تیرگی پوست یا هایپر پیگمانتاسیون یک نوع مشکل پوستی است که موجب تیره شدن پوست یا ایجاد لکه‌هایی تیره رنگ روی پوست صورت و بدن می‌شود. مهم‌ترین علت تیرگی پوست بدن و صورت افزایش تولید ملانین در پوست است. اما بهترین روش‌ها برای رفع تیرگی پوست صورت و بدن چیست؟ آیا چیزی در مورد علت سیاه شدن ناگهانی پوست صورت می‌دانید؟ در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش می‌توانید با علت و درمان تیرگی پوست بدن و صورت آشنا شوید. در انتهای مقاله به سوالات متداول در مورد درمان تیرگی پوست بدن و صورت پاسخ خواهیم داد.
تیرگی پوست یا هایپر پیگمانتاسیون چیست؟
تیرگی پوست یا هایپر پیگمانتاسیون زمانی رخ می‌دهد که پوست در برخی از نواحی ملانین یا رنگدانه بیشتری تولید کند. این لکه‌ها ممکن است به رنگ‌های قهوه‌ای، سیاه، خاکستری، قرمز یا صورتی روی پوست ظاهر شوند.
شواهد نشان می‌دهد افرادی که پوست تیره‌تری دارند، بیشتر در معرض تیرگی پوست قرار دارند. هر چند لکه‌های تیره روی پوست مشکل خاصی ایجاد نمی‌کنند، اما موجب تیره شدن پوست و ایجاد لکه‌های تیره می‌شوند که روی ظاهر ما مؤثر است.
علائم تیرگی پوست صورت و بدن
معمولاً لکه‌های تیره روی پوست بیشتر در ناحیه صورت، شانه‌ها و پشت دست ایجاد می‌شوند. این لکه‌ها ممکن است از قهوه‌ای روشن تا تیره باشند و این موضوع به رنگ پوست فرد بستگی دارد. تیرگی‌های روی پوست روی لایه بیرونی پوست ایجاد می‌شود و هیچ درد یا مشکل خاصی برای فرد ایجاد نمی‌کند.
این تیرگی‌ها از نظر اندازه متفاوت هستند و ممکن است در هر نقطه‌ای از بدن ایجاد شوند. تیرگی پوست معمولاً در بخش‌هایی از بدن که بیشتر در معرض نور خورشید قرار دارد، ظاهر می‌شوند.
افرادی که پوست تیره‌تری دارند، معمولاً لکه‌های تیره‌تری روی پوستشان ایجاد می‌شود. در بسیاری از مواقع این لکه‌ها در عرض ۶ تا ۱۲ ماه به خودی خود از بین می‌روند و برخی اوقات نیز سال‌ها طول می‌کشد تا کمرنگ شوند. معمولاً تیرگی‌های پوستی بیشتر روی صورت، شانه‌ها، پشت بدن و پشت دست‌ها ایجاد می‌شوند.
علت تیرگی پوست صورت و بدن
پوست صورت و بدن ما به دلایل مختلفی تیره می‌شود. گاهی اوقات وجود یک زخم موجب تیره شدن پوست می‌شود و گاهی قرار گرفتن در معرض نور خورشید عامل این مشکل است. در برخی مواقع علت سیاه شدن ناگهانی پوست صورت نیز ابتلا به برخی بیماری‌های خاص است که باید توسط پزشک بررسی شود. در ادامه می‌توانید با برخی علت‌های تیرگی پوست صورت و بدن آشنا شوید.
قرار گرفتن در معرض نور خورشید
اولین و مهم‌ترین علت تیرگی پوست صورت در طب سنتی قرار گرفتن در معرض نور خورشید است. افرادی که پوست خود را برنزه می‌کنند و یا به هر دلیلی بیشتر در معرض نور خورشید قرار می‌گیرند، بیشتر به لکه‌های پوستی و تیره شدن بخشی از پوست دچار می‌شوند. معمولاً پوست صورت، دست، بازوها و شانه‌ها بیشتر در معرض تیرگی قرار دارد.
