نوروز در کشورهای مختلف جهان چگونه برگزار میشود؟ اصلا عید نوروز در چه کشورهایی جشن گرفته میشود و رسم و رسوم کشورهای مختلف برای عید نوروز چیست؟ می دانستید عید نوروز را بیش از ۱۸۷ میلیون نفر در ۱۴ کشور جهان جشن میگیرند؟ در این مقاله از سرویس سبک زندگی در مجله کوروش به نوروز در کشورهای مختلف و رسوم متداول آنها میپردازیم.
نوروز در کدام کشورها است؟
نوروز در کشورهای مختلف مثل نوروز در ایران برگزار میشود. عموم این کشورها که عید نوروز را جشن میگیرند، کشورهای همجوار یا همسایه ایران هستند. علاوه بر ایران نوروز در کشورهای مختلف دیگر مثل کشورهای آسیای میانه و قفقاز و بخشهایی از بالکان مانند ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان، افغانستان، کوز,و، آلبانی، قزاقستان و جمهوری آذربایجان نیز گرامی داشته و جشن گرفته میشود.
نوروز در کشورهای مختلف
عید نوروز در ایران
نوروز در ایران به عنوان مهمترین جشن سال شناخته میشود و با آغاز سال نو همراه است. در اصل جشن نوروز از آخرین سه شنبه قبل از سال نو با نام چهارشنبه سوری آغاز میشده است.
چهارشنبه سوری در آیین زرتشتیان برای نشان دادن پایان زمستان بود و فرود آمدن فروهر درگذشتگان را نوید میداد. رسم و رسوم چهارشنبه سوری هنوز هم بین ایرانیها پابرجاست. اما همه اینها مقدماتی است برای آمدن فصل بهار و برگزاری جشن نوروز که تاریخچه کهن و دیرینهای دارد.
رسم و رسوم عید نوروز در شهرهای مختلف تقریبا مشابه است. ایرانیها قبل از شروع عید، خانهتکانی را شروع میکنند و انواع سبزه عید را سبز میکنند تا به استقبال نوروز بروند. در این ایام همچنین، شیرینیهای مختلف عید نوروز مثل شیرینی نخودچی، شیرینی برنجی، نوقا و … پخته میشوند یا به فور میتوانید در شیرینیفروشیها پیدا کنید.
علاوه بر شیرینی، برخی غذاها هم مخصوص شب عید هستند. غذاهای عید نوروز در شهرهای مختلف، حال و هوای روزهای عید نوروز را خاصتر و ویژهتر میکنند. در کنار همه اینها، تنقلات و آجیل ویژه عید، پای ثابت مهمانیهای عید خواهند بود.
در هر حال، عید نوروز و رسم و رسوم مربوط به آن، فلسفه سبز کردن سبزه، فلسفه و نمادهای سفره هفت سین، تاریخچه سفره هفت سین، چیدن سفره هفت سین و … همه و همه نشان میدهد که عید نوروز برای ایرانیها چه جایگاه و اهمیت ویژهای دارد.
نوروز در پاکستان
پاکستانیها در اول فروردین و مصادف با ۲۱ مارس، عید نوروز را جشن میگیرند. پاکستان که قبلا جزئی از خاک ایران به حساب میآمده است، رسوماتی مشابه ایران امروز ما برای عید نوروز دارد.
در مراسم عید نوروز پاکستان مسابقات مختلفی مثل اسبدوانی و کُشتی با شروع سال جدید برگزار میشود. رسم بادبادک هوا کردن و قرار دادن حیوانات در معرض دید عموم از دیگر کارهایی است که مردم همسایه شرقی ما به مناسبت فرارسیدن سال نو و عید نوروز انجام میدهند.
پاکستانیها با پوشیدن لباسهای نو و رنگارنگ، هدیه دادن تخم مرغهای رنگی به هم، چیدن سفره هفت سین، دید و بازدید دوستان و آشنایان و … عید نوروز را گرامی میدارند. حتی در برخی از بخشهای این کشور، زنان هم با شروع عید، تفنگ به دست گرفته و شکار میکنند.
