شب یلدا چی درست کنم؟ شب یلدا شام چی بپزم؟ چقدر از رسم غذاهای شب یلدا در شهرهای مختلف ایران خبر دارید؟ واقعیت این است که آداب و رسوم شب یلدا بسیار مختلف است که این هم ریشه در فرهنگ و سنت کهن کشورمان دارد. یکی از این رسم‌های قدیمی شب چله درست کردن شام مهمانی و دورهمی است. این غذاهای خوشمزه مخصوص شب یلدا هستند. در این مقاله از سرویس آشپزی در مجله کوروش بر اساس رسم غذای شب یلدا در اقصی نقاط ایران آموزش چند مدل از غذاهای محلی شب یلدا در شهرهای مختلف و فلسفه خوردن این غذاها در شب یلدا را به همراه فیلم طرز تهیه غذاهای شب یلدا برای شما آماده کرده‌ایم.
فلسفه غذاهای شب یلدا در شهرهای مختلف ایران
«یلدا» طولانی‌ترین شب سال و روز اتمام پاییز و آغاز فصل سرد زمستان است. اما فلسفه خوردن غذاهای شب یلدا چیست؟ در شب یلدا خوردن انواع غذاهای خوشمزه مخصوص شب یلدا و انواع آش برای گرم کردن بدن و جلوگیری از بروز سرماخوردگی در فصل زمستان بسیار رایج است.
در اکثر شهرهای ایران به عنوان غذای شب یلدا خوراکیهای گرم و آبدار پخته میشود. انواع دلمه، کوفته تبریزی و قورمه سبزی از جمله غذاهای محلی شب یلدا هستند که اهالی بسیاری از شهرهای ایران برای شام شب یلدا طبخ می‌کنند.
از طرف دیگر از آنجایی که «انار» نماد شادی و زایش در شب یلدا است، معمولاً در بسیاری از شهرها برای پخت غذای شب یلدا غذاهایی انتخاب میشود که در آن‌ها از انار یا رب انار استفاده شده است. انار سرشار از ویتامین ث است و برای تقویت سیستم ایمنی بدن و خون‌سازی بسیار مفید است.
غذای مخصوص شب یلدا در شهرهای مختلف، بنا بر رسم و رسوم یلدایی، طبخ و سرو میشود. فسنجان، مرغ ناردون و ماهی شکم پر در دسته غذاهایی قرار می‌گیرند که در ترکیب آن‌ها انار و رب انار داریم و معمولاً در لیست غذاهای شب یلدا در گیلان و مازندران قرار دارند. قزوینی‌ها نیز برای احترام به فلسفه غذاهای یلدا و به جا آوردن رسم غذای شب یلدا در این شب انار پلو می‌خورند و این گونه از طعم لذیذ انار لذت می‌برند.
برای تهیه غذاهای شب یلدا از مواد مثل گوشت گوسفند، گوشت ماهی، گوشت چرخ کرده، گوشت گاو و گوساله، گوشت مرغ، انواع چاشنی و ادویه جات، رب انار، روغن مایع و روغن جامد، برنج، حبوبات و … استفاده میشود که شما می‌توانید این مواد غذایی را از فروشگاه‌های زنجیره‌ای افق کوروش به روش‌های حضوری، تلفنی و اینترنتی از فروشگاه‌های زنجیره‌ای افق کوروش تهیه کنید.
غذاهای مخصوص شب یلدا در شیراز
در میان غذاهای مخصوص شب یلدا در شیراز، «کلم پلو»، «آش کارده» و «قنبر پلو» یا «غم بر پلو» از همه معروف‌تر است. غذای شب یلدا در شیراز از کلم قمری یا کلم سنگ که به صورت خلالی خرد شده است استفاده میشود. معمولا به خاطر این‌که این نوع کلم در شهرهای دیگر در طرز تهیه انواع آش یا ترشی‌های مختلف استفاده میشود، کمتر شناخته شده است. به همین خاطر از کلم برگ در کلم پلو هم استفاده میشود.
