چطور برنج ایرانی را برای طولانی مدت نگهداری کنیم؟ چه کار کنیم که برنج ایرانی شپشک نزند؟ برنج ایرانی یکی از خوشمزهترین و خوشعطرترین برنجهای دنیا است و در میان ایرانیها هم محبوبیت زیادی دارد. از آن جایی که در برنج ایرانی از هیچ نگهدارندهای استفاده نمیشود، ممکن است دچار شپشک شود یا به مرور کیفیت خود را از دست بدهد. در این مقاله از سرویس سبک زندگی در مجله کوروش به روش های نگهداری برنج ایرانی خام بدون از دست دادن کیفیت و کرم زدن میپردازیم.
چرا نگهداری برنج ایرانی سختتر است؟
حتما میدانید که نگهداری از برنجهای ایرانی، نسبت به برنجهای خارجی، دقت بیشتری میخواهد. از جمله تفاوتهای برنج ایرانی با برنج خارجی این است که برنجهای خارجی حاوی میزانی از مواد نگهدارنده هستند و همین موضوع میتواند نگهداری از آنها را آسانتر کند.
از طرفی همیشه شما مقصر اصلی خرد شدن برنج با مرور زمان یا شپشک زدن برنج نیستید. گاهی اوقات نگهداری برنج از زمان برداشت تا زمان بستهبندی و نحوه نگهداری تا وقتی به دست شما برسد، به خوبی انجام نشده است. بنابراین وقتی برنج ایرانی به دستتان میرسد یا آن را خریداری میکنید، روند خراب شدن آن ممکن است سرعت بیشتری بگیرد؛ البته اگر آن را به خوبی نگهداری نکنید.
زمانی که برنج برداشت میشود باید به خوبی خشک شود، برنجهایی که در فصلهای گرمتر برداشت میشوند، کمتر دچار خرابی میشوند. این یعنی رطوبت میتواند مستقیما روی کیفیت برنج شما تاثیر منفی بگذارد. اما وقتی برنج را خریدید و خواستید در خانه نگهداری کنید، چه اصولی را برای نگهداری برنج ایرانی باید رعایت کنید؟ برای طرز نگهداری برنج برای طولانی مدت، به نکات زیر توجه و آنها را رعایت کنید تا عمر و کیفیت برنج بالا برود.
در ضمن انواع برنج ایرانی باکیفیت را به روشهای خرید حضوری و اینترنتی از فروشگاههای افق کوروش میتوانید تهیه کنید.
برنج ایرانی را به اندازه نیازتان خریداری کنید
بسیاری از ایرانیها ترجیح میدهند برنج مورد نیاز و مصرفی خود را به اندازه ۱ تا ۲ سال خریداری کنند، چون در این صورت قیمت تمامشده برنج، کمتر میشود و برای هر بار خرید برنج، نیازی نیست به بازار بروند. اما نگهداری برنج ایرانی در حجم زیاد، دقت بیشتری میطلبد، مخصوصا اگر محیط خانه شما، برای نگهداری برنج مناسب نباشد.
از طرفی برنجهای ایرانی هم مثل همه مواد غذایی دیگر، تاریخ انقضا دارند و به مرور کیفیت آنها رو به کاهش میگذارد، در نتیجه هم عطر، هم طعم و هم کیفیت دانههای برنج، تحت تاثیر قرار میگیرد.
تاریخ انقضای برنجهای ایرانی، از زمان برداشت، نهایت ۲ سال است. برخی برنجها از زمانی که به دست شما میرسد، مقداری از این زمان را هم طی کرده است. بنابراین در زمان خرید، میانگین مصرف برنج خود را در نظر داشته باشید و بیش از اندازه برنج نخرید.
بهترین کیسه برای نگهداری برنج ایرانی
حتما به این موضوع دقت کردهاید که معمولا برنجهای ایرانی با حجمهای بالا، در کیسههای پارچهای نخی به بازار عرضه میشوند. دلیل استفاده از کیسههای پارچهای این است که این کیسهها، رطوبت برنج ایرانی را به خود جذب میکنند. اگر در کیسههای برنج ایرانی از الیاف پلاستیکی استفاده شود، عمل جذب رطوبت به خوبی انجام نمیشود و برنج زودتر کیفیت خود را از دست میدهد.
