رازیانه یک گیاه مفید با دانه‌هایی کشیده و سبز یا قهوه‌ای رنگ است که فواید زیادی برای سلامتی دارد. در واقع چیزی که ما از رازیانه می‌شناسیم، دانه گیاه رازیانه است. قرن‌ها است که از دانه رازیانه به عنوان گیاه دارویی استفاده می‌شود. عطر رازیانه آنقدر جذاب است که بسیاری افراد از آن برای خوشبو کردن انواع نان و شیرینی استفاده می‌کنند. در این مقاله از سرویس سلامت در مجله کوروش می‌توانید با خواص رازیانه برای سلامتی و همچنین کالری رازیانه، طبع و مصلح رازیانه، ارزش غذایی رازیانه، عوارض رازیانه و نحوه مصرف رازیانه آشنا شوید. در انتهای مقاله به سوالات متداول در مورد مصرف رازیانه پاسخ خواهیم داد.
ارزش غذایی رازیانه
رازیانه یک ماده غذایی فوق‌العاده مفید و پرخاصیت است که مواد مغذی زیادی را در خود جای داده است. منگنز و آنتی‌اکسیدان‌های موجود در دانه رازیانه به افزایش متابولیسم بدن، رشد استخوان‌ها و تنظیم قند خون کمک می‌کنند و در بهبود زخم نیز مؤثر هستند. هر ۶ گرم رازیانه حدود ۲۰ کالری دارد. در ادامه می‌توانید با ارزش غذایی رازیانه در هر ۶ گرم از آن آشنا شوید.
- فیبر: ۲ گرم
- ویتامین C: 1 درصد از نیاز روزانه بدن
- کلسیم: ۵ درصد از نیاز روزانه بدن
- آهن: ۶ درصد از نیاز روزانه بدن
- منیزیم: ۵ درصد از نیاز روزانه بدن
- پتاسیم: ۲ درصد از نیاز روزانه بدن
- منگنز: ۱۷ درصد از نیاز روزانه بدن
- تیامین: ۱ درصد از نیاز روزانه بدن
- نیاسین: ۳ درصد از نیاز روزانه بدن
- فسفر: ۴۳/۵ میلی گرم
- روی: ۲/۵ میلی گرم
- مس: ۰/۲ میلی گرم
- سلنیوم: ۰/۶ میلی گرم
طبع رازیانه و مصلح آن
آیا می‌دانید رازیانه گرم یا سرد است و مصلحات آن چیست؟ طبع رازیانه در طب سنتی گرم و خشک است و از همین رو برای افراد بلغمی مفید است و کسانی که طبع گرمی دارند، نباید در مصرف آن زیاده‌روی کنند. بهترین مصلحات رازیانه عسل طبیعی، صندل، سکنجبین و انیسون هستند.
فواید و خواص رازیانه برای سلامتی
رازیانه سرشار از مواد معدنی ارزشمندی همچون کلسیم و آهن است و از همین رو مصرف آن به استحکام استخوان‌ها، حفظ عملکرد عضلات و جلوگیری از عارضه کم خونی کمک می‌کند. منگنز موجود در دانه رازیانه برای تقویت سیستم ایمنی بدن مفید است و نقش مؤثری بر سلامت استخوان‌ها دارد.
تحقیقات نشان می‌دهد که آنتی‌اکسیدان‌های موجود در رازیانه می‌توانند به کاهش فشار خون، بهبود سلامت قلب و کاهش خطر ابتلا به سرطان کمک کنند. در ادامه می‌توانید با مهم‌ترین خواص رازیانه برای سلامتی آشنا شوید.
۱- خواص رازیانه برای رفع بوی بد دهان
جویدن دانه‌های رازیانه می‌تواند به رفع بوی بد دهان کمک کند. رازیانه به دلیل روغن‌های مفیدی که در آن وجود دارد، خاصیت ضد باکتریایی دارد و با بوی بد دهان مقابله می‌کند. برای این کار می‌توانید چند دانه رازیانه را در دهان بگذارید و بجوید تا دهانتان خوش عطر شود.
۲- سلامت قلب
از دیگر خواص رازیانه برای سلامتی می‌توان به سلامت قلب اشاره کرد. رازیانه به دلیل داشتن پتاسیم و فولات نقش مؤثری بر سلامت قلب دارد. مصرف رازیانه به کاهش کلسترول کمک می‌کند و به دلیل وجود فیبر فراوان از بروز بیماری‌های قلبی جلوگیری می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که مصرف هر ۷ گرم فیبر اضافی در رژیم غذایی می‌تواند خطر بیماری‌های قلبی را تا ۹ درصد کاهش دهد.