اما یکی از جشنهای ویژه پاکستانیها در عید نوروز، مراسم «بسنت» است. در این جشن، مردم روی پشت بامها میروند و میرقصند و شادی میکنند. پخش کردن انواع شیرینی و خوراکی هم جزو این مراسم نوروزی در پاکستان محسوب میشود. این مراسم را بازمانده و تحت تاثیر رسوم ایرانی با هندوچین میدانند.
نوروز در ترکیه
برای ترکیهایها هم عید نوروز به عنوان عید باستانی و اصلی مردم این کشور، در ۲۱ مارس جشن گرفته میشود. رسوم ترکها برای برگزاری عید نوروز هم شباهت زیادی به ایرانیها دارد. سبز کردن سبزه عید، خوردن نوشیدنیهای مختلف، پوشیدن لباسهای نو و رنگی، دید و بازدید و … از رسوم ترکها برای عید نوروز است.
البته تعطیلات عید نوروز برای ترکیهای چندان طولانی نیست ولی در این مدت مردم شیرینیهای مختلف میپزند، به جشن و پایکوبی میپردازند، به محرومان کمک میکنند و با پریدن از روی آتش، این عید باستانی را بزرگ میدارند.
بد نیست بدانید که مناطق کردنشین ترکیه تعطیلات نوروزشان یک تا ۲ روز است و در دیگر مناطق، برای عید نوروز تعطیل رسمی نیست. چون تقویم ترکیهای، در سالهای قبل با تقویمهای میلادی تنظیم شده است و ترکها سال نو خود را با سال نو میلادی جشن میگیرند.
نوروز در کوزوو
«کوزوو» در شبه جزیره بالکان، بخشی از اروپای جنوب شرقی است که با صربستان و بلغارستان همسایه است. مردم کوزوو هم روز ۲۱ مارس را به عنوان روز عید نوروز جشن میگیرند و آن را با عنوان «جشن سلطان نوروز» میشناسند.
در روز عید نوروز در کوزوو، مراسم پختن سمنو برگزار میشود و مردم به دیدن زیارتگاهها میروند. رسم دید و بازدید نیز بخش مهمی از مراسم عید نوروز به حساب میآید. صوفیهای آلبانی، نوروز را مصادف با تولد امام علی (ع) میدانند و مناجات و دعا، بخش جدایی ناپذیر رسوم آلبانیها در کوزوو، همزمان با عید نوروز است.
طبخ و پخت غذاهای با گوشت گوسفند و سنت تزیین تخم مرغهای رنگی هم در این روزها مرسوم است. گفتنی است که رسم و رسوم عید نوروز در بسیاری از مناطق جنوب شرقی اروپا که زمانی تحت سیطره حکومت عثمانی بودهاند، شبیه جشن عید پاک است.
نوروز در افغانستان
برای افغانستانیها هم عید نوروز مثل پاکستانیها، رسوم مشابهی با ایرانیها دارد. مراسم پخت سمنو، خواندن شعرهای عامیانه در هنگام هم زدن و پختن سمنو، برگزاری جشن لالههای قرمز در مزارشریف، برپا کردن پرچم بر بالای مقبرهای در مسجد آبی (این مکان را آرامگاه و محل دفن امام علی (ع) میدانند.) همه و همه به عنوان بخشی از مراسم برگزاری عید نوروز در افغانستان است.
افغانها برای عید نوروز، خوراکیها و آجیلهای خوشمزه و متنوعی را در سفره هفتسین قرار میدهند که به آن «دسر هفت میوه» میگویند. میوهها و آجیلهای این دسر شامل کشمش قرمز، کشمش سیاه، کشمش زرد، سنجد، پسته، زردآلوی خشک و سیب خشک میشود.
برای شب عید نوروز هم به عنوان شام شب عید نوروز، سبزی پلو با ماهی یا سبزی پلو با مرغ، غذای اصلی افغانها محسوب میشود.
نوروز در ترکمنستان
ترکمنستانیها به عنوان همسایگان شمال شرقی، روز ۲۱ و ۲۲ مارس را عید نوروز اعلام کردهاند. در این روز ترکمنها بر سر مزار درگذشتگان خود میروند و برای آنها خیرات میکنند. ترکمنستانیها هم به پختن و قرار دادن سمنو در سفرههای عید خود، به عنوان یکی از رسوم نوروز پایبند هستند و مراسم سمنوپزی را بجا میآورند.