بهترین ظرف برای نگهداری برنج ایرانی
اگر میخواهید از ظروف دیگر برای نگهداری برنج ایرانی استفاده کنید، باید بدانید ظرفهایی مناسب هستند که یک دریچه برای بیرون آوردن برنج از ظرف داشته باشند. این دریچهها باید در مواقع دیگر کیپ و محکم بسته شوند تا رطوبت یا موادی که در کنار آنها قرار دارد، به خود جذب نکنند. علاوه بر این جنس این ظرفها هم مهم است.
ظروف پلاستیکی
نگهداری برنج ایرانی در دبه پلاستیکی با ظروف پلاستیکی، مانعی ندارد ولی ظرفها و دبهها باید از موادی ساخته شده باشند که بو نداشته باشند. ظرفهایی که با مواد شیمیایی یا بازیافتی درست میشوند، بوی نامطبوعی دارند که در صورت نگهداری برنج ایرانی طارم یا هاشمی در آنها، برنج بو میگیرد. زمانی که برنج را در دبه میریزید باید درب دبه را کاملا ببندید تا هوا به آن نفود نکند. همچنین نباید دبه یا ظرف پلاستیکی برنج را در جای گرم بگذارید.
ظروف لعابدار
ظرفهای لعابدار روحی هم گزینه بدی نیستند ولی مشکلشان این است که درب این ظرفها به خوبی کیپ نمیشود و رطوبت را جذب میکنند. بنابراین روی کیفیت برنج تاثیر میگذارد.
ظرفهای شیشهای
ظرفهای شیشهای چون از مواد مطمئن درست میشوند، نیازی به نگرانی درباره اثرات مواد شیمیایی و بوی نامطبوع آنها وجود ندارد. فقط این ظرفها هم باید درب مناسب داشته باشند تا رطوبت هوا یا موادی که در کنار آنها قرار داده میشود را به خود جذب نکنند.
بطری نوشابه
بطریهای نوشابه از این جهت برای نگهداری برنج ایرانی مناسب هستند که به خوبی درب آنها کیپ میشود و هوا به آن راه پیدا نمیکند. برای نگهداری برنج ایرانی در بطری نوشابه، برنج را در بطری بریزید و چند بار به زمین بکوبید تا کاملا فضای بین دانههای برنج، پر شود. سپس درب آنها را محکم ببندید. این روش برای نگهداری برنج ایرانی در حجم کم، بسیار خوب است.
نگهداری برنج ایرانی در نایلون
اگر به ظرف مناسب برای نگهداری برنج دسترسی ندارید و میخواهید برنج را در نایلون نگهداری کنید، باید نایلونتان تمیز و عاری از هر گونه آلودگی باشد. هوای نایلون را بعد از ریختن برنج در آن، کاملا خالی کرده و در جای خشک و خنک نگهداری کنید.
اندازه ظرف برنج برای نگهداری چقدر باید باشد؟
اندازه ظروفی که برنج را در آن نگه میدارید هم مهم است. بهتر است ظرفها در حدی گنجایش نگهداری برنج را داشته باشد که در کوتاهمدت مصرف شود. بعد از خالی شدن ظرف، دوباره آن را شارژ کنید. بهترین اندازه برای ظرف برنج، ظروفی با حجم ۲/۵ تا ۳ کیلوگرم است.
نگهداری برنج ایرانی در بالکن کار درستی است؟
در خانههای آپارتمانی که فضای حیاط از آن گرفته شده است، بالکنها بهترین مکان برای گذاشتن کیسه یا ظرفهای برنج برای نگهداری طولانیمدت است. اما نگهداری برنج ایرانی در بالکن هم قاعده و اصول خودش را دارد. در قسمتی از بالکن که برنج را قرار میدهید، نباید نور خورشید بتابد یا هوای بالکن نباید گرم و خفه باشد. برای نگهداری برنج در بالکن باید در قسمتی که تهویه هوا به خوبی انجام میشود، کیسه یا ظرف برنج را بگذارید.
نگهداری برنج ایرانی در انباری
انباری هم جای خوبی برای نگهداری برنج ایرانی است. بیشتر مردم برنجهای با حجم زیاد خود را در انباری میگذارند. اما مثل بالکن، برای نگهداری برنج ایرانی در انباری هم باید به این موضوع دقت کنید که معمولا رطوبت انباریها زیاد است.