۳- سلامت استخوان‌ها
رازیانه یک منبع بی‌نظیر از کلسیم و فسفات است و به دلیل داشتن منگنز کمک زیادی به حفظ سلامت استخوان‌ها و همچنین افزایش استحکام آن‌ها می‌کند.
۴- دفع سموم بدن
رازیانه ادرارآور است و نوشیدن چای رازیانه به دفع مایعات اضافی بدن و افزایش حجم ادرار کمک می‌کند. استفاده از رازیانه موجب دفع سموم بدن و کاهش احتباس مایعات در بدن می‌شود.
۵- بهبود هضم
یکی از مهم‌ترین خواص رازیانه برای سلامتی، بهبود هضم غذا است. مصرف رازیانه موجب بهبود معده درد و کاهش اسیدیته معده می‌شود. فیبر موجود در این دانه به هضم غذا و بهبود حرکات روده کمک می‌کند. مصرف رازیانه می‌تواند از نفخ معده و سنگین شدن معده نیز جلوگیری کند و هضم غذاهای ناسالم را برای سیستم گوارش ساده کند.
۶- درمان کم خونی
رازیانه سرشار از ویتامین C و آهن است که به جذب آهن در بدن کمک می‌کند. مصرف رازیانه می‌تواند به درمان علائم کم خونی کمک کند و میزان جذب آهن را در بدن افزایش دهد.
۷- خواص رازیانه برای پوست
رازیانه مواد مغذی، بتاکاروتن، ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌های متنوعی دارد که برای سلامت پوست، ترمیم بافت پوست و بهبود کیفیت پوست شما بسیار مفید هستند. مصرف رازیانه می‌تواند پوست را به تولید کلاژن بیشتر ترغیب کند و از این راه از پیری پوست و چروکیده شدن پوست جلوگیری نماید.
بیشتر بخوانید: بهترین مواد غذایی کلاژن ساز برای پوست
۸- خواص رازیانه برای لاغری
رازیانه به دلیل غنی بودن از B6 سوخت و ساز بدن را افزایش می‌دهد. B6 در بدن ما موجب تجزیه کربوهیدرات‌ها و پروتئین‌ها به گلوکز و اسیدهای آمینه می‌شود و نقش مهمی بر بهبود سوخت و ساز بدن دارد.
استفاده از رازیانه نقش مهمی بر کاهش وزن و همچنین افزایش انرژی بدن دارد. میزان کالری رازیانه بسیار کم است و به دلیل وجود فیبر می‌تواند موجب سیر شدن شود و به همین دلیل برای افرادی که قصد کاهش وزن دارند، بسیار مفید است.
اگر به دنبال خواص عرق رازیانه برای اندام زیبا هستید، بهتر است بعد از هر وعده غذایی یک استکان از عرق رقیق شده رازیانه استفاده کنید. استفاده از دمنوش رازیانه ۲ بار در روز نیز می‌تواند به کاهش وزن کمک زیادی کند.
۹- کاهش التهاب در بدن
رازیانه حاوی بیش از ۸۷ ترکیب آنتی‌اکسیدانی نظیر «پلی فنل رزمارینیک اسید»، «اسید کلروژنیک»، «کورستین» و «آپیژنین» است که همگی به ترمیم سلول‌های بدن و جلوگیری از ایجاد التهاب کمک می‌کنند. مطالعات نشان می‌دهد که مصرف مواد غذایی سرشار از آنتی‌اکسیدان می‌تواند ریسک ابتلا به التهاب و همچنین بیماری‌های مزمن را تا حد زیادی کاهش دهد.
۱۰- جلوگیری از سرطان
یکی دیگر از خواص رازیانه برای سلامتی پیشگیری از سرطان است. رازیانه حاوی طیف وسیعی از آنتی‌اکسیدان‌ها است که از بدن در برابر آسیب رادیکال‌های آزاد محافظت می‌کند. در رازیانه نوعی آنتی‌اکسیدان به نام «آنتول» وجود دارد که در پیشگیری و درمان سرطان بسیار مؤثر است.
مطالعات نشان که مصرف مواد غذایی حاوی آنتول می‌تواند از رشد سلول‌های سرطانی جلوگیری کند و در درمان سرطان نیز مؤثر باشد. مطالعه دیگری نشان می‌دهد که مصرف عصاره رازیانه می‌تواند از گسترش سرطان سینه جلوگیری کند و موجب مرگ سلول‌های سرطانی در بدن شود. از طرف دیگر مصرف عصاره رازیانه در جلوگیری و درمان سرطان کبد نیز بسیار مؤثر است.