در ضمن کلم پلو شیرازی با کوفته قلقلی یا کوفته ریزه درست میشود و سبزی‌های معطر از جمله ترخون، ریحان و شوید، عطر خاصی به این غذا می‌دهند. شیرازی‌ها معمولا کلم پلو را با سالاد شیرازی سرو می‌کنند. «آش انار» و «آش کارده» هم به عنوان پیش غذا در منوی شام یلدا شیرازی‌ها به عنوان غذای شب چله سرو میشود.
برای مطالعه طرز تهیه هر یک از غذاهای شب چله شیراز روی لینک هر غذا کلیک کنید و طرز تهیه آن را در مجله کوروش بخوانید.
غذاهای شب یلدا خوزستانی‌ها
در میان غذاهای شب یلدای اهوازی‌ها، «قلیه ماهی»، «خورشت سبزی» و «ماهی شکم پر» جایگاه ویژه‌ای دارد. «ماهی شکم پر» در اهواز معمولا با ماهی صبور درست میشود که روی آتش پخته میشود. در قلیه ماهی هم از ترکیب ماهی با رب گوجه، تمبر هندی، سبزی قلیه (گشنیز و شنبلیله (حلبه))، سیر و ادویه‌‌های مخصوص استفاده میشود. قلیه ماهی با برنج چلو سرو میشود. از دیگر غذاهای محبوب در این استان می‌توان به قلیه میگو و امگشت پلو هم اشاره کرد که معمولا بین عرب‌ها طرفدار دارد.
برای مطالعه طرز تهیه غذاهای خوزستانی برای شب یلدا روی لینک هر کدام از غذاها کلیک کنید و طرز تهیه آن را در مجله کوروش بخوانید.
- طرز تهیه خورشت سبزی
- طرز تهیه قلیه ماهی
- طرز تهیه ماهی شکم پر جنوبی
- طرز تهیه امگشت پلو
- طرز تهیه قلیه میگو
رسم غذای شب یلدا در مازندران
مازندرانیها به شب یلدا چله شو می‌گویند. مازندرانیها برای غذای شب یلدا حتما یکی از انواع پلو را تهیه می‌کنند. قدیمی‌های این شهر باور دارند که خوردن برنج یا گندم شگون در شب چله دارد.
در سفره شام یلدای مازندرانیها معمولا غذاها و دسرهای مختلفی از جمله:
- طرز تهیه خورش مرغ ناردون
- طرز تهیه بورانی اسفناج
- طرز تهیه کوکو سبزی
- سبزی پلو با مرغ
- بوقلمون یا ماهی گرده‌بیج که در واقع طرز تهیه ماهی سفید شکم پر یا به اصطلاح خودشان «تودلی» است
- طرز تهیه کدو پلو یا کهی پلا
- طرز تهیه خورشت کدو حلوایی
- طرز تهیه خورشت فسنجان
- طرز تهیه خورش مرغ ترش مازندرانی
- طرز تهیه حلوا آغوز
برای مطالعه طرز تهیه غذاهای شب یلدا در مازندران روی لینک طرز تهیه هر کدام از این غذاها و دسرها کلیک کنید و دستور پخت آن را در مجله کوروش بخوانید.
انار پلو، غذای شب یلدای قزوینی‌ها
قزوینی‌ها یک غذای لذیذ برای شام یلدا دارند به نام «انار پلو». این غذا به صورت پلوی مخلوط با مرغ یا گوشت درست میشود و بعد از پخت با دانه‌‌های انار و انواع خلال مخلوط میشود. برای عطر بیشتر از گشنیز خرد شده تازه هم در این غذا استفاده میشود.
البته این غذا در شیراز هم پخته میشود. مرغ یا گوشتی که در طرز تهیه انار پلو استفاده میشود، می‌تواند بعد از پخت مکعبی ریز یا ریش ریش باشد. در کنار انار پلو، قیمه نثار هم یکی از محبوب‌ترین غذاهای شب یلدا قزوینی‌ها است.