همان طور که نور خورشید و گرمای بالکن، نقطه ضعف این مکان به حساب میآید، رطوبت زیاد انباریها هم مشکلساز است. اگر رطوبت انباری یا حیاط خلوت یا کلا هر جایی که برنج را در آن میگذارید، زیاد باشد، برنج کپک میزند و احتمال شپشک زدن برنج هم وجود دارد.
نگهداری برنج ایرانی در یخچال
اگر برنجی که خریدهاید، حجم زیادی ندارد یا یخچالتان جای زیادی دارد، نگهداری برنج ایرانی در یخچال، یکی از بهترین گزینهها است. در این روش، میتوانید برنج را در پاکتهای زیپ کیپ بریزید و هوای آن را خارج کنید. ظروفی که منفذ نداشته باشند، مثل بطریهای نوشابه هم مناسب هستند.
فقط نکته مهم در زمان نگهداری برنج ایرانی هاشمی یا طارم در یخچال، این است که نباید این برنجها را در کنار مواد غذایی که بو دارند، نگهداری کنید. چون اگر به خوبی بستهبندی نشده باشند، بو و طعم مواد غذایی موجود در یخچال را به خود میگیرند.
نگهداری برنج ایرانی در فریزر
یکی دیگر از روش های نگهداری برنج هاشمی یا انواع برنج ایرانی دیگر، قرار دادن برنج در فریزر است. این روش برای برنجهای پخته و خام مناسب است که حجم آنها زیاد نیست. اگر برنج خام را در فریزر نگهداری میکنید، تا چند سال هم میتوانید با خیال راحت و بدون تغییر طعم و کیفیت از آن استفاده کنید.
اما اگر برنج ایرانی پخته است، باید زودتر و کمتر از ۶ ماه، آن را مصرف کنید، چون طعم خود را از دست میدهد. برای نگهداری از برنج خام در فریزر یا برنج پخته، باید از ظروف دربدار کاملا کیپ یا پلاستیک زیپ کیپ که هیچ هوایی داخل آن نرود استفاده کنید.
نگهداری برنج ایرانی در مکان تمیز
فرقی نمیکند برنج را در بالکن میگذارید یا انباری یا حیاط خلوت؛ سطح زیر و کنار بالکن باید تمیز و بدون آلودگی و گرد و خاک باشد. مراقب باشید که چون کیسهها پارچهای هستند، گرد و غبار و آلودگی به آنها نفوذ میکند. بنابراین جایی که برنج را قرار میدهید، مدام باید تمیز و چک شود.
ارتفاع برنج از سطح زمین چقدر باید باشد؟
این موضوع که کیسه برنج، باید با سطح زمین فاصله داشته باشد، بسیار مهم است. چون برای تمیز کردن انباری و بالکن یا حیاط خلوت، ممکن است به شستوشو نیاز پیدا کنید، اگر برنج روی زمین باشد، کیسه خیس میشود. بنابراین باید حدود ۲۰ تا ۳۰ سانتیمتر از سطح زمین فاصله داشته باشد. میتوانید تختههای چوبی پایهدار روی زمین بگذارید و روی آنها برنج را قرار دهید تا جانوران موذی هم تا حدی به برنج دسترسی نداشته باشند.
استفاده از قرص برنج برای نگهداری برنج ایرانی
اگر برای نگهداری برنج ایرانی با حجم زیاد میخواهید از «قرص برنج» استفاده کنید، فقط در صورتی توصیه میشود که قرص برنج به هیچ عنوان با برنج در تماس نباشد. یعنی قرص را باید در یک دستمال بپیچید، کاملا آن را پوشش دهید و در کنار کیسه یا داخل کیسه بگذارید.
همچنین زمانی که برنج را استفاده میکنید، آن را به خوبی بشویید. استفاده از قرص برنج، خطرات زیادی برای سلامتی دارد و حتی باعث مرگ میشود به همین خاطر ما این روش را توصیه نمیکنیم.
