بلوط دارای خواص متعددی است که به کاهش وزن کمک می‌کند. نسبت بالای فیبر موجود در این آجیل می‌تواند به شما کمک کند تا برای مدت طولانی‌تری سیر بمانید. این به این دلیل است که فیبر می‌تواند زمان تخلیه غذا از معده به روده را کم کند.
علاوه بر این، مصرف زیاد فیبر تولید هورمون‌هایی مانند پپتید YY (PYY) و پپتید-۱ شبه گلوکاگون (GLP-1) را افزایش می‌دهد که به کاهش اشتهای شما کمک می‌کنند. این هورمون‌ها، حس گرسنگی را سرکوب می‌کنند.
شاه بلوط همچنین نسبت به دیگر آجیل‌ها، کالری و چربی کمتری در هر گرم دارد. پس اگر به دنبال کاهش وزن هستید، خوردن شاه بلوط ممکن است به شما کمک کند و در عین حال احساس سیری کنید.
جالب توجه است که نتایج یک مطالعه حیوانی نشان داد که مصرف شاه بلوط به کاهش کلسترول و چربی شکم کمک می‌کند. با این حال، دانشمندان باید تحقیقات بیشتری را برای بررسی این اثرات بالقوه انجام دهند.
۷- خواص شاه بلوط برای دیابت
حفظ قند خون در سطح نرمال، به ویژه در صورت ابتلا به پیش دیابت یا بیماری دیابت برای سلامتی بسیار مهم است. چون سطوح بالای قند خون طی طولانی‌مدت می‌تواند خطر بروز عوارض سلامتی را در افراد مبتلا به دیابت افزایش دهد. این عوارض شامل آسیب به رگ‌های خونی و اندام‌ها می‌شود.
شاه بلوط با وجود داشتن کربوهیدرات بیشتر، نسبت به اکثر آجیل‌ها منبع خوبی از فیبر است که می‌تواند به جلوگیری از افزایش قند خون کمک کند. علاوه بر این، آنتی اکسیدان‌های شاه بلوط، مثل گالیک و اسید الاژیک، به مدیریت سطح قند خون کمک می‌کنند و حساسیت به انسولین را بهبود می‌دهند. در نتیجه سلول‌ها نسبت به انسولین پاسخ بهتری می‌دهند.
با این حال، شاه بلوط هنوز هم یک مغز با کربوهیدرات بالاتر است که خوردن مقدار کم تا متوسط آن ممکن است این فواید را داشته باشد. در حالی که مصرف زیاد شاه بلوط به طور مکرر ممکن است مضراتی را به همراه داشته باشد.
۸- کاهش التهاب با شاه بلوط
التهاب یک فرآیند طبیعی است که به بدن کمک می‌کند تا با عفونت‌ها مبارزه کند. در برخی شرایط، التهاب ممکن است در سطح پایین باقی بماند. این موضوع به عنوان «التهاب مزمن» شناخته می‌شود و با بیماری‌های متعددی مثل بیماری‌های قلبی، دیابت و انواع سرطان ارتباط مستقیمی دارد.
شاه بلوط دارای خواصی است که به کاهش التهاب کمک می‌کند. آنتی اکسیدان‌های موجود در شاه بلوط مثل ویتامین C، اسید گالیک، اسید الاژیک و پلی فنول‌های مختلف به کاهش التهاب کمک می‌کنند. آنها رادیکال‌های آزاد را که محرک‌های اصلی التهاب مزمن هستند، خنثی می‌کنند.
علاوه بر این، مطالعات آزمایشگاهی و حیوانی نشان داده‌اند که آنتی اکسیدان‌های شاه بلوط، مانند تانن‌ها و فلاونوئیدها، می‌توانند به از بین بردن سیگنال‌های التهابی مثل NF-kB و MAPK کمک کنند.
۹- خواص شاه بلوط برای سرطان
نتایج یک تحقیق آزمایشگاهی نشان داده است که شاه بلوط خواص ضد توموری دارد. به طور خاص، این مطالعه نشان می‌دهد که آنتی اکسیدان‌های موجود در شاه بلوط به سرکوب رشد، می‌تواند به تحریک مرگ سلول‌های سرطانی کمک کند.
عصاره‌های شاه بلوط رشد و گسترش انواع مختلف سلول‌های سرطانی مثل سرطان پروستات، سرطان سینه و روده بزرگ را سرکوب می‌کنند.
