رزماری یک گیاه معطر و مفید است که در طب سنتی کاربردهای گستردهای دارد. برخی پزشکان طب سنتی از خواص رزماری در درمان بیماریها استفاده میکنند و برخی برای سلامت و درخشندگی پوست آن را به صورت دمنوش و ماسک توصیه میکنند. در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش میتوانید با خواص رزماری برای سلامت و همچنین عوارض و مضرات رزماری و طبع و مصلح رزماری آشنا شوید. در انتهای مقاله به سوالات متداول در مورد فواید رزماری و مضرات آن پاسخ خواهیم داد.
رزماری چیست؟
رزماری درختچهای همیشه سبز بومی مدیترانه است که برگهای سوزنی و خوش عطری دارد. شاخههای عمودی این گیاه در آب و هوای آفتابی تکثیر میشود و با افزایش سن اندازه درختچه بزرگتر و چوبی میشود.
رایحه شگفتانگیز این گیاه برای طعم دادن به گوشت، سوپ و انواع نان استفاده میشود. جالب است بدانید که در زمانهای قدیم رزماری به عنوان نماد «قدرت زنها» شناخته میشود و یک ضربالمثل قدیمی در این مورد وجود دارد که میگوید «جایی که رزماری رشد میکند، زن حکومت میکند».
برخی مسیحیان بر این باور بودند که گیاه رزماری زندگی حضرت مسیح را بازتاب میدهد. این گیاه به مدت ۳۳ سال تا قد انسان رشد میکند و سپس از بین میرود.
ارزش غذایی رزماری
رزماری سرشار از آنتیاکسیدان است و خاصیت ضد میکروبی و ضد التهابی دارد. آنتیاکسیدانهای قوی رزماری میتواند از بدن شما در برابر آسیب رادیکالهای آزاد محافظت کند و التهاب را در بدن کاهش دهد. این گیاه سرشار از آهن، کلسیم و ویتامین B6 است. هر ۱۰۰ گرم رزماری ۱۳۱ کیلوکالری انرژی دارد. در ادامه میتوانید بیشتر با ارزش غذایی رزماری آشنا شوید.
- پروتئین: ۳/۳۱ گرم
- چربی: ۵/۸۶ گرم
- آب: ۶۷/۷۷ گرم
- فیبر: ۱۴/۱۰ گرم
- ویتامین A: 146 میکروگرم
- ویتامین C: 21/80 میلیگرم
- ریبوفلاوین: ۰/۱۵ میلیگرم
- نیاسین: ۰/۹۱ میلیگرم
- ویتامین B6: 0/34 میلیگرم
- کلسیم: ۳۱۷ میلیگرم
- آهن: ۶/۶۵ میلیگرم
- منیزیم: ۹۱ میلیگرم
- فسفر: ۶۶ میلیگرم
- پتاسیم: ۶۶۸ میلیگرم
- روی: ۰/۹۳ میلیگرم
- سدیم: ۲۶ میلیگرم
- منگنز: ۰/۹۶ میلیگرم
- مس: ۰/۳۰ میلیگرم
طبع و مصلح رزماری
رزماری در طب سنتی طبع گرم و خشکی دارد و به همین دلیل برای افرادی بلغمی و کسانی که طبع سردی دارند، بسیار مفید است. از بهترین مصلحات رزماری میتوان به سکنجبین، مویز و عسل طبیعی اشاره کرد.
خواص رزماری برای سلامت
رزماری یکی از مفیدترین گیاهان موجود در طبیعت است که در مبارزه با عفونتها و کاهش التهاب در بدن بسیار مؤثر است. در رزماری نوعی آنتیاکسیدان به نام «رزمارینیک اسید» وجود دارد که میتواند ماندگاری غذاها را تا حد زیادی افزایش دهد.
ترکیبات موجود در این گیاه ضد میکروب و ضد ویروس است و مصرف آن میتواند از رشد تومورهای سرطانی در بدن جلوگیری کند. در ادامه میتوانید با خواص رزماری برای سلامت آشنا شوید.
۱- جلوگیری از آسیب رادیکالهای آزاد به بدن
رزماری سرشار از آنتیاکسیدان و ترکیبات ضدالتهابی است که به تقویت سیستم ایمنی بدن و بهبود گردش خون کمک میکند. مطالعات نشان میدهد که آنتیاکسیدانهای موجود در این گیاه میتوانند از آسیب رادیکالهای آزاد به سلولهای بدن جلوگیری کنند و ریسک ابتلا به بیماریهایی مثل سرطان را در بدن کاهش دهند.