برای مطالعه طرز تهیه غذاهای سنتی قزوین در شب یلدا روی لینک طرز تهیه غذاها کلیک کنید و دستور پخت آن‌ها را در مجله کوروش بخوانید. برای ایده غذا شب یلدا می‌توانید از این غذاها کمک بگیرید.
رسم غذای شب یلدا در تبریز
غذاهای شب یلدا در تبریز چیست؟ تبریزی‌ها با انبوهی از غذاهای خوشمزه به پیشواز شب یلدا می‌روند. در کنار دسرهای شیرین و مخصوص این شهر، پختن یک شام لذیذ یکی از هنرهای کدبانوهای تبریزی است. «کوفته تبریزی» در صدر لیست غذای مخصوص شب یلدا در تبریز قرار دارد. این غذا با گوشت چرخ‌کرده، لپه، برنج، سبزی و ادویه کوفته تبریزی و … درست میشود.
«خشیل» یا آش خشیل هم یکی از غذاهای محبوب شب یلدا در آذربایجان شرقی و غربی است. این غذا با بلغور و شیره یا عسل درست شده و به عنوان غذایی که بدن را در مقابل سرمای زمستان محافظت می‌کند، شناخته میشود.
یک دسر خوشمزه شب یلدا به اسم «پالدا» هم که بافتی رقیق‌تر از مسقطی دارد، برای این شب تهیه میشود. این دسر معمولا در پیاله‌های یک نفره درست میشود و در آن اثری از روغن نیست. نشاسته جزو اصلی این دسر خوشمزه زرد رنگ تبریزی برای شب یلدا است.
برای مطالعه طرز تهیه غذاهای سنتی تبریز در شب یلدا روی لینک مطالب زیر کلیک کنید و طرز تهیه آن‌ها را با جزییات در مجله کوروش بخوانید:
رسم غذای شب یلدا در سنندج
سنندجیها برای شب یلدا، «دلمه برگ مو» یا «دلمه کلم برگ» درست می‌کنند. محتوای دلمه‌ها معمولا گوشت چرخ کرده، برنج و … است. علاوه بر دلمه، خوراکیهای دیگری مثل ماست، روغن، کره محلی، شیره انگور، رب انار، پیاز و خربزه ترش را هم می‌توانید در سفره شام سنندجیها ببینید.
خربزه ترش یا کالک ترش هم یک دسر بعد از خوردن شام سنگین و چرب سنندجیها در شب چله است. این خربزه‌های محلی کوچک از چند ماه قبل از شب یلدا در سرکه خوابانده می‌شوند تا برای این شب آماده باشند. «آنو» هم جزو خوراکیهای این شهر برای شب چله است. برای درست کردن آنو، خوشه‌های انگور را در زیرزمین یا سایه، نخ و از سقف آویزان می‌کنند و شب یلدا می‌خورند. برای مطالعه طرز تهیه غذاهای سنندجی و کردی برای شب یلدا روی لینک دستور تهیه آن‌ها کلیک کنید.
رسم غذای شب یلدا در لرستان
غذای شب یلدای لرستانی‌‌ها سبزی پلو با ماهی، چلو گوشت لری یا زیر برنجی،قورمه سبزی و … است. البته غذاهایی مثل سبزی پلو با ماهی و قورمه سبزی جزو غذاهای شب یلدا در اغلب شهرهای ایران هستند و به خاطر رنگ سبزی که دارند برای غذای شب سال نو هم بسیار پرطرفدارند چون یادآور سبزی و نو شدن طبیعتند.
اما یک پیش غذای مخصوص شب یلدای لرستانی «گندم شیره» است. برای درست کردن گندم شیره باید گندم از چند ساعت قبل در شیره خیسانده شود. به این ترکیب نمک و زردچوبه هم اضافه میشود. سپس آن را روی ساج، برشته و با خلال بادام، گردو، کشمش، سیاه دانه و کنجد مخلوط و سرو می‌کنند.
برای مطالعه طرز تهیه غذاهای شب یلدا در خرم آباد و لرستان روی لینک مطالب زیر کلیک کنید و دستور تهیه آن‌ها را در مجله کوروش بخوانید.