در مواردی مثل نگهداری برنج ایرانی هاشمی یا دیگر برنجها در سیلوها یا انبارهای بزرگ برنج، برای جلوگیری از کرم زدن برنج روش استفاده از قرص برنج انجام میشود. بهتر است برای چند کیسه برنج در خانه، به جای قرص برنج از روشهای دیگر کمک بگیرید.
سنگ نمک برای نگهداری برنج ایرانی
استفاده از نمک یا سنگ نمک برای نگهداری برنج ایرانی و خارجی، یک راه بسیار معقولانه است. نمک به خوبی رطوبت برنج را جذب میکند و اگر برنج زمانی که به دست شما میرسد، رطوبت کمی داشته باشد، ممکن است بیش از حد آن را خشک کند و موجب شکننده شدن دانههای آن شود.
به همین خاطر برخی افراد بر این باورند که استفاده از سنگ نمک موجب خرد شدن دانههای برنج میشود. اما در حالت کلی، سنگ نمک، گزینه خوبی برای قرار دادن در کیسه برنج است. البته این موضوع هم در نظر داشته باشید که زمانی باید سنگ نمک را در برنج بگذارید که هنوز شپشک نزده باشد. اگر تخم شپشک در کیسه برنج وجود داشته باشد و بعد از جوجو زدن یا شپشک زدن برنج، اقدام کنید، تاثیر چندانی ندارد.
نگهداری برنج خیسانده شده ایرانی
اگر برنج ایرانی را خیساندهاید، باید هر چه زودتر آن را مصرف کنید. اگر ۲ ساعت از خیساندن برنج گذشته است ولی به هر دلیلی نمیخواهید یا نمیتوانید برنج را بپزید، آب روی برنج را عوض کرده و به آن آب نمک اضافه کنید. آب به تنهایی باعث ترش شدن برنج در طولانیمدت میشود.
سپس برنج خیسانده را حتما به یخچال منتقل کنید و ظرف ۲۴ ساعت آن را بپزید. به این نکته دقت کنید که اگر برنج بیش از حد در آب خیس بخورد، موقع پخت، شل میشود و به اصطلاح دانه آن شکفته میشود. البته میتوانید از این برنج برای استفاده در طرز تهیه انواع کوفته، انواع دلمه، انواع سوپ، آش و … استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: از کجا بدانیم برنج ایرانی است؟
جلوگیری از کرم زدن برنج ایرانی
اگر برنج ایرانی شپشک، کرم یا جوجو بزند، اولین کار این است که باید برنجها را در یک سینی بزرگ بریزید و در مجاورت هوا قرار دهید تا کرمها بیرون بیایند. اگر میخواهید مطمئن شوید که برنجتان شپشک نمیزند، قبل از اینکه آثاری از کرم یا شپشک ببینید، باید دست به کار شوید و در کیسه برنج یک یا چند مواد زیر را قرار دهید:
- فلفل قرمز یا سبز خشک
- سیر خشک
- برگ یا پوست گردو
- زردچوبه خشک
- نمک یا سنگ نمک
- زنجبیل خشک
اما اگر برنج شپشک زد، بعد از هوادهی برنج، آنها را در بطریهای نوشابه بریزید و درِ آنها را محکم ببندید. این کار باعث میشود هوا به تخمها نفوذ نکند و به کرم یا شپشک تبدیل نشوند. میتوانید برای آموزش جزییات بیشتر از مقاله روشهای از بین بردن شپشک و حشرات برنج هم کمک بگیرید.
سوالات متداول درباره روشهای نگهداری برنج ایرانی
روش نگهداری برنج هاشمی چگونه باید باشد؟
برای نگهداری برنج هاشمی به عنوان یکی از محبوبترین برنجهای ایرانی، باید به همه موارد بالا دقت و آنها را رعایت کنید. چون این برنج رطوبت بیشتری نسبت به برنجهای خارجی دارد و در آن از نگهدارنده استفاده نشده است. بنابراین باید در ظرف مناسب، مکان مناسب و شرایط مناسب نگهداری شود.
نحوه نگهداری برنج ایرانی که کرم نزند، چیست؟
برنجهای ایرانی بسیار مستعد کرم زدن و شپشک زدن هستند. حتما در مکانی که تهویه مناسب دارد، به دور از نور خورشید و آلودگی و در ظرف با جنس شیشهای یا پلاستیکی باکیفیت آن را نگهداری کنید.