۲- بهبود هضم غذا
در اروپا از رزماری برای بهبود هضم و درمان سوءهاضمه استفاده میشود. شواهد نشان میدهد که مصرف رزماری به تعادل باکتریهای روده و کاهش التهاب کمک میکند و موجب بهبود هضم غذا میشود.
۳- افزایش تمرکز و بهبود حافظه
مطالعات انجام شده روی خواص رزماری برای سلامت نشان میدهد که عطر این گیاه میتواند تمرکز را افزایش دهد و به بهبود خلقوخو و تقویت حافظه کمک کند. استنشاق روغن رزماری موجب تحریک فعالیت مغز و بهبود خلقوخو میشود و به بهبود یادگیری و ثبت اطلاعات در مغز کمک میکند. مصرف رزماری موجب هوشیاری ذهنی و افزایش کیفیت حافظه میشود.
بیشتر بخوانید: فواید رزماری در ایام امتحانات برای تقویت حافظه
۴- محافظت از مغز
مطالعه دانشمندان نشان میدهد که رزماری برای سلامت مغز بسیار مفید است. «اسید کارنوزیک» موجود در این گیاه جلوی آسیب رادیکالهای آزاد به مغز را میگیرد. مطالعات انجام شده روی موشها نشان میدهد که مصرف رزماری بعد از سکته مغزی میتواند از مغز در برابر آسیب محافظت کند و به بهبودی سریعتر بیماران کمک کند.
۵- جلوگیری از پیری مغز و آلزایمر
مطالعات انجام شده روی خواص رزماری برای سلامت بدن نشان میدهد که رزماری به طور قابلتوجهی به جلوگیری از پیری مغز کمک میکند. مصرف رزماری میتواند از بروز آلزایمر و زوال عقل جلوگیری کند و به سلامت مغز کمک کند.
۶- کاهش قند خون
مصرف رزماری یکی از سادهترین روشها برای کاهش قند خون است. مطالعات نشان میدهد که ترکیبات موجود در چای رزماری میتواند قند خون را کاهش دهد و به تنظیم قند خون در افراد مبتلا به دیابت نوع ۲ نیز کمک زیادی کند. اسید کارنوزیک و رزمارینیک اسید موجود در این گیاه در بدن اثراتی شبیه به انسولین دارند و از این راه به کاهش قند خون کمک میکنند.
۷- فواید رزماری کاهش استرس
شواهد نشان میدهد نوشیدن دمنوش رزماری و استنشاق بوی این گیاه میتواند به تقویت خلقوخو و کاهش استرس کمک کند. در یک مطالعه مشخص شد مصرف ۵۰۰ میلیگرم رزماری برای ۲ بار در روز به مدت ۱ ماه میتواند سطح استرس و اضطراب را به میزان زیادی کاهش دهد و به بهبود حافظه و تجربه یک خواب راحت کمک کند.
در یک مطالعه دیگر که روی ۲۰ جوان سالم انجام شد، مشاهده شد که استنشاق عطر رزماری به مدت ۴ تا ۱۰ دقیقه قبل از آزمایش ذهنی تمرکزی، میتواند عملکرد و خلقوخوی افراد را بهبود ببخشد.
۸- بهبود بینایی و سلامت چشم
رزماری حاوی ترکیبات مفیدی است که به سلامت چشمها و بهبود بینایی کمک میکند. مصرف رزماری میتواند از پیشرفت بیماریهای چشمی مرتبط با سن جلوگیری کند و به سلامت چشمها و بهبود بینایی کمک کند. «رزمارینیک اسید» موجود در رزماری شروع آب مروارید را به تأخیر میاندازد و از مات شدن تدریجی چشمها جلوگیری میکند.
۹- سلامت قلب با عصاره گیاه رزماری
عصاره گیاه رزماری میتواند خطر ابتلا به نارسایی قلبی و همچنین حملات قلبی را کاهش دهد و به حفظ سلامت قلب کمک کند.
۱۰- فواید رزماری برای ریزش و سفید شدن مو
استفاده از چای رزماری برای شستشوی سر و موها موجب افزایش رشد موها میشود. برخی مطالعات انجام شده روی خواص روغن رزماری برای مو نشان میدهد که روغن رزماری میتواند از ریزش مو جلوگیری کند و به افزایش رشد موها کمک کند.