غذای شب یلدای زنجانی‌ها
غذای محلی شب یلدا در زنجان، یک غذای ساده با طبع گرم است. در شهر زنجان، برای شام شب یلدا، «خاگینه خرما» درست می‌کنند. معمولا این شام برای شب یلدا با خرمای زاهدی درست میشود. کشمش، خلال بادام، پسته، تخم مرغ و پیاز به همراه ادویه‌‌های معطر، اجزای اصلی این غذا به شمار می‌روند. در این غذای مخصوص شب یلدای زنجان حتما باید هسته‌های خرما گرفته شود و می‌توان خاگینه خرما را در فر یا بدون فر و در قابلمه تهیه کرد.
برای مطالعه طرز تهیه غذای سنتی زنجان برای شب یلدا روی لینک زیر کلیک کنید و طرز تهیه آن را در مجله کوروش بخوانید.
غذای محلی اراکی‌ها در شب یلدا
در لیست غذاهای خوشمزه محلی برای شب یلدا، در استان مرکزی و اراک، خوردن چغندر قرمز یا لبو در فصل پاییز طرفداران زیادی دارد و به شکل‌‌های مختلف در غذاهای متنوعی استفاده میشود. «آش لبو» به عنوان یک غذای سبک یا پیش غذای خوشرنگ در شب یلدا در شهر اراک پخته میشود. برای مطالعه طرز تهیه آش لبو روی لینک مطلب زیر کلیک کنید.
رسم غذای شب یلدا در گیلان
اگر سری به گیلان و شهرهای اطراف آن زده باشید، می‌‌دانید که «خورش اناربیج» بین مردم این شهر چقدر معروف و پرطرفدار است. به انار بیج «سبزی فسنجان» هم گفته میشود، به این خاطر که طرز تهیه آن شبیه خورش فسنجان است.
در کنار خورش اناربیج، خورش انار و بادمجان هم از غذاهای شب یلدا در گیلان است که از زمان‌های قدیم خوردن آن در شب یلدا بین شمالی‌ها مرسوم بوده است. رودباری‌ها هم در این شب معمولا ماهی پلو درست می‌کنند. در این غذا، ماهی سرخ میشود و به تعداد افراد با برنج و همراه با «ترش تره» یا «سیر قلیه» سرو میشود.
«کوفته انار» و «خورش مرغ ترش گیلانی»، «آش انار شمالی»، «خورش انار مسما»، «خورش فسنجون رشتی» و «خورش سیرابیج گیلانی» هم از دیگر غذاهای خوشمزه شمالی‌ها برای شام شب یلدا است.
گیلانی‌ها یک تنقلات خوشمزه و سالم دیگر هم در کنار غذاهای شب یلدایشان قرار می‌دهند که «آوکونوس» (آب کونوس) نام دارد. برای درست کردن آوکونوس، ازگیل خام در خمره‌های پر از آب نمک ریخته میشود و در هوای گرم گوشه اتاق نگهداری میشود. این خوراکی خوشمزه با گلپر و نمک خورده میشود.
برای مطالعه طرز تهیه غذاهای سنتی گیلانی در شب یلدا روی لینک مطالب زیر کلیک کنید و طرز تهیه آن‌ها را در مجله کوروش بخوانید.
- طرز تهیه خورش انار بیج
- طرز تهیه سیر قلیه
- طرز تهیه ترش تره
- خورش انار مسما
- طرز تهیه کوفته انار
- خورش سیرابیج گیلانی
- طرز تهیه کوفته انار
- طرز تهیه آوکونوس
- طرز تهیه خورش مرغ ترش گیلانی
- طرز تهیه آش انار شمالی
- طرز تهیه خورشت فسنجون رشتی
غذاهای مخصوص شب یلدا در تهران
غذای مخصوص شب یلدا در تهران چیست؟ شاید جالب باشد بدانید که از قدیم تهرانی‌ها برای شام شب یلدا رسم و رسوم خاصی نداشتند، ولی در این شهر معمولا برای شب یلدا «سبزی پلو با ماهی» طبخ میشود. تهرانی‌های قدیمی شب یلدا «رشته پلو» هم درست می‌کردند. از جمله غذاهای مخصوص شب یلدا تهرانی‌ها برای شام شب چله آش شله قلمکار، دمپختک، آش انار تهرانی و خورشت انار بادمجان است.