از طرف دیگر، به طور خاص، «اسید الاژیک» مسیر سیگنالینگ PI3K را هدف قرار می‌دهد که رشد و بقای سلول را تنظیم می‌کند. با این حال، دانشمندان باید تحقیقات بیشتری در انسان و حیوانات انجام دهند تا بفهمند چگونه ترکیبات موجود در شاه بلوط بر سلول‌های سرطانی در انسان تاثیر می‌گذارد.
۱۰- خواص شاه بلوط برای مو
مقادیر بالای آهن و مس موجود در شاه بلوط به افزایش گردش خون در پوست سر کمک کرده و با تقویت فولیکول‌های مو که باعث افزایش رشد مو و درمان ریزش مو می‌شوند، کمک می‌کند.
۱۱- خواص شاه بلوط برای مردان
درباره خواص شاه بلوط برای مردان و افزایش تعداد اسپرم آنها، اطلاعات زیادی در دست نیست. تحقیقات اخیر نشان داده است که استفاده از عصاره دانه شاه بلوط هندی، چگالی اسپرم را افزایش می‌دهد. البته تحرک اسپرم را در مردانی که مشکلات باروری دارند، بیشتر نمی‌کند.
۱۲- خواص شاه بلوط برای پسرزایی
هرچند تحقیق مستقیمی برای پیدا کردن رابطه بین مصرف شاه بلوط و تاثیر آن بر جنسیت جنین صورت نگرفته است ولی توصیه می‌شود آقایان سعی کنند ۲هفته قبل از مقاربت، روزانه ۲عدد میوه شاه بلوط مصرف کنند تا فرزند آنها پسر بشود.
۱۳- خواص شاه بلوط برای کودکان
شاه بلوط حاوی مقادیر زیادی از ویتامین‌ها و مواد مغذی است که به بهبود رشد کودکان کمک می‌کند و باعث تقویت حافظه آنها خواهد شد. البته شاه بلوط ممکن است در برخی افراد باعث آلرژی و حساسیت شود. توصیه می‌شود که بعد از ۲ سالگی که سیستم ایمنی بدن نوزاد قوی‌تر می شود، شاه بلوط را به رژیم غذایی کودک خود اضافه کنید.
۱۴- خواص شاه بلوط برای زنان باردار
شاه بلوط مقادیر زیادی اسید فولیک دارد که وجود آن در آجیل‌ها بسیار نادر است. اسید فولیک اثرات مثبتی در سلامت زنان باردار و جنین دارد. این عنصر، برای رشد سریع و افزایش سلول‌های جنین و رشد و گسترش سلول‌های جفت و رحم ضروری است.
همچنین عنصر «روی»، یکی دیگر از مواد معدنی موجود در شاه بلوط است که برای رشد جنین و نوزاد حیاتی است. کمبود روی در کودکان منجر به نقص یادگیری، حافظه ضعیف، اختلالات شناختی، مشکلات پوستی و آتروفی مغزی می‌شود.
فقر زینک به بیماری اسهال در نوزادان مرتبط است و می‌تواند موجب بروز شدید مشکلات روده در هنگام رشد کودک شود. خانم‌های باردار می‌توانند با خوردن شاه بلوط به سلامت خود و جنین کمک زیادی کنند.
۱۵- شاه بلوط برای درمان سرماخوردگی
شاه بلوط به درمان خانگی سرماخوردگی، گلو درد و درمان سرفه کمک می‌کند چون خواص خلط‌‌آوری دارد. زمانی که فرد مبتلا به سرماخوردگی یا گلودرد می‌شود، این آجیل به جلوگیری از خشکی و خارش در گلو جلوگیری می‌کند. شاه بلوط قرن‌ها است به عنوان خلط آور موثر برای درمان گلو درد و سرماخوردگی استفاده می‌شود.
۱۶- تقویت استخوان ها با شاه بلوط
شاه بلوط دارای مقدار زیادی فسفر است که این میزان نسبت به بقیه آجیل‌ها بیشتر است. فسفر یک عامل سازنده استخوان‌ها، DNA و دندان است. همچنین شاه بلوط مقدار نسبتا بالایی از منیزیم را در خود جای داده است که به جذب، تجزیه و انتقال کلسیم کمک زیادی می‌کند.
منیزیم به تولید و تنظیم هورمون کلسی تونین و هورمون پاراتیروئید نیز کمک می‌کند. کلسیتونین، استخوان‌ها را حفظ کرده و پاراتیروئید، شکستگی استخوان‌های قدیمی را ترمیم می‌کند.