۱۱- خواص رازیانه برای زنان یائسه
مطالعات نشان می‌دهد که مصرف رازیانه می‌تواند به بهبود علائم یائسگی کمک کند و عملکرد و رضایت جنسی را در زنان یائسه افزایش دهد. خانم‌هایی که در دوران یائسگی خود از رازیانه استفاده می‌کنند، معمولاً گرگرفتگی، اختلالات خواب و خشکی واژن کمتری را تجربه می‌کنند و رابطه جنسی رضایت‌بخش‌تری خواهند داشت.
معمولاً بهتر است برای تسریع بهبود علائم در این دوران به جای دانه رازیانه از عصاره آن که قدرت بیشتری دارد، استفاده شود.
۱۲- خواص رازیانه برای رحم و تخمدان
مصرف رازیانه به تنظیم هورمون‌های زنانه و پاکسازی رحم کمک می‌کند و ریسک ابتلا به بیماری‌های مربوط به تخمدان و رحم را کاهش می‌دهد. افرادی که به تخمدان پلی کیستیک مبتلا هستند، با مصرف رازیانه می‌توانند به کاهش کیست‌های تخمدان کمک کنند.
بیشتر بخوانید: بهترین و بدترین رژیم غذایی برای تخمدان پلی کیستیک
۱۳- خواص رازیانه برای مردان
مصرف رازیانه موجب افزایش تولید اسپرم در مردان می‌شود و قدرت باروری آن‌ها را افزایش می‌دهد. از طرف دیگر استفاده از دمنوش رازیانه به افزایش سوخت و ساز بدن کمک می‌کند و در لاغری و تناسب اندام مردها نیز مؤثر است.
۱۴- خواص رازیانه برای عفونت واژن
مصرف رازیانه می‌تواند به رفع عفونت واژن کمک کند. برای این کار باید هر روز یک قاشق چای خوری پودر رازیانه را در آب جوش بریزید و برای ۱۰ دقیقه روز حرارت غیر مستقیم قرار دهید تا دم بکشد. سپس این دمنوش را با یک قاشق عسل میل کنید.
۱۵- خواص رازیانه برای چاقی صورت
چروکیده و خشک شدن پوست صورت موجب می‌شود تا لاغرتر نشان داده شوید. برای پر شدن و جوانسازی پوست صورت می‌توانید ۱ قاشق مرباخوری پودر رازیانه را در یک لیوان آب جوش دم کنید و سپس آن را با مقداری عسل و ۱ قاشق ماست شیرین ترکیب نمایید و برای ۲۰ دقیقه روی پوست صورت خود قرار دهید. مصرف روزانه ۱/۲ فنجان عرق رازیانه نیز می‌تواند به چاقی صورت کمک کند.
۱۶- خواص رازیانه برای نازایی
کیست‌های تخمدان در خانم‌ها عامل نازایی هستند. مصرف رازیانه موجب کاهش کیست‌های تخمدان و درمان نازایی در خانم‌ها می‌شود. برای این کار می‌توانید از دمنوش رازیانه استفاده کنید و یا پودر رازیانه را با مقداری کره ترکیب کنید و هر روز صبح میل کنید.
۱۷- خواص رازیانه برای پریود شدن
رازیانه یک گیاه قاعده آور است و مصرف رازیانه به تنظیم چرخه قاعدگی در خانم‌ها کمک می‌کند. درواقع مهم‌ترین علت نامنظم شدن چرخه قاعدگی کاهش میزان هورمون استروژن در بدن است.
رازیانه در بدن ما اثراتی شبیه به استروژن دارد و به همین دلیل سبب منظم شدن دوره پریودی می‌شود. مصرف رازیانه در پریودی نیز به کاهش درد و گرگرفتگی و علائم سندرم پیش از قاعدگی (PMS) در این دوران کمک می‌کند.
۱۸- تنظیم فشار خون
یکی دیگر از خواص رازیانه برای سلامت بدن «تنظیم فشار خون» است. رازیانه میزان پتاسیم، منیزیم و کلسیم زیادی دارد که همه این‌ها به طور طبیعی فشار خون را کاهش می‌دهند. نیترات موجود در رازیانه موجب گشاد شدن عروق و جلوگیری از افزایش فشار خون می‌شود و از قلب و عروق خونی محافظت می‌کند.