همچنین در روزهای عید نوروز در ترکمنستان مسابقات مختلف برای سرگرم کردن مثل مسابقات اسب دوانی، کشتی، مسابقات با خروسهای جنگی انجام میشود. ترکمنستانیها در عید نوروز به دید و بازدید یکدیگر میروند و در مراکز محلی رقص و پایکوبی میکنند. آنها با این کارها، آمدن نوروز و سال جدید را جشن میگیرند.
نوروز در تاجیکستان
برای همسایههای تاجیک ما، ۲۰ تا ۲۲ مارس به عنوان روزهای عید نوروز در نظر گرفته میشود. تاجیکها رسوم جشن عید نوروز را مانند ایرانیها بجا میآورند و نوروز یکی از بزرگترین جشنها برای آنهاست. در تاجیکستان برخی مراسم مخصوص عید نوروز مثل مراسم گل گردانی، مراسم حوت، بلبل خوانی، کاشت سبزه و سمنو پزی متداول است.
مراسم «حوت» با جمع شدن مردن دور آتش و رقص و پایکوبی انجام میشود و شباهت زیادی به چهارشنبه سوری ایرانیها دارد. در مراسم گل گردانی، مردم گلهای بومی و محلی را میچینند و به یکدیگر میدهند تا با این کار آمدن عید نوروز و سال جدید را به یکدیگر اعلام کنند.
سپس مردم گلهایی را که جمع کردهاند، در محل خاصی گردآوری میکنند یا به پایههای چوبی میبندند و در کنار گلها، آواز میخوانند. به این کار مراسم بلبل خوانی گفته میشود.
نوروز در قزاقستان
برای قزاقها، نوروز از ۲۱ تا ۲۳ مارس برگزار میشود. مردم قزاقستان، قبل از آمدن نوروز، خانه تکانی میکنند و با روشن کردن ۲ شمع بر در خانه، شومی و نحوست را از خود دور میکنند. در اولین روز عید نوروز در قزاقستان مردم با پوشیدن لباسهای نو و تمیز و دید و بازدید، نوروز را به هم تبریک میگویند.
رسم سوار شدن بر اسبها و آویزان کردن زنگوله و عروسک به گردن اسبها برای نوید دادن عید نوروز در قزاقستان نیز مرسوم است. همان طور که گفتیم نوروز در کشورهای مختلف رسوم متفاوت و در عین حال مشابهی دارد.
برای مثال قزاقستانیها، آشی را با عنوان «آش کوژه» در این روز میپزند. همچنین دخترهایی که دلباخته پسری باشند، در نوروز غذایی با «گوشت اسب» درست میکنند و برای پسر مورد علاقه خود میبرند. پسرها هم در عوض به آنها هدیه میدهند. بنا به اعتقاد قزاقستانیها، اگر در اولین روز عید نوروز برف یا باران ببارد، سال پربرکتی در پیش رو خواهد بود.
نوروز در قرقیزستان
روز اول فروردین مصادف با ۲۱ مارس، برای قرقیزها هم آغاز عید نوروز است. اهالی قرقیزستان با شروع عید نوروز در میدان شهر جمع میشوند و با دید و بازدید یکدیگر، عید را به هم تبریک میگویند.
برپا شدن بازارچههای محلی و فروش کالاهای مختلف، برگزاری مراسم گوناگون و پختن خوراکیهای متنوع از رسوم قرقیزها برای عید نوروز است. در این روز، نمایشهای مختلف و مسابقاتی مثل اسب سواری هم برگزار میشود.
نوروز در ازبکستان
ازبکستانیها سال میلادی خود را با کریسمس و طبق تقویم میلادی جشن میگیرند. ولی مصادف با ۲۱ مارس، جشن نوروز هم در ازبکستان کشور برپا میشود. در این روز، جشن و نمایشهای زنده خیابانی، برپایی رقص و خواندن آواز، درختکاری و کاشت نهال، سمنو پزی و سبز کردن سبزه مرسوم است.
هر چند ازبکستانیها مثل ایرانیها سفره هفت سین نمیاندازند ولی به پخت سمنو و سبز کردن سبزه پایبند هستند.