برای این کار باید روغن را روی پوست سر ماساژ دهید. مصرف روغن رزماری از سفید شدن موها جلوگیری میکند و موجب افزایش درخشندگی موها و رفع شوره سر میشود.
۱۱- کاهش درد و التهاب با روغن رزماری
رزماری دارای خواص ضدالتهابی و تسکین دهنده درد است. برای کاهش درد و التهاب میتوانید ۱ قاشق چایخوری روغن حامل را با ۵ قطره روغن رزماری ترکیب کنید. سپس این روغن را برای درمان سردرد، رگ به رگ شدن، درد عضلانی و کاهش دردهای روماتیسمی استفاده کنید.
۱۲- خواص رزماری برای سرماخوردگی
یکی دیگر از فواید رزماری برای سلامت، درمان خانگی سرماخوردگی است. استنشاق روغن رزماری خلطآور است و از گرفتگی گلو جلوگیری میکند. بوییدن روغن رزماری به درمان سرماخوردگی و آنفولانزا کمک میکند.
استنشاق روغن رزماری به تسکین عفونتهای تنفسی کمک میکند و در درمان آسم و تنگی نفس نیز مفید است. مصرف رزماری موجب تقویت سیستم ایمنی بدن میشود و از ابتلا به بیماریهای عفونی و ویروسی جلوگیری میکند.
۱۳- رفع بوی بد دهان با روغن رزماری
رزماری ضدمیکروب است و میتواند بوی بد دهان را از بین ببرد. برای رفع بوی بد دهان و ضدعفونی کردن دهان میتوانید چند قطره روغن رزماری را با آب ترکیب کنید و دهانتان را با آن بشویید. این دهانشویه از پوسیدگی دندان و التهاب لثه جلوگیری میکند و بوی بد دهان را از بین میبرد.
۱۴- خاصیت رزماری برای پوست
روغن رزماری پوست را آبرسانی و تغذیه میکند و به از بین بردن باکتریهای پوستی کمک میکند. برای درخشندگی و سلامت پوست میتوانید چند قطره رزماری را به مرطوب کننده صورتتان اضافه کنید و هر روز صورت را با آن نرم کنید.
ترکیب ۵ قطره روغن رزماری با ۱ قاشق چایخوری روغن حامل نیز به یک روغن شگفتانگیز برای مراقب از پوست تبدیل میشود که برای رفع مشکلات پوستی بسیار مفید است.
۱۵- خواص رزماری برای مردان
استفاده از روغن رزماری برای تقویت موی ریش و سبیل مفید است و سبب پرپشت شدن و براق شدن موی ریش میشود. برای این کار میتوانید چند قطره روغن رزماری را با روغن حامل ترکیب کنی و سپس آن را روی پوست صورت ماساژ دهید و بعد از ۳ ساعت آن را بشویید.
از طرف دیگر مصرف رزماری موجب تعادل هورمونهای آندروژن و استروژن در بدن میشود و به بهبود سلامت پروستات در مردان نیز کمک میکند.
۱۶- خواص رزماری برای رحم
مصرف رزماری به سلامت رحم کمک میکند و در تسکین دردهای قاعدگی نیز مؤثر است. خواص رزماری در غذا با فواید رزماری با چای و دمنوش برابر است، بنابراین میتوانید برای سلامت رحم و تسکین دردهای قاعدگی از رزماری به هر شکلی که دوست دارید استفاده کنید.
۱۷- خواص رزماری برای کبد
رزماری یک گیاه فوقالعاده برای سمزدایی کبد است که به درمان بیماریهای مربوط به کبد نیز کمک میکند. مصرف رزماری به درمان کبد چرب کمک میکند و موجب افزایش متابولیسم چربی و سمزدایی بدن میشود.
۱۸- فواید گیاه رزماری برای درمان یبوست
رزماری به هضم غذا کمک میکند و مشکلات گوارشی را درمان میکند. این گیاه حاوی ترکیباتی همچون فلاونوئید و سینئول است و برای رفع یبوست و همچنین نفخ معده و دل درد مفید است. در صورتی که از یبوست رنج میبرید میتوانید از دمنوش رزماری استفاده کنید.