تغییرات هورمونی
«ملاسما» یک بیماری شایع پوستی است که منجر به ایجاد تیرگی‌های کوچک روی پوست و تغییر رنگ پوست می‌شود. گاهی اوقات علت تیره شدن پوست صورت و گردن مشکلات هورمونی است که این عارضه در خانم‌ها شایع‌تر است. طبق مطالعات انجام شده در آکادمی پوست امریکا تغییرات هورمونی موجب ایجاد این تیرگی‌ها روی پوست می‌شود.
عوارض دارویی
گاهی اوقات علت تیرگی پوست صورت و بدن عوارض داروهایی است که شخص مصرف می‌کند. استفاده از برخی داروها موجب افزایش تولید رنگدانه پوست می‌شود و لکه‌های تیره روی پوست ایجاد می‌کند. معمولاً داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی، تتراسایکلین‌ها و داروهای روان‌گردان موجب تیره شدن پوست می‌شوند.
التهاب پوست
عامل دیگری که موجب تیره شدن پوست صورت و بدن می‌شود، التهاب است. التهاب پوست که در اثر اگزما، پسوریازیس، آکنه و سایر مشکلات پوستی ایجاد می‌شود، موجب تیره شدن پوست در نواحی آسیب دیده می‌شود.
تحریک پوست
استفاده از برخی محصولات آرایشی و بهداشتی موجب تحریک پوست می‌شود. در بسیاری از مواقع علت تیرگی پوست صورت و بدن استفاده از محصولات آرایشی پوست و مو است که لکه‌های تیره روی پوست ایجاد می‌کنند یا موجب کدر شدن پوست می‌شوند.
بیماری دیابت
بیماری دیابت از آن دسته از بیماری‌هایی است که می‌تواند منجر به تیره شدن پوست در برخی نواحی شود. این تیرگی‌ها ممکن است در هر بخشی از بدن ظاهر شوند.
افزایش سن
گاهی اوقات علت تیرگی پوست صورت و بدن افزایش سن است. بسیاری از لکه‌های تیره روی پوست بعد از ۴۰ سالگی ظاهر می‌شوند و این موضوع بیشتر به دلیل قرار گرفتن در معرض نور خورشید ایجاد می‌شود.
درمان تیرگی پوست صورت و بدن
بعد از این که با علت تیرگی پوست صورت و بدن آشنا شدید، حال می‌توانید نگاهی نیز به روش‌های درمان این مشکل بیندازید. برای درمان تیرگی پوست صورت و بدن روش‌های مختلفی وجود دارد. برخی اوقات این لکه‌ها با روش‌های خانگی برطرف می‌شوند و برخی مواقع نیز نیاز به درمان‌های پیشرفته‌تری دارند. در ادامه می‌توانید با روش‌های درمان تیرگی پوست صورت و بدن آشنا شوید.
۱- استفاده از لایه بردارهای خانگی
برای درمان تیرگی پوست صورت و بدن می‌توانید از لایه بردارهای خانگی استفاده کنید. برای این کار می‌توانید مقداری شکر یا نمک را یا روغن زیتون و مقدار کمی آب لیمو ترش تازه ترکیب کنید. سپس این لایه‌بردار را هفته‌ای دو بار روی محل مورد نظر ماساژ دهید تا لکه‌ها و تیرگی‌ها به مرور کمرنگ شوند.
۲- استفاده از کرم‌های روشن‌کننده
یک راهکار مؤثر برای درمان تیرگی پوست صورت و بدن استفاده از کرم‌های روشن‌کننده و ضد لک پوستی است. این کرم‌ها طوری طراحی شده‌اند که تولید ملانین پوست را کاهش می‌دهند و به روشن شدن پوست شما کمک می‌کنند. معمولاً درمان با استفاده از کرم‌های روشن‌کننده چند ماه طول می‌کشد و به مرور این لکه‌ها کم‌رنگ‌تر می‌شوند.