نوروز در جمهوری آذربایجان
برای مردم جمهوری آذربایجان، روز ۲۰ تا ۲۴ مارس، به عنوان عید نوروز در نظر گرفته شده است. این مردم اصالتا ترک زبان، جشن عید نوروز را با خانه تکانی، خرید لباسهای نو، پختن سمنو در عید نوروز به نشانه برکت و پخش کردن آن بین مردم جشن میگیرند.
برای مردن آذربایجان، شروع عید نوروز با چهارشنبه سوری است و در این روز، مردم روی آتش، تخم مرغ آبپز میکنند و در کنار آتش به جشن و رقص و پایکوبی میپردازند. آذریها با شروع عید، به مزار درگذشتگان خود سر میزنند و یاد و خاطره آنها را زنده نگه میدارند.
نوروز در کردستان عراق
عراقیها به ویژه بخش کردستان عراق، هر سال نوروز را به صورت پرشوری جشن میگیرند. مردم کردستان عراق، با کردهای ایرانی از نظر فرهنگی و زبانی، شباهتهای زیادی دارند ولی برخی رسوم عید نوروز را به صورت کمرنگتر انجام میدهند.
سبز کردن سبزه، مخصوصا سبزه کنجد، رسم خانه تکانی و تمیز کردن محیط اطراف، پوشیدن لباسهای رنگارنگ، نو و تمیز، رقصیدن با لباس محلی، خواندن آواز و سرودهای محلی و … از رسوم کردهای عراق برای عید نوروز است.
معمولا کردهای عراق، در این روز به دامان طبیعت میروند و سعی میکنند عید نوروز را در خانه نمانند. برگزاری رقص و پایکوبی با دیگر کردها و شادی کردن در این روز با لباسهای کردی، حال و هوای عید را دوچندان میکند.
نوروز در گرجستان
در شمال غرب ایران، گرجستانیها روز ۲۱ مارس را برای برگزاری عید نوروز به رسمیت شناختهاند. این عید برای آنها یک «عید ملی» است و مردم به جشن و پایکوبی میپردازند. در گرجستان، تعطیلات عید به مدت ۱ هفته برگزار و رسم آتش بازی هم مثل رسوم چهارشنبه سوری انجام میشود.
در این مراسم، مردم شهر دور میدان اصلی یا یک میدان مهم جمع میشوند و آتشی را به پا میکنند. سپس دور آتش جمع میشوند، شعر و آواز میخوانند و به رقص و پایکوبی میپردازند.
در طول عید نوروز مردم به دید و بازدید یکدیگر میروند.
همچنین در این روز جوانها سوار بر اسب میشوند و به خیابانها میآیند. برگزاری مسابقات کشتی بین جوانان هم مرسوم است. یکی دیگر از بازیهای مربوط به روز اول عید نوروز در گرجستان، آب بازی است که بین ارمنستانیها و آذربایجانیها هم میتوان این رسم را مشاهده کرد.
نوروز در ارمنستان
ارمنستانیها عید نوروز را مصادف با ۲۱ مارس جشن میگیرند. بسیاری از ارمنیها عید هر سال راهی منطقهای با نام «گارنی» میشوند. در این منطقه معبدی ۲هزارساله وجود دارد که ساخت آن به پادشاهی اشکانیان نسبت داده میشود.
نوروز به عنوان جشن مشترک بین ایرانیها و ارمنیها شناخته میشود و نویدبخش بهار و حیات دوباره است. البته جشن اصلی ارمنیها همان عید پاک است ولی در این روز (۲۱ مارس) هم مراسم بزرگداشت عید نوروز برگزار میشود.
سوالات متداول
کدام کشورها مانند ایران جشنهای نوروزی برپا میکنند؟
علاوه بر ایران، نوروز در کشورهای مختلف دیگر مثل کشورهای آسیای میانه و قفقاز و بخشهایی از بالکان مانند ازبکستان، تاجیکستان، ترکمنستان، قرقیزستان، افغانستان، کوزوو، آلبانی، قزاقستان و جمهوری آذربایجان نیز برگزار میشود.
تت نام عید کدام کشور است؟
به عید سال نو ویتنامیها «تت» گفته میشود. این عید بزرگترین عید ویتنامیها است.
آیا تاریخ نوروز ما و کشورهای همسایه یکی است؟
بله. روز اول فروردین در کشورهای همجوار ما نیز جشن عید نوروز گرفته میشود.