۱۹- فواید رزماری برای کاهش وزن
مصرف دمنوش رزماری به بهبود عملکرد سیستم گوارش و جلوگیری از ضعف معده کمک میکند و اشتهای کاذب را کاهش میدهد. ماساژ چند قطره روغن رزماری با روغن نارگیل یا روغن زیتون روی شکم میتواند به کاهش وزن و کوچک شدن شکم کمک کند.
۲۰- درمان ترک دست
اگر پوست دستهایتان ترک خورده و خشک شده، میتوانید برای درمان ۱/۲ لیوان روغن زیتون را داغ کنید و با چند قطره روغن رزماری ترکیب کنید. سپس این روغن را روی ناحیه آسیب دیده ماساژ دهید و بعد از ۳۰ دقیقه دستهایتان را با آب ولرم بشویید.
۲۱- بهبود گردش خون و رفع سردی دست و پا
ماساژ روغن رزماری روی پوست موجب بهبود گردش خون در بدن میشود و به گرم شدن بدن کمک میکند. درواقع روغن رزماری عروق خونی را منبسط میکند و گردش خون را در بدن افزایش میدهد و از همین رو برای درمان سردی دست و پا بسیار مفید است.
۲۲- درمان آکنه
رزماری خاصیت ضدعفونی کنندگی دارد و از ایجاد جوش و آکنه پوستی جلوگیری میکند. روغن رزماری به کاهش التهاب و درمان جوش کمک میکند و برای افزایش گردش خون و سلامت پوست صورت بسیار مفید است.
عوارض و مضرات رزماری
رزماری یک گیاه بسیار مفید و پرخاصیت برای سلامت بدن است، اما مصرف آن برای برخی افراد مناسب نیست و نباید با برخی داروها مصرف شود. در ادامه به برخی از عوارض رزماری اشاره شده است.
- مصرف بیش از حد رزماری میتواند سبب استفراغ و اسپاسم شود.
- استفاده از رزماری به مقدار زیاد برای خانمهای باردار مضر است و موجب سقط جنین میشود.
- افرادی که از داروهای ضد انعقاد، داروهای کاهش فشارخون و داروهای ضد افسردگی استفاده میکنند، نباید خودسرانه رزماری مصرف کنند.
- رزماری موجب افزایش ادرار و اختلال در توانایی لخته شدن خون و همچنین کاهش خون میشود. در صورتی که از «لیتیوم» استفاده میکنید، نباید رزماری مصرف کنید. زیرا این کار موجب تجمع سطوح سمی لیتیوم در بدن میشود.
روش مصرف رزماری
برای مصرف رزماری میتوانید برگ خشک شده آن را به گوشت و استیک گوشت اضافه کنید و یا آن را پودر کنید و به صورت ادویه برای طعم دادن به غذاهای مختلف به کار ببرید. یکی دیگر از روشهای طرز استفاده از رزماری درست کردن دمنوش آن است.
برای تهیه دمنوش رزماری باید ۱ قاشق چایخوری برگ رزماری را در یک قوری آب جوش بریزید و برای ۵ تا ۱۵ دقیقه روی حرارت کتری قرار دهید تا دم بکشد. میتوانید برای شیرین کردن این دمنوش از مقداری شکر یا عسل نیز استفاده کنید. در صورتی که از روغن رزماری به صورت موضعی استفاده میکنید، حتماً آن را با یک روغن حامل رقیق کنید و بعد مصرف کنید.
استفاده از بخور رزماری و همچنین سوزاندن برگهای خشک آن نیز از دیگر روشهای مصرف رزماری است.
سوالات متداول
فواید رزماری برای باردار شدن چیست؟
مصرف رزماری بیماریهای تناسلی زنان را درمان میکند و واژن را ضدعفونی میکند، از همین رو برای خانمهایی که قصد باردار شدن دارند مفید است. از طرف دیگر رزماری یک گیاه ضد التهاب است و بدن را قلیایی میکند و ریسک پسردار شدن را در مادران باردار افزایش میدهد.
از رزماری برای طعم دادن به چه غذاهایی استفاده میشود؟
رزماری عطر فوقالعادهای دارد و برای عطر و طعم دادن به غذاهای گوشتی، کباب، سوپ، سس، خورش و همچنین تهیه ادویههای ترکیبی بسیار مناسب است.
منابع: healthline، groveandgrotto، intrepidmentalhealth، medicalnewstoday