۱۷- مناسب برای افراد حساس به گلوتن
شاه بلوط بدون گلوتن است و کسانی که دچار بیماری سلیاک، حساسیت گلوتنی و آلرژی گندم هستند، می‌توانند به راحتی آن را مصرف کنند. این آجیل خوشمزه و مفید، ویتامین‌ها، مواد معدنی، نشاسته، اسید فولیک، فیبر و اسیدهای چرب را برای افرادی که نمی‌توانند مواد غذایی حاوی گلوتن را مصرف کنند، فراهم می‌کند.
۱۸- به راحتی به رژیم غذایی اضافه می‌شود
شاید بپرسید طریقه مصرف شاه بلوط چیست؟ شاه بلوط علاوه بر سالم بودن، خوشمزه هم هست و به راحتی به رژیم غذایی اضافه می‌شود. این آجیل، طعم ملایم شیرین و بافت نرمی دارد.
*می‌توانید شاه بلوط را به صورت خام مصرف کنید. اما باید بدانید که این آجیل دارای تانن بالایی است و ممکن است باعث ایجاد مشکلات گوارشی یا سایر عوارض در افراد حساس به تانن شود.
*تهیه شاه بلوط آسان است. می‌توانید شاه بلوط‌ها را در فر روی ورقه پخت به مدت ۲۰ تا ۳۰ دقیقه با دمای ۴۰۰ درجه فارنهایت (۲۰۰ درجه سانتیگراد) تفت دهید. البته حتما پوست آنها را قبل از تفت دادن سوراخ کنید تا در فر منفجر نشوند.
* می‌توانید شاه بلوط‌ها را در یک قابلمه آب بجوشانید. یک قابلمه آب را بگذارید تا بجوشد. سپس حرارت را کم کنید، شاه بلوط‌ها را حدود ۳۰ دقیقه بجوشاند. باز هم حتما از قبل، پوست شاه بلوط را سوراخ کنید. هنگامی که شاه بلوط پخته شد، پوست آن به راحتی جدا می‌شود.
*می‌توانید از طعم شاه بلوط به عنوان یک میان وعده خوشمزه لذت ببرید.
*شاخ بلوط‌ها را می‌توانید به انواع سالاد، چاشنی‌ها، انواع سوپ و انواع دسر مانند تارت و پای اضافه کنید.
عوارض مصرف بی رویه شاه بلوط
هر چند شاه بلوط خواص و فواید زیادی برای سلامتی دارد ولی ممکن است برخی افراد با خوردن آن دچار مشکلات سلامتی شوند. مضرات خوردن این میوه شامل موارد زیر می‌شود:
احتمال بروز آلرژی
برخی افراد با خوردن برخی آجیل‌ها دچار حساسیت می‌شوند. اگر شما هم به آجیل آلرژی دارید، حتما در ابتدا مقدار کمی از آن را بخورید یا قبل از مصرف این میوه با پزشک خود مشورت کنید.
مشکلات عصبی
شاه بلوط سرشار از ویتامین B6 است و مصرف بیش از اندازه این ویتامین، موجب بروز مشکلات مرتبط با سیستم عصبی می‌شود. بنابراین نباید در مصرف میوه شاه بلوط نباید زیاده‌روی کنید.
مشکلات نفسی
«آنافیلاکسی» (Anaphylaxis) یک واکنش حساسیتی است که موجب بروز علائم تنگی نفس در انسان می‌شود. کسانی که به خوردن خشکبارها حساسیت دارند باید مطمئن باشند که خوردن شاه بلوط برای آنها مشکل ایجاد نمی‌کند.
سایر عوارض شاه بلوط برای سلامتی بدن
عوارض جانبی گزارش شده عصاره دانه شاه بلوط هر چند خفیف است ولی می‌تواند باعث بروز برخی مشکلات گوارشی، ناراحتی معده، سرگیجه، سردرد و خارش شود.
سوالات متداول
فرق بلوط و شاه بلوط چیست؟
میوه شاه بلوط پهن و بزرگ بوده و میوه بلوط دراز‌تر و باریک‌تر است. همچنین میوه شاه بلوط مواد مغذی و چربی بیشتری نسبت به میوه بلوط دارد.
طبع و مصلح شاه بلوط چیست؟
طبع بلوط و شاه بلوط سرد و خشک است. اگر در مناطق گرم و شرجی زندگی می‌کنید، مصرف آن بسیار مفید است و تاب گرما و رطوبت را در افراد افزایش می‌دهد. همچنین میوه بلوط برای افراد گرم مزاج خواص فراوانی دارد.
در مقابل ممکن است برای سردمزاجان ایجاد عوارض کند. بهتر است افراد سردمزاج، بلوط را به مقدار کم و حتما همراه با مصلح آن استفاده کنند. مصلح شاه بلوط، عسل، نبات و سکنجبین است.
منبع: healthline