برای مطالعه طرز تهیه این غذاهای سنتی تهرانی برای شب یلدا روی لینک مطالب زیر کلیک کنید:
- طرز تهیه آش شله قلمکار
- طرز تهیه دمپختک یا دم‌پخت باقالی
- طرز تهیه خورشت انار بادمجان
- طرز تهیه آش انار تهرانی
- طرز تهیه رشته پلو تهرانی
- طرز تهیه سبزی پلو با ماهی
غذاهای شب یلدا در سیستان بلوچستان
رسم شام شب یلدا در سیستان بلوچستان نیز همانند دیگر شهرهای ایران با به جا آوردن رسم و رسوم یلدایی و تدارک شام شب چله برگزار میشود. معروف‌ترین غذای سنتی شب یلدا در سیستان بلوچستان «چنگال» است. این غذای محلی شب یلدا با استفاده از خرما، نان و روغن محلی تهیه میشود و برای روزهای سرد زمستانی پیش رو بسیار مقوی و مفید است.
یک غذای معروف دیگر شب یلدا در سیستان و بلوچستان «دانکو» است. دانکو درواقع ترکیب برنج و کنجد است که با پودر خرما شیرین میشود. برخی در زبان محلی به این غذا «پشک» نیز می‌گویند.
برای مطالعه طرز تهیه غذای شب یلدا سیستان و بلوچستان روی لینک مطلب کلیک کنید.
رسم غذای شب یلدا در کرمان
کرمانی‌ها نیز مانند دیگر شهرها، به رسم نیاکان خودشان، شب یلدا در خانه بزرگ هر خانواده دور هم جمع می‌شوند، سفره‌ای از «پته»، بر روی قالی کرمانی پهن می‌کنند و دور اتاق را پشتی‌های پته‌دوز قرار می‌دهند.
مردم کرمان از ساعات ابتدایی شب تا بامداد، دور هم جمع می‌شوند و شاهنامه خوانی می‌کنند و قصه‌های قدیمی مردم کرمان را نقل می‌کنند. غذاهای محلی شب یلدا در کرمان هم جایگاه ویژه‌ای در سفره یلدایی مردم این شهر دارند. در این شب مردم کرمان آشی به نام «اوماچو» هم طبخ می‌کنند. همچنین کرمانی‌ها بر سر سفره یلدا نیز ظرفی از پسته، هنداونه، انارهای سیاه دانه روستاهای اطراف، «شیرینی کلمپه» به عنوان «شیرینی سنتی کرمان»، قهوه قوتو (قاووت قهوه) و تنقلات دیگر می‌گذارند.
برای مطالعه طرز تهیه غذاهای شب یلدا در کرمان روی لینک مطالب زیر کلیک کنید و دستور تهیه آن‌ها را در مجله کوروش بخوانید:
- طرز تهیه زیره پلو
- طرز تهیه کشک کدو
- طرز تهیه لپه پلو کرمانی
- طرز تهیه قاووت قهوه
- طرز تهیه شیرینی کلمپه
- طرز تهیه آش اوماچو
غذاهای سنتی و قدیمی شب یلدا در مشهد
لیست غذاهای سنتی مشهدی در شب یلدا، حسابی بلند بالا است. مشهدی‌ها نیز برای شام شب یلدا، یک یا چند غذای محبوب و شناخته شده این شهر از جمله رشته پلو با مرغ و شله مشهدی را تهیه کرده و در دورهمی‌هایشان سرو می‌کنند. برای مطالعه طرز تهیه غذاهای سنتی شب یلدا در مشهد روی لینک مطالب زیر کلیک کنید و طرز تهیه آن‌ها را در مجله کوروش بخوانید.