۳- لیزر درمانی
زمانی که تیرگی‌های ایجاد شده روی پوست پررنگ باشند و برای فرد آزاد دهنده باشند، استفاده از لیزر می‌تواند راهکار مناسبی محسوب شود. برای این کار پزشک با استفاده از لیزر لکه‌های تیره روی پوست را درمان می‌کند و تیرگی‌ها را تا حد زیادی برطرف می‌نماید.
۴- میکرودرم ابریژن
راهکار بعدی برای درمان تیرگی پوست صورت و بدن «میکرودرم ابریژن» است. در این روش متخصص پوست با استفاده از دستگاهی ساینده سطح پوست را لایه‌برداری می‌کند و تیرگی‌های روی پوست را از بین می‌برد. این روش درمانی موجب افزایش تولید کلاژن سازی در پوست می‌شود و به کاهش لکه‌های پوستی و روشن شدن پوست کمک می‌کند.
۵- لایه‌برداری شیمیایی
روش بعدی برای درمان تیرگی پوست صورت و بدن استفاده از «محلول لایه‌برداری شیمیایی» است. در این روش متخصص پوست سطح پوست را لایه‌برداری می‌کند و لکه‌های تیره روی پوست به مرور زمان محو می‌شوند.
۶- سرما درمانی
راهکار بعدی برای درمان تیرگی پوست صورت و بدن روش «سرما درمانی» یا «کرایوتراپی» است. در این روش نیتروژن مایع روی لکه‌های تیره منجمد می‌شود و موجب روشن شدن رنگ لکه‌ها و تیرگی‌های روی پوست می‌شود.
۷- پوشاندن لکه‌ها با لوازم آرایشی
راهکار بعدی که البته درمانی نیست، می‌تواند به زیباتر به نظر رسیدن ظاهر پوست شما کمک کند. در صورتی که لکه‌ها و تیرگی‌های پوستی آزارتان می‌دهد، می‌توانید با استفاده از مقداری کرم پودر یا کانسیلر مناسب رنگ لکه، لکه‌ها را بپوشانید و به صورت موقت از بین ببرید.
۸- استفاده از کرم‌های رتینوئید
«رتیونوئیدها» یکی از مؤثرترین ترکیبات برای کمرنگ کردن تیرگی‌های پوست و درمان لکه‌های قهوه‌ای پوست هستند. این کرم‌ها برای درمان تیرگی‌های خفیف پوست بسیار مؤثر هستند و به مرور لکه‌ها را کمرنگ می‌کنند. ساختار مولکولی این کرم‌ها به گونه‌ای است که به عمق پوست نفوذ می‌کنند و تیرگی‌های پوست را درمان می‌کنند.
۹- داشتن روتین پوستی منظم
داشتن یک روتین پوستی خوب می‌تواند به کاهش تیرگی‌های پوست و همچنین روشن‌تر و درخشان به نظر رسیدن پوست شما کمک کند. برای درمان تیرگی پوست صورت و بدن بهتر است هر روز پوست خود را با یک پاک کننده ملایم بشویید و سپس از مرطوب کننده پوست صورت و سرم‌های مراقبی استفاده کنید.
به خاطر داشته باشید که در هفته دو بار پوست خود را لایه‌برداری کنید و از سرم‌های حاوی ویتامین C استفاده کنید تا لکه‌های پوستی به مرور کمرنگ شوند.
۱۰- استفاده از سرکه سیب
سرکه سیب حاوی «اسید استیک» است که می‌تواند به کمرنگ کردن رنگدانه‌های پوستی کمک کند. برای درمان تیرگی پوست دست و بدن می‌توانید از سرکه سیب باید آن را به مقدار مساوی با آب ترکیب کنید.