۱۹- افزایش سیستم ایمنی بدن
رازیانه سرشار از سلنیوم است که در افزایش سیستم دفاعی بدن نقش مهمی دارد. مطالعات نشان می‌دهد که مصرف سلنیوم می‌تواند از بدن ما در برابر ابتلا به بیماری‌های ویروسی کمک کند و قدرت سیستم دفاعی بدن را افزایش دهد.
۲۰- تنظیم قند خون
رازیانه منبع خوبی از ویتامین C و آنتی‌اکسیدان‌های قوی است و از همین رو به کاهش سطح قند خون در افراد مبتلا به دیابت کمک می‌کند. مطالعات نشان می‌دهد که بتاکاروتن موجود در رازیانه می‌تواند سطح کلسترول را در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲ کاهش دهد. از آن جایی که رازیانه شاخص گلیسمی پایینی دارد، یک ماده غذایی مفید برای دیابتی‌ها محسوب می‌شود.
مصرف رازیانه در بارداری و شیردهی
رازیانه در بارداری مفید است یا مضر؟ رازیانه دارای خواص استروژنی است و در بدن ما همانند هورمون استروژن عمل می‌کند. از همین رو مصرف آن برای خانم‌های باردار خطرناک است. استفاده از رازیانه در بارداری می‌تواند سبب ایجاد اختلال در رشد و نمو جنین شود. هر چند مصرف محدود رازیانه در دوران بارداری مشکلی ایجاد نمی‌کند ولی به هیچ عنوان نباید در دوران بارداری از مکمل‌های حاوی رازیانه استفاده شود.
مطالعات نشان می‌دهد که مصرف رازیانه می‌تواند به افزایش سطح «پرولاکتین خون» و زیاد شدن شیر مادر کمک کند. برخی تحقیقات نیز نشان می‌دهد که مصرف زیاد رازیانه در دوران شیردهی می‌تواند موجب بروز مشکلاتی در تغذیه نوزادان شود. از همین رو خانم‌های باردار و شیرده باید قبل از مصرف رازیانه و دمنوش آن حتماً با پزشک مشورت کنند.
بیشتر بخوانید: بهترین مواد غذایی ارزان و در دسترس برای افزایش شیر مادر
مضرات و عوارض رازیانه
هر چند که خواص رازیانه برای سلامتی بسیار زیاد است، اما به هر حال مصرف بیش از حد این دانه‌های مغذی می‌تواند منجر به بروز عوارضی جدی در بدن شود. مصرف رازیانه با قرص‌های استروژن و داروهایی که برای درمان سرطان استفاده می‌شود، تداخل دارد و می‌تواند مشکل‌ساز شود.
به خاطر داشته باشید که مصرف عصاره و مکمل رازیانه برای همه افراد مناسب نیست و از همین رو بهتر است قبل از مصرف حتماً با پزشک مشورت کنید. مصرف رازیانه برای خانم‌های باردار مناسب نیست و در صورت مصرف لازم است با پزشک مشورت شود.
نحوه مصرف رازیانه
دانه رازیانه معمولاً هم به صورت کامل و هم پودر شده در غذا و دمنوش استفاده می‌شود. رازیانه عطر فوق‌العاده‌ای دارد و می‌توانید از آن برای معطر کردن انواع شیرینی خانگی، نان و دسر استفاده کنید. برخی افراد از پودر رازیانه برای عطر و طعم دادن به خورشت‌ها استفاده می‌کنند و برخی دیگر تنها آن را به صورت دمنوش میل می‌کنند.
در برخی نقاط جهان دانه‌های رازیانه را با کمی شکر ترکیب می‌کنند و بعد از غذا می‌جوند. این کار موجب بهبود هضم غذا و جلوگیری از نفخ می‌شود. استفاده از پودر یا دانه رازیانه برای طعم‌دار کردن انواع پیتزا، غذاهای گوشتی و سس‌های خانگی نیز ایده جذابی است.
سوالات متداول
بهترین زمان مصرف رازیانه چه موقعی است؟
این که رازیانه را به چه منظوری استفاده می‌کنید، نقش مهمی بر زمان مصرف آن دارد. برای کاهش وزن و همچنین بهبود هضم غذا بهتر است رازیانه را بعد از هر وعده غذایی مصرف کنید.
خاصیت رازیانه برای زنان چیست؟
رازیانه در بدن اثراتی شبیه به استروژن دارد و از همین رو برای سلامت جنسی خانم‌ها و همچنین بهبود عفونت، رفع مشکلات مربوط به تخمدان و رحم و همچنین کاهش درد و ناراحتی در چرخه قاعدگی مفید است.
منابع: eatingwell، healthshots، healthline