- طرز تهیه شله مشهدی
- طرز تهیه انواع پلو مخلوط
- طرز تهیه آش لخشک
- طرز تهیه دیگچه مشهدی
- طرز تهیه کوکو شیرین
- طرز تهیه اشکنه قروت
- طرز تهیه رشته پلو با مرغ
همچنین هویج، گلابی، انگور، پرتقال، سیب، انار، زیتون سبز، خربزه و هندوانه، لبو یا چغندر پخته، شلغم پخته، پختیک یا لبوی خشک جزو شب چره‌ها و میوه‌های یلدایی در مشهد هستند. علاوه بر این معمولا انواع تخمه، برگه زردآلو، برگه هلو (پخته)، گردو، کشمش، بادام و … در سفره یلدای مشهدی‌های جایگاه ثابتی دارند.
رسم غذای شب یلدا در یزد
مهم‌ترین غذاهای شام شب چله در یزد «آش شولی»، «آش انار یزدی» و «خورشت فسنجان یزدی» (متنجینه) است. خوردن این غذاها از قدیم در شب یلدا در استان یزد یک سنت بوده است. برای مشاهده طرز تهیه غذای شب یلدا در یزد روی لینک مطلب آن‌ها کلیک کنید و طرز تهیه آن‌ها را در مجله کوروش بخوانید.
غذاهای شب یلدا در کرمانشاه
کرمانشاهی‌ها هم برای شب یلدا غذاهای مخصوص شب چله را تدارک می‌بینند. غذاهای شب یلدا در کرمانشاه اغلب غذاهای مجلسی این شهر برای مهمانی و دورهمی هستند. اسم خورش خلال و دنده کباب و سیب پلو با غذاهای کرمانشاهی گره خورده است و همین غذاها هم شام شب یلدا در کرمانشاه هستند.
البته برخی هم آبگوشت کرمانشاهی درست می‌کنند تا برای دورهمی شب چله یک غذای مقوی و پر و پیمان تدارک دیده باشند. خورش کدو حلوایی هم یکی دیگر از غذاهای پرطرفدار برای شام شب چله در کرمانشاه است. برای مطالعه طرز تهیه غذاهای شب یلدا در کرمانشاه به همراه تماشای فیلم آموزش تهیه این غذاها روی لینک هر مطلب کلیک کنید.
آش‌های مخصوص شب یلدا
آش مخصوص شب یلدا در شهرهای مختلف متفاوت است. اما برای شب یلدا آش چی بپزم؟ برای مطالعه طرز تهیه انواع آش مخصوص شب یلدا در شهرهای مختلف ایران روی لینک مطلب آن کلیک کنید.
سوالات متداول
شب چله شام چی می‌خورن؟
غذاهای شب یلدا در قدیم با محصولات کشاورزی فصل پاییز و زمستان درست می‌شد. درست کردن انواع غذا با انار، رب انار، آب انار، کدو حلوایی، اسفناج و … مرسوم بود. البته در قدیم شام جزو خوراکیهای اصلی شب یلدا نبود اما آن‌هایی که دستشان به دهانشان می‌رسید شام هم می‌پختند.
چه آشی را برای کنار شام شب یلدا سرو کنیم؟
در شهرهای مختلف برای شام شب یلدا، آش‌های محلی و بومی آن منطقه یا شهر، در سفره شام یلدا استفاده می‌شوند. در لیست آش مخصوص شب یلدا گزینه‌‌های زیادی را می‌توانید بنا بر سلیقه و دلخواه یا موادی که در دسترس دارید، انتخاب کنید. آش انار، آش اسفناج و چغندر، آش لبو و … پیش‌غذاهایی سبک، خوشمزه و کم‌هزینه برای شب یلدا هستند.
شب یلدا چی بپزیم؟
رسم غذای شب یلدا در شهرهای مختلف تا حدودی متفاوت است اما نکته مشترک، دورهمی و وقت‌گذرانی با اعضای خانواده و فامیل نزدیک در این شب سنتی است. در شام یلدا سعی کنید مصرف روغن و چربی را کاهش دهید. در پاسخ به سوال شب یلدا چی بپزیم پخت غذای شب چله شهرهای مختلف ایران که در این لیست است را می‌توانید امتحان کنید.