سپس با استفاده از پنبه روی تیرگی‌های پوست بمالید و بعد از ۳ دقیقه پوستتان را بشویید. این کار را ۲ بار در روز تکرار کنید تا لکه‌ها روشن شوند. بعد از استفاده از سرکه سیب از کرم مرطوب کننده بدن یا صورت استفاده کنید.
۱۱- ژل آلوئه ورا
ژل آلوئه ورا حاوی آلوئین است که به روشن شدن پوست کمک می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که استفاده از ژل طبیعی آلوئه ورا می‌تواند به درمان تیرگی پوست کمک کند و موجب از بین رفتن لکه‌های پوستی شود.
۱۲- عصاره چای سبز
مطالعات نشان می‌دهد که استفاده از چای سبز روی پوست می‌تواند به روشن شدن پوست و رفع تیرگی‌های پوست صورت و بدن کمک کند. برای این کار می‌توانید چای سبز را در آب جوش بریزید و برای ۵ دقیقه صبر کنید تا دم بکشد.
سپس اجازه دهید چای سرد شود و آن را روی پوست و لکه‌های تیره قرار دهید. این کار را ۲ بار در روز تکرار کنید تا تیرگی‌ها به طور کامل محو شوند.
۱۳- چای سیاه
مطالعات انجام شده روی برگ چای سیاه نشان می‌دهد که استفاده از چای سیاه می‌تواند بعد از ۴ هفته به روشن شدن تیرگی‌های پوست کمک کند. برای این کار باید ۱ قاشق غذاخوری چای را با یک فنجان آب جوش دم کنید. سپس چای را صاف کنید و با پنبه روی صورت بمالید. این کار را هر روز به مدت ۶ روز در هفته و برای ۴ هفته تکرار کنید تا تیرگی‌ها برطرف شوند.
بیشتر بخوانید: نحوه صحیح دم کردن چای ایرانی
۱۴- عصاره شیرین بیان
استفاده از «عصاره شیرین بیان» بهترین روش برای رفع تیرگی پوست صورت و بدن است. این گیاه حاوی مواد فعالی است که به روشن شدن پوست و رفع تیرگی‌ها کمک می‌کند. برای این کار می‌توانید از دم کرده شیرین بیان و یا کرم‌هایی که حاوی عصاره شیرین بیان هستند استفاده کنید.
۱۵- شیر
«شیر» یک ماده بی‌نظیر برای درمان تیرگی پوست در طب سنتی است که به روشن شدن پوست نیز کمک می‌کند. اسید لاکتیک موجود در شیر می‌تواند به کمرنگ شدن تیرگی‌های پوست کمک کند و پوشت شما را روشن کند. برای این کار باید یک پنبه را به شیر آغشته کنید و ۲ بار در روز روی لکه‌های تیره بمالید تا تیرگی‌ها درمان شوند.
۱۶- رب گوجه فرنگی
مطالعات انجام شده در مجله بریتانیایی پوست نشان می‌دهد که رب گوجه فرنگی خانگی می‌تواند به روش شدن پوست کمک زیادی کند. «لیکوپن» موجود در رب گوجه فرنگی از آسیب‌های پوستی محافظت می‌کند و در درمان تیرگی‌های پوست مؤثر است. برای این کار باید رب گوجه فرنگی خانگی را با مقداری روغن زیتون ترکیب کنید و روی پوست قرار دهید.
۱۷- دال عدس یا عدس قرمز
شاید برایتان جالب باشد اما یکی از بهترین روش‌ها برای رفع تیرگی پوست صورت استفاده از دال عدس است. شواهد نشان می‌دهد که استفاده از ماسک دال عدس می‌تواند به کمرنگ شدن تیرگی‌های پوست کمک زیادی کند.
این عدس حاوی مقدار زیادی آنتی‌اکسیدان است که برای روشن شدن پوست مفید است. برای این کار باید ۵۰ گرم عدس قرمز را در آب بخیسانید. سپس آن را با غذاساز میکس کنید و برای ۲۰ دقیقه روی پوست قرار دهید. در نهایت پوست خود را با آب سرد بشویید.
۱۸- عصاره ارکیده
تحقیقات نشان می‌دهد که «عصاره ارکیده» می‌تواند به کنترل رنگدانه پوست و روشن شدن تیرگی‌های پوستی کمک کند. استفاده از عصاره ارکیده برای ۸ هفته می‌تواند به کمرنگ شدن لکه‌ها و محو شدن آن‌ها کمک کند.
چه افرادی بیشتر در معرض تیرگی پوست قرار دارند؟
تیرگی پوست و ایجاد لکه‌های پوستی ممکن است در هر فردی و در هر سنی ایجاد شود. اما به هر حال برخی عوامل احتمال ایجاد این مشکل را افزایش می‌دهند. در ادامه می‌توانید با ریسک فاکتورهای مؤثر بر تیرگی پوست آشنا شوید.
- قرار گرفتن در معرض نور خورشید به مدت طولانی
- بارداری
- ابتلا به بیماری‌های پوستی مثل اگزما، آکنه و پسوریازیس
- ضربه یا آسیب به پوست
- استفاده از برخی داروها
- ابتلا به بیماری‌های کبدی
- دیابت
روش‌های پیشگیری از تیرگی پوست صورت و بدن
حقیقت این است که گاهی اوقات لکه‌های تیره روی پوست یک باره و بدون کنترل ما ایجاد می‌شوند و به راحتی نمی‌توان از بروز این لکه‌ها جلوگیری کرد. اما به هر حال انجام دادن برخی کارها و مراقبت‌های پوستی می‌تواند تا حدودی از تیره شدن پوست و ایجاد لکه‌ها جلوگیری کند. در ادامه به برخی از روش‌های جلوگیری از تیرگی پوست صورت و بدن اشاره شده است.
- استفاده روزانه از کرم ضد آفتاب
- درمان به موقع بیماری‌های پوستی
- جلوگیری از خشکی شدید پوست
- استفاده از کلاه لبه‌دار و عینک آفتابی استاندارد
- دوری از آفتاب شدید
- مصرف بیشتر آب و مایعات
- مصرف میوه‌ها و سبزیجات سالم
چه زمانی برای درمان تیرگی پوست به دکتر مراجعه کنیم؟
هر چند لکه‌های پوستی مشکل خاصی برای ما ایجاد نمی‌کنند، اما در برخی مواقع تشخیص این لکه‌ها با تغییرات پوستی که در اثر نوعی سرطان پوست به نام «ملانوما» ایجاد می‌شود، سخت است. اگر مطمئن نیستید که چرا پوستتان تیره شده و لکه‌هایی روی آن ایجاد شده، بهتر است با یک پزشک متخصص مشورت کنید.
توجه داشته باشید که اگر تیرگی روی پوست ناگهان ظاهر شود و همراه با خارش، گزگز، خونریزی و تغییر در اندازه و رنگ باشد، باید هر چه سریع‌تر از یک متخصص برای درمان کمک بگیرید.
سوالات متداول
آیا کمبود آهن باعث تیرگی پوست می‌شود؟
شواهد نشان می‌دهد که بین کمبود ویتامین و تیرگی پوست صورت نیز ارتباط تنگاتنگی وجود دارد. کمبود آهن و ویتامین B12 موجب تیره شدن و بد رنگ شدن پوست صورت و بدن می‌شود.
برای تیرگی پوست صورت چی خوبه؟
برای درمان تیرگی پوست بدن و صورت می‌توانید از لایه بردارهای خانگی، کرم‌های روشن‌کننده، عصاره چای سبز و چای سیاه، آلوئه ورا، سرکه سیب، رب گوجه فرنگی، شیر، دال عدس و همچنین لیزر درمانی و لایه‌برداری شیمیایی استفاده کنید.
منابع: medicalnewstoday، healthline، selfologi، healthline